استرادیول ـ estradiol

استرادیول‌ یك‌ استروژن‌ می‌باشد. استروژن‌ها در زن‌های‌ سالم‌ موجب‌ رشد و تكامل‌ اندام‌ جنسی‌، حفظ‌ عملكرد طبیعی‌ ادراری‌ ـ تناسلی‌، و افزایش‌ ثبات‌ عروق‌ خونی‌ (و در نتیجه‌ جلوگیری‌ از سرخ‌ شدن‌ و برافروختگی‌)، می‌شوند. وقتی‌ به‌ خانم‌ها پس‌ از یائسگی‌ طبیعی‌ یا به‌ كسانی‌ كه‌ به‌ دنبال‌ یك‌ جراحی‌ یائسه‌ شده‌اند (برداشتن‌ تخمدان‌ها) استروژن‌ جایگزین‌ داده‌ می‌شود، این‌ دارو كمك‌می‌كند تا از پی‌آمدهای‌ كمبود استروژن‌ نظیرگرگرفتگی‌ و خشكی‌ واژن‌، و پوكی‌ استخوان‌ جلوگیری‌ شود. به‌ علاوه‌ گاهی‌ از استروژن‌ در كنار سایر داروها برای‌ مهار رشد سرطان‌ پروستات‌ در مردها و سرطان‌ پستان‌ در زن‌های‌ یائسه‌ یا برخی‌ بیماران‌ مذكر دچار سرطان‌ پستان‌ استفاده‌ می‌شود.

ـ چگونگی‌ مصرف‌:

قرص‌های‌ استرادیول‌ به‌ صورت‌ پیوسته‌ (هر روز) یا دوره‌ای‌ (21 یا 25 روز اول‌ هر ماه‌ تقویمی‌) تجویز و استفاده‌ می‌شود. دارو را هر روز ساعت‌ یكسانی‌ مصرف‌ كنید، اگر با مصرف‌ استرادیول‌ دچار تهوع‌ می‌شوید، آن‌ را با شیر یا غذا بخورید. شكل‌های‌ واژینال‌ را نیز می‌توان‌ در كنار شكل‌های‌ خوراكی‌ مصرف‌ كرد. اگر یك‌ نوبت‌ را فراموش‌ كردید، به‌ مجردیكه‌ آن‌ را به‌ یاد آورید، مصرفش‌ كنید. اگر تقریباً موقع‌ نوبت‌ بعدی‌ رسیده‌است‌، نوبت‌ فراموش‌ شده‌ را حذف‌ كنید و به‌ برنامه‌ دارویی‌ معمولتان‌ بازگردید. مقدار دارو را دوبرابر نكنید.

یك‌ راه‌ دیگر تجویز استرادیول‌، استفاده‌ از شكل‌ پوستی‌ است‌ كه‌ همیشه‌ همراه‌ بیمار است‌ و باید هفته‌ای‌ دوبار تعویض‌ شود. قبل‌ و بعد از برداشتن‌ این‌ برچسب‌ پوستی‌ دستتان‌ را بشویید و كاملاً خشك‌ كنید، محل‌ گذاشتن‌ برچسب‌ پوستی‌ باید تمیز، خشك‌ و بدون‌ مو، بثورات‌ جلدی‌، بریدگی‌ یا جوشگاه‌ باشد. برچسب‌ پوستی‌ را روی‌ سینه‌ها یا خط‌ دور كمر یا هر جایی‌ كه‌ لباس‌ تنگ‌ موجب‌ شل‌ شدنش‌ شود نچسبانید. اگر پلاك‌ شل‌ شد هم‌ می‌توانید یك‌ برچسب‌ پوستی‌ جدید بكار ببرید و هم‌ اینكه‌ در صورت‌ امكان‌ مجدداً آن‌ را بچسبانید. برای‌ گذاشتن‌ برچسب‌ پوستی‌، آن‌ را روی‌ پوست‌ فشار دهید، به‌ ویژه‌ حاشیه‌ برچسب‌ پوستی‌ را تا مطمئن‌ شوید كه‌ كاملاