|
|
| صنایع و هنرهای اقوام و ملل مختلف یک ارتباط و همبستگی قابل توجهی با سابقه تاریخی و قومی و نژادی آنها دارد. که بدین سبب تحقیق و بررسی در این زمینه اجتماعی و شرایط اقتصادی آنان شخص را در درک چگونگی خصوصیات هنر و صنایع مورد مطالعه کمک می‌نماید. بنابراین برای درک و شناخت قالی بافی کلاردشت که در این زمینه از جایگاه قابل ملاحظه‌ای برخوردار است لازم و ضروری به نظر می‌‌رسد. |
|
| در دو هزار سال قبل از میلاد در این ناحیه در سرزمین طبرستان مردمی زندگی می‌کردند که از شرایط جسمانی پر هیبت و تنومندی برخوردار بودند. زمانی که اقوام آریائی که از نواحی شمال شرقی ایران امروز وارد این سرزمین شدند وقتی به این مناطقی که امروز مازندران نامیده می‌شود وارد شدند با مقاوت سرسختانه آنان مواجه گردید و همواره در معرض هجوم و حمله آنان قرار داشتند و چون این بومیان دیو را به عنوان یکی از خدایان خود می‌پرستیدند آنان را دیوان می‌نامیدند که نزد آریائی‌های مهاجر از جمله شیاطین خوانده می‌شدند که این امر در فرهنگ دهخدا ذیل کلمه دیو به آن اشاره شده در حال حاضر کلمه دیو در نظر مردم کلاردشت به موجوداتی گفته می‌شود که دارای پیکری ستبر و نیرومند باشند و بتوانند هر کاری که می‌خواهند انجام دهند و بعضی از مکان‌ها و آثار قدیمی این منطقه همچنان تحت عنوان دیو تندیر یا تنوردیو یا دیو چهر؟ به معنی دیوار سنگی که دیوها ساخته‌اند. |
|
| در حسن کیف و مکا موجودات و یا عقیده دارند که مرزن آباد را مرزن دیو بنا را کرده و دیو چال در تخت سلیمان قدیمی‌ترین مردم این منطقه تیپوری‌ها و آماردها بوده‌اند. که تمامی کرانه‌های خزر و نواحی کوهستانی را در تصرف داشته‌اند. تیپوری‌ها یک قوم ما قبل تاریخ بوده‌اند و به احتمال قریب به یقیقن کلمه طبرستان از همین قوم یا سرزمین تیپورستان باید گرفته شده باشد. در هر حال زندگی و تاریخ این بومیان با مهاجرت آریائی‌‌ها در دو هزار سال قبل از میلاد دچار تغییراتی شگرف شد و با هم در آمیختن این دو قوم نژاد مختلفی به‌وجود آمد ضمن اینکه در دوره‌های تاریخی بعد نیز بنا به جهاتی مهاجرت‌های دیگر انجام و اقوام بیشتر به آن منطقه کوچ داده شدند که نمونه‌های آن وجود اقوام خواجه وند و دو لرد و طالقانی است که از دوران فعول و بعد از آن صفویه و دولت‌های بعد از آن چون از توانائی‌های جسمی و روحی مردم این منطقه مطلع بودند و بالقوه آنان را خطری برای خود احساس می‌کردند. |
|
| اقوامی را که در مناطق خود خطر تلقی می‌کردند به این منطقه کوچ می‌دادند تا هم آنان را از امکانات محلی خود محروم کنند و هم با استقرار قبایل مختلف در این حدود و طبعاً به‌وجود آمدن اختلافی که بین آنان و بومیان بروز می‌کرد بهره برداری دو جانبه‌ای بنماید و حکومت‌های اقتدارگر از این تفرقه بهره‌مند شوند. غیر از اقوام و قبایلی که ذکر کردیم در دوران صفویه تیره‌ها و اقوام دیگری نظیر بعد‌الملکی، گرایلی، بلوچ، افغان‌ها به این منطقه وارد شدند که تمام آنها به غیر از کردها و لرها زبان اصلی خود را فراموش کردند. |
