توزیع مواد فتوسنتزی در مرحلهٔ رشد رویشی

برگ‌ها و ساير بافت‌هاى سبز مبداءهاى اصلى توليد مواد فتوسنتزى هستند. مقدارى از اين مواد براى نگهدارى سلول‌ها در بافت سبز باقى مى‌ماند و اگر سرعت انتقال کم باشد مى‌تواند به نشاسته يا شکل ديگر قند ذخيره‌اى تبديل گردد. باقيمانده مواد فتوسنتزى جهت فعاليت‌هائى چون رشد، نگهدارى و ذخيره‌سازى به مقصدهاى رويشى انتقال مى‌يابند.

در مرحلهٔ رويشي، ساقه و برگ‌ها براى دريافت مواد فتوسنتزى رقابت مى‌نمايند. سهمى از مواد فتوسنتزى که در اين اندام‌ها توزيع مى‌گردد تعيين‌کننده رشد گياه و توان توليد آن مى‌باشد. سرمايه‌گذارى مواد فتوسنتزى براى توليد موجب دريافت نور بيشترى مى‌گردد. ليکن اين برگ‌ها نيز به آب و مواد غذائى نياز دارند و لذا سرمايه‌گذارى براى رشد ريشه لازم است. بعضى از گياهان زراعى مانند گياهان چمنى از خانواده گندميان، در مرحلهٔ رشد رويشى اساساً رشد ساقه ندارند و مواد فتوسنتزى را به برگ‌ها و ريشه اختصاص مى‌دهند.

بعضى از مريستم‌ها در موقعيت مناسب‌ترى براى دريافت مواد فتوسنتزى قرار دارند. به‌عنوان مثال، مريستم ميان‌گره (Intercalary meristems)، برگ‌هاى خانواده گندميان در موقعيت مناسب‌ترى نسبت به ريشه‌هاى جانبى و مريستم‌هاى ساقه براى جذب مواد فتوسنتزى قرار دارند.

برگ‌هاى جوان در حال نمو، براى تأمين انرژى و کربن لازم براى رشد و نمو نياز به وارد کردن مواد فتوسنتزى دارند. اين وضعيت تا زمانى که برگ‌ها بتوانند احتياجات خود را برآورده سازند ادامه دارد.

تحقيقات تراور (۱۹۶۲) و وب و گورهام (۱۹۶۴) نشان داده است که برگ‌هاى سويا و کدو وقتى به ۵۰% سطح نهائى خود مى‌رسند خودکفا مى‌گردند. پس از رشد کامل ممکن است حدود ۶۰ تا ۸۰% از مواد فتوسنتزى اين برگ‌ها در شرايط مساعد به ساير قسمت‌هاى گياه منتقل شود. با افزايش سن برگ‌ها و ظهورى پيري، برگ‌ها ممکن است به‌علت پيرى و سايه‌اندازى و يا هر دو عامل قادر به تأمين احتياجات انرژى خود نباشند. در اين شرايط برگ مواد فتوسنتزى را ديگر وارد يا صادر نمى‌کند. در عوض معمولاً انرژى لازم براى نگهدارى سلول‌ها (تنفس) به‌طور قابل ملاحظه‌اى کاهش مى‌يابد و بدين ترتيب برگ فقط زنده مى‌ماند. قبل از مرگ برگ، مواد معدنى و آلى آن دوباره به‌صورت محلول در مى‌آيد و به ساير قسمت‌هاى گياه منتقل مى‌شود.

رشد اوليه شاخه‌ها و پنجه‌ها نياز به وارد کردن مواد فتوسنتزى از ساقه اصلى يا شاخه‌هاى ديگر دارد تا اينکه آنها خود اتوتروف (خودکفا) شوند. در يولاف معمولاً خودکفائى موقعى رخ مى‌دهد که گياه در مرحلهٔ دو تا چهار برگى مى‌باشد. اينکه يک شاخه يا پنجه به‌طور کامل مستقل از ساير قسمت‌هاى گياه مى‌شود در گونه‌هاى مختلف متفاوت است. در گياه گرامينهٔ تيموتى (Phleum pratense)، وقتى پنجه‌ها اتوتروف شوند از همديگر به‌طور مستقل عمل مى‌کنند. در اين گياهان تداخل بين پنجه‌ها حتى در شرايط تنش، کم است و ريشه هر پنچه توسط همان پنجه تغذيه مى‌شود. وقتى پنجه‌هاى خودکفاى بعضى از گونه‌هاى مثل ريگراس و يولاف. در شرايط تنش قرار مى‌گيرند، مواد فتوسنتزى از ساقهٔ اصلى به طرف برگ‌ها دوباره جريان مى‌يابد. اينکه تخصيص مواد فتوسنتزى چگونه عملکرد کل را تحت تأثير قرار مى‌دهد بستگى به اين دارد که سطح برگ‌هاى اضافى در پنجه چقدر به وزن خشک گياه و پنجه‌ها چقدر به عملکرد قابل برداشت کمک مى‌نمايند. به‌عنوان مثال، پنجه‌ها در ذرت معمولاً دانه‌اى به‌وجود نمى‌آورند.