دویدن

دويدن، مهارت حرکتى پيشرفته‌ترى نسبت به راه رفتن است، اما بسيارى از ويژگى‌هاى برجستهٔ هر دو باهم مشابه است. بنابر تعريف، دويدن داراى يک مرحلهٔ 'پرواز' است که طى آن هيچ‌يک از پاها با زمين در تماس نيستند؛ در حالى که در مهارت راه رفتن يکى از پاها دائماً با زمين تماس دارد. کودکان در حدود ۶ الى ۷ ماه پس از شروع راه رفتن به اين مرحله (پرواز) مى‌رسند. تلاش‌هاى کودکان براى دويدن تا قبل از کسب توانايى‌هاى لازم آن احتمالاً نوعى راه رفتن سريع است.

گاهى تلاش‌هاى کودک براى نمايش مهارت‌هاى پيچيده‌تر در مقايسه با مهارت‌هاى ساده‌تر موجب اجراء الگوهايى مى‌شود که داراى سطح کيفى پائين‌ترى است؛ براى مثال، اگرچه کودک قبلاً الگوهاى حرکتى را با کارآيى کمتر در راه رفتن پشت سر گذاشته است، مشاهده‌کنندگان غالباً به نمونه‌هايى از بازگشت به اين الگوها به هنگام اولين تلاش‌هاى کودک براى دويدن اشاره کرده‌اند (بورنت و جانسون، ۱۹۷۱). کودک در شروع دويدن داراى سطح اتکاء وسيع، فرود با استفاده از تمام کف پا، باز کردن مفصل زانو در وضعيت نيمه‌اتکاء و وضعيت دفاعى دست‌ها در بالا است. اين نزول احتمالاً نشان مى‌دهد که کودک در تلاش براى ساده کردن برخى از بخش‌هاى مهارت مانند تاب دادن دست‌ها است، تا به اين ترتيب تجربهٔ بيشترى کسب کند. همچنان که کودک دويدن را تمرين و تجربه مى‌کند، تعادل مورد نياز را به‌دست مى‌آورد و تاب دادن دست‌ها به عقب را در الگوى حرکت خود قرار مى‌دهد.

ويژگى‌هاى شکل ابتداى دويدن. برخى از ويژگى‌هاى ابتدائى دويدن در تصوير زير مشاهده مى‌شود. در قسمت A اين تصوير ابتدا به حرکت پا توجه کنيد. در اين تصوير يک مرحلهٔ پرواز مشاهده مى‌شود، اما دامنهٔ حرکت پاها هنوز محدود است. پاى عقب در محل وارد آوردن نيرو کاملاً باز نمى‌شود؛ ران در موقع بازگشت با شتاب کافى جلو مى‌آيد، به‌طورى که موجب خم شدن مفصل زانو مى‌شود؛ اما شتاب آن به اندازه‌اى نيست که ران را در پايان حرکت پرتابى موازى سطح زمين قرار دهد. بنابراين، دامنهٔ حرکت، محدود و طول گام کوتاه است.

در نوبت بعد به حرکت تاب‌خوردن دست‌ها نگاه کنيد و حرکت دست و پاى مخالف را در هر دو طرف مورد توجه قرار دهيد. حرکت تاب خوردن دست‌ها به جلو با چرخش تنه همراه است؛ اما در هر صورت به شکل ماهرانه در دويدن سريع، به جلو و عقب حرکت نمى‌کنند. در حرکت دست‌ها به عقب مفصل آرنج کاملاً باز مى‌شود. در اين حرکت غيرضروري، دست‌ها حتى کمى به خارج از مسير حرکت خود به سمت بيرون بدن پرتاب مى‌شوند که موجب اتلاف بخشى از انرژى مى‌شود. کودکانى که اجراى مهارت دويدن را تازه شروع کرده‌اند به جاى حرکت دادن دست‌ها به جلو و عقب گاهى آنها را در عرض بدن به‌طور افقى حرکت مى‌دهند؛ اين حرکت احتمالاً به حفظ تعادل بى‌ثبات آنها کمک مى‌کند.

در قسمت B تصوير زير برخى از ويژگى‌هاى ابتدائى دويدن که مشاهده‌کننده مى‌تواند از پشت ببيند، ديده مى‌شود. هم‌زمان با پرتاب کردن پا، ران در موقع برگشت به جاى حرکت مستقيم به جلو، به سمت پهلو مى‌چرخد. حرکت پرتابى دست به پهلو و دور از بدن احتمالاً براى کمک به حفظ تعادل انجام مى‌شود؛ اما بايد توجه داشت که اين الگوى حرکت، بخشى از انرژى دونده را که مى‌تواند در حرکت مستقيم به جلو مصرف شود، تلف مى‌کند.

دونده مبتدى

پاها داراى دامنهٔ حرکتى محدود هستند. دست‌ها از ناحيهٔ مفصل آرنج کشيده هستند و به جاى حرکت به جلو و عقب تا اندازه‌اى به پهلو تاب خورده‌اند؛ دست‌ها و ران‌ها به جاى تاب خوردن به جلو و عقب به سمت خارج حرکت کرده‌اند (برگرفته از فيلم‌هاى موجود در آزمايشگاه رشد حرکتى و مطالعه کودک دانشگاه ويسانسين - مديسون).