واسطه‌ها

آخرين گروه بنگاه‌هاى مسافرتى و جهانگردي، 'واسطه‌ها' هستند. اين گروه که محصولات مسافرتى و جهانگردى را ترتيب مى‌دهند و پخش مى‌کنند. عمدتاً از تورگردانان و آژانس‌هاى مسافرتى تشکيل مى‌شود. آژانس‌هاى مسافرتى که نمايندگى فروش براى عرضه‌کنندگان حمل و نقل، اقامتگاه و غير آن را برعهده دارند خدمات فروش را به عرضه‌کنندگان خدمات جهانگردى عرضه مى‌کنند. آژانس‌ها به جهانگردان نيز خدمات انتخاب اين عرضه‌کنندگان را عرضه مى‌کنند. بنابراين،آنها را به يک معنا بايد واسطه دانست تا آژانس، زيرا طرفين بازار را به‌هم نزديک مى‌کنند. اما تقريباً کل درآمد آنها حق‌العملکارى است که عرضه‌کنندگان خدمات جهانگردى به‌عنوان قيمت خدمات فروش به آنها مى‌پردازند.

در کشورهاى عمدهٔ جهانگردفرست، آژانس‌هاى مسافرتى در شرايط رقابتى کامل فعاليت مى‌کنند زيرا بسيار پر شمار هستند (در آمريکا، نزديک به ۲۵۰۰۰ و در انگلستان و آلمان در حدود ۵۰۰۰ آژانس) و خدمات بسيار مشابهى عرضه مى‌کنند که تنها مکان يا مهارت در فروشندگى آنها را از يکديگر متمايز مى‌کند. در حالى‌که آژانس‌ها در مورد نرخ‌هاى متعارف حق‌العمل‌کارى مذاکره مى‌کنند (معمولاً از طريق اتحاديهٔ خود) عملاً کارتلى را تشکيل مى‌دهند که گاهى هر دو گروه آژانس‌ها و عرضه‌کنندگان خدمات جهانگردى به بهانهٔ پخش منظم و مرتب محصول از آن دفاع مى‌کنند. اما سيطرهٔ اين کاراتل به سه طريق زير متزلزل مى‌شود:

- عرضه‌کنندگان خدمات جهانگردى نظام جايزه حق‌العمل‌کارى را به آژانس‌هاى ممتاز يا براى خدمات ويژه ارائه مى‌کنند اين امر سبب نابرابرى در مبالغ پرداختى به آژانس‌ها مى‌شود. آژانس مسافرتى (آ) با کار فروشندگى بسيار خوب براى عرضه‌کننده، حق‌العمل بيشترى خواهد گرفت تا آژانس مسافرتى ب؛ آن‌هم به ازاء چيزى که واقعاً خدمات بهتر در فروش محصول است. براى مثال، در ۱۹۸۸ و پيش از زير آب رفتن سواحل نيوزلند، آژانس‌هاى استراليائى و نيوزلندى مى‌توانستند با سخت‌کوشى براى فروختن خدمات مسافرتى کشتى‌هاى سى‌تى‌سى تا ۲۶ درصد نرخ حق‌العمل‌کاري، جايزه بگيرند.

- آژانس‌ها يک بخش از حق‌العمل دريافتى را براى ارائهٔ تخفيف در قيمت خدمات عرضه‌کنندگان به جهانگردان هزينه مى‌کنند. اين تخفيف را به يک معنا، مى‌توان هزينهٔ بازاريابى آژانس‌هاى مسافرتى دانست. اين آژانس‌ها نرخ حق‌العمل ثابتى دارند اما رقابت آژانس‌ها با يکديگر اغلب ارائهٔ تخفيف را به امرى عادى مى‌کند و اين به زبان آنها است زيرا دريافتى خالص (حق‌العمل) آژانس را تغيير مى‌دهد مگر آنکه دولت مانع تغيير قيمت فروش مجدد شود.

