موسیقی راک

سال‌های میانی دههٔ ۱۹۵۰ شاهد نشو و نمای گونه‌ای نو از موسیقی مردم‌پسند بود که ابتدا راک آند روال (rock and roll) و سپس به اختصار راک نام گرفت. راک گرچه دربرگیرنده سبک‌هائی متنوع است اما به موسیقی آوازئی گرایش دارد که ضربش خشن و پیش‌برنده است و در آن اغلب همراهی گیتار الکتریکی و صداهای به شدت تقویت‌ شده جلوه‌ای برجسته دارد. راک اولیه به‌طور عمد از سبک ریتم و بلوز (rhythm and blues) - نوعی موسیقی رقص سیاهان آمریکا که آمیخته با بلوز بود - و از جاز و سبک سرودهای انجیلی سیاهان سرچشمه گرفت. راک همچنین برگرفته از موسیقی بومی و موسیقی سرزمین‌های غرب (cluntry and western music) آمریکا است؛ سبکی با رنگ‌وبوی عامیانه و مبتنی بر گیتارنوازی که در فرهنگ روستائیان سفیدپوست آمریکائی ریشه دارد. راک طی کم‌وبیش یک دهه، از سبکی ساده و معطوف به رقص به گونه‌ای از موسیقی بدل شد که از نظر رنگ‌آمیزی، مضمون شعرها و تکنیک‌های صوتی الکترونیک بسیار متنوع بود.

مبانی راک

- رنگ صوتی:

رنگ صدای گیتال الکتریکی، در موسیقی راک، با نوای سازهای زبانه‌دار بادی برنجی در 'گروه بزرگ' موسیقی مردم‌پسند پیشین‌ بسیار متفاوت است. نوای موسیقی راک به شدت تقویت شده است و در آن گیتار برای پدید آوردن گستره‌ای متنوع از رنگ‌های صوتی ماهرانه به‌کار گرفته می‌شود. یک گروه راک در کنار آوازخوان‌ها (که ساز نیز می‌نوازند) شامل دو گیتار الکتریکی (گیتارهای پیشاهنگ و ریتم - Lead and rhythm)، باس الکتریکی، ساز کوبه‌ای و سازهای شستی‌دار مانند پیانو، پیانوی الکتریکی و سینتی‌سایزر است. برخی از گروه‌ها نیز دربردارندهٔ یک یا چند ترومپت، ترومبون یا ساکسوفون هستند.

از دههٔ ۱۹۶۰ به این سو، گسترهٔ متنوعی از سازها که اغلب مناسبتی با موسیقی مردم‌پسند ندارند - از کلاوسن گرفته تا سیتار هندی - هر از گاه و به‌ویژه در ضبط استودیوئی به گروه اصلی سازهای راک افزوده شده‌اند. از این زمان، در ضبط آثار راک استفاده از صداهائی بس گوناگون مانند سیگنال‌های الکترونیک، همهمهٔ جمعیت و نوای ارکستر سنفونیک آغاز شد. در دههٔ‌های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰، موسیقیدانان، راک از توانائی‌های رو به گسترش سینتی‌سایزر و کامپیوتر بهره گرفتند. تکنولوژی پیشرفتهٔ الکترونیک این امکان را فراهم آورد تا کیفیت صوتی موسیقی چند نوازندهٔ با صداهای گروه بزرگ همنوازان همانند شود.

سبک آواز خواند در راک تا اندازهٔ زیادی برگرفته از موسیقی سیاهان، موسیقی عامیانه، محلی و موسیقی سرزمین‌های غرب آمریکا است. گرچه سبک‌های آوازخوانی در راک متنوع است، اما همهٔ آنها با سبک زمزمه‌‌واری که آوازخوانان قدیمی پاپ رواج‌‌دهنده‌اش بودند تفاوت دارند. آوازخوان راک فریاد می‌کشد، جیغ می‌زند، شیون می‌کند، می‌غرد و صداهائی تیز و برآمده از حلق، مانند فالستو را - روشی آوازی که توسط آوازخوانان مرد برای ادای صداهائی زیرتر از وسعت طبیعی صدایشان به‌کار می‌رود - به‌کار می‌گیرد. هجاهای بی‌معنا و واژه‌های کوتاه و تکراری (مانند !Yeah! Yeah! Yea) نیز در آواز راک نمودی برجسته دارند.

- ریتم:

راک مبتنی بر ضرب‌هائی بسیار قوی با وزن‌ چهارتائی 4^4 است که در آن تکیه بر ضرب‌های دوم و چهارم میزان است. هیجان ریتمیک به دلیل تقسیم هر ضرب به ۲ نت مسوی اوج می‌گیرد. این تقسیم، ۸ نت چالاک‌تر پدید می‌آورد که در قالب ۴ ضرب قرار گرفته‌اند. برای حس این تأثیر، الگوی زیر را بخوانید:

و - ۴ - و - ۳ - و - ۲ - و - ۱

موسیقی راک در دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ اغلب آمیزه‌ای از ریتم‌های پیچیده با چنین الگوئی بود؛ برای نمونه، نوازندهٔ بادی برنجی ممکن است ضرب‌های بالا - 'و' ها - را مؤکد بنوازند. در سال‌های پایانی دههٔ ۱۹۷۰ و در دههٔ ۱۹۸۰ با الهام‌پذیری اجراکنندگان از پُلی‌ریتم‌های موسیقی آفریقائی، برخی از آثار راک ریتمی پیچیده‌تر یافتند.

- فرم‌، ملودی و هارمونی:

موسیقی راک به‌طور معمول به فرم بلوز ۱۲ میزانی (نگاه کنید به مبحث بلوز)؛ فرم A A B A سی‌ودو میزانی (مبحث سوئینگ)؛ و یا همین فرم‌ها با دگرگونی‌های اندک است.

آوازهای مردم‌پسند قدیمی به‌طور معمول متشکل از عبارت‌هائی ۴ یا ۸ میزانی بودند، اما ملودی‌های راک گاه شامل عبارت‌هائی با طول‌های بی‌قاعده هستند. گرایش آوازهای راک، به الگوهای ملودیک کوتاهی است که بارها تکرار می‌شوند. این آوازها گاه به‌جای آنکه بر مبنای گام‌های سنتی ماژور و مینور ساخته شوند، مبتنی بر مُدهای کلیسائی هستند.

توالی‌های هارمونیک در موسیقی راک اغلب بسیار ساده است و اغلب از سه یا چهار آکورد مبنا تشکیل می‌شوند. گاه هارمونی می‌تواند به‌گونه‌ای آزاد فقط به دو آکورد محدود شود که نمونهٔ آن را می‌توان در آواز Eleanor Rigby از جان‌لنن (John Lennon) و پُل مک‌کارتنی (Paul McCartney) یافت. راک اغلب توالی‌هائی از آکوردها را به‌کار می‌گیرد که در آثار مردم‌پسند قدیمی‌تر به‌ندرت یافت می‌شوند.