|
| بدین لحاظ کلاردشت در مقایسه با مناطق و نواحی دشا به خود در طول تاریخ نقش مهم‌تری داشته و امروز شناخت و تحصیل آن برای شناخت فرهنگ و هویت و روحیات مردم آن بسیار ضروری است. با ذکر این مقدمه تاریخی و اجتماعی در کلاردشت تا مدتی قبل فعالیت‌های فرش بافی به نحو چشم‌گیری وجود داشته به طوری که طبق آماری که در سال ۱۳۷۶ گرفته شده در منطقه کلاردشت ۳۷۰۰ نفر در قالب ۱۸۰۰ دار قالی به این امر اشتغال داشته‌اند شباهت طرح فرش کلاردشت با طرح‌های کرمانشاه و کردستان و فارس قابل توجه است که طبعاً این تأثیر پذیری ناشی و متأثر از همان مهاجرت‌هائی است که در برسی مختصر تاریخی کوچ و انتقال ایلات و اقوام در گذشته به این منطقه داده شده. |
|
|
|
| ـ طرح‌ها: |
| ۱. کوچ نشینان و چادرنشینان این منطقه از طرح‌های ایلیاقی استفاده می‌کنند. |
|
| ۲. صندوقی، دوصندوقی، سر صندوقی، شش صندوقی. |
|
| ۳. سیخ کبابی (عینکی)، گورزی در کلاردشت به طرح رسولی معروف می‌باشد (شخصی به نام رسول آن را مد کرده است) |
|
| ۴. مزرقان، قفقازی ( در کلاردشت معروف به شپشی است) |
|
| ۵. طرح گل شاه عباسی لچک و ترنج مدتی رواج داشت ولی چون شهر بافت بود چندان مورد استقبال اقوام کلاردشت قرار نگرفت چون آنها دهات بافت بودند. در کل طرح‌ها برگرفته از طبیعت می‌باشد. |
|
| ـ رنگرزی: |
| اکثر رنگ‌های مورد استفاده در فرش کلاردشت رنگ‌های مرده هستند رنگ‌هائی نظیر قرمز تیره، آبی تیره، قهوه‌ای رنگ‌های قالبی هستند که در این منطقه مورد استفاده قرار می‌گیرد (مواد رنگرزی: پوست گردو، روناس و سایر گیاهان تهیه می‌شود). |
|
| ـ بافت: |
| قبلاً الیاف ۱۰۰% پشم بوده مثل گبه. اما از ۴۰ یا ۵۰ سال پیش تن آن را نخ کرده و پودر و لوازم دیگر آن از پشم. |
|
| ـ نوع گره: |
| گره ها اکثراً فارسی باف نامتقارن می‌باشد که خود دو اصطلاح دهاتی بافت می‌گویند. به ندرت در بعضی از فرش‌ها گره ترکی متقارن هم دیده می‌شود. تعداد گره بستگی به کیفیت فرش دارد. اما به طور میانگین فرش‌های رجشمار این منطقه حدود ۳۰ بافته می‌شود. |
|
| ـ نوع دار: |
| اکثراً دار طولی یا عرضی است. البته قسمت عشایر این منطقه از دار افقی استفاده می‌کنند. |
|
| خریداران عمده فرش کلاردشت علاوه بر بازار داخلی کشورهای آلمان و اتریش و فرانسه و ایتالیا، کانادا و امیرنشینان خلیج فارس بوده‌اند. اما متأسفانه در حال حاضر ظرف همین مدت کوتاه یعنی از سال ۱۳۷۶ که تعاونی فرش منطقه اقدام به ارائه آمار کارگاه‌ها و تعداد بافندگان نموده بر اثر تغییر شرایط اجتماعی و اقتصادی به‌طور کلی صنایع فرش کلاردشت که در صنعت قالی بافی از جایگاه قابل اعتباری برخوردار بوده به توقف کامل رسیده که میزان کارکرد و آن در حد صفر است. |
|
|
|
| ـ بازاریان |
| ـ خود مردم کلاردشت |