- پخش خدمات مسافرتى و جهانگردى ممکن است در کل، کار واسطه‌گرى آژانس‌هاى مسافرتى را از ميان ببرد. چند روش براى پخش اين خدمات وجود دارد که در آمريکا هشت روش عمدهٔ آن شناسائى شده است. بيشتر محصولات جهانگردى داخلى بدون دخالت آژانس‌ها فراهم مى‌شود و هنگامى که شبکه‌هاى پخش کاراتر و بازدهٔ نهائى بيشترى داشته باشد. عرضه‌‌کنندگان آنها را به‌کار خواهند گرفت. براى مثال، با پيشرفت تکنولوژى ارتباطات و ذخيرهٔ جا، فروشندگى مستقيم کم هزينه‌تر مى‌شود، زيرا آژانس‌هاى مسافرتى در کار مشاوره و فروش خدمات شديداً به نيروى انسانى تکيه دارند. اين امر، يک مثال سنتى از تقابل نيروى کار و سرمايه در عرضهٔ خدمات جهانگردى است.

تورگردانان يا تورفروشان عمده در واقع، سازندگان يک محصول جهانگردى معين به نام تور جامع هستند. اين محصول شامل يک يا چند نوع خدمات مسافرتى و جهانگردى است که به‌صورت يک مجموعه يا بسته به جهانگردان عرضه مى‌شود. يقيناً تورگردانان عرضه‌کننده هستند و خريداران محصول آنها جهانگرد. وجه مشترک تورگردانان اين است که در اصل، محصول مسافرتى و جهانگردى را عرضه مى‌کنند. به‌عبارت ديگر، اگر بتوان گفت که کسى 'جهانگردي' را عرضه مى‌کند اين کس همان تورگردان است. تورگردانان انواع مختلفى دارند که بعضى از آنها عبارتند از:

- بنگاه‌هاى مستقر در منطقهٔ جهانگردفرست که تورهاى جامع هوائي، اعم از چارتر يا زمان‌بندى شده عرضه مى‌کنند.

- عرضه‌کنندگان تورهاى گسترده که با اتوبوس يا ساير تورهاى جامع زمينى يا دريائى سفر مى‌کنند.

- تورگردانانى که صرفاً به‌عنوان مجارى عمده‌فروشى براى برخى از اقامتگاه‌ها، بنگاه‌هاى کرايهٔ اتومبيل و نظاير آن فعاليت مى‌کنند.

- تورگردانان گشت‌هاى سياحتى که در مقصد مستقر هستند و غالباً به‌عنوان نمايندگى محلى براى بنگاه‌هاى خارجى فعاليت مى‌کنند.

تورگردانان نوع اول در انگلستان، آلمان غربى و ساير کشورهاى شمال اروپاى غربى و ژاپن به وفور يافت مى‌شود. در اين کشورها صنعت جهانگردى طيف متنوعى از تورگردانان رقابتى - از بنگاه‌هاى کوچک و بسيار تخصصى شده در ارائهٔ يک محصول جهانگردى خاص تا بنگاه‌هاى بزرگ براى بازارهاى انبوه مانند ژتور (ژاپن)، تى‌يو‌آى (آلمان غربي) يا تامسون (انگلستان) - را دربر مى‌گيرد. در ساير کشورها به‌طور کلي، شرايط و رجحان‌هاى موجود در بازار مانع توسعهٔ اين نوع تورگردانى بوده است. تورگردانان رقابتى نوع سوم و چهارم تقريباً در هر کشورى وجود دارد به‌جز کشورهاى کمونيستى که تا همين اواخر امور تورگردانى کلاً در دست انحصارات دولتى نظير اربيس در لهستان يا کدوک در چکسلواکى بوده است.

نقش و هدف‌هاى تورگردانان نيز با يکديگر فرق دارد که براى مثال، از حداکثر کردن سود تا انجام امور پشتيبانى در بنگا‌ه‌هاى دولتى براى افزايش عدهٔ جهانگردان را دربر مى‌گيرد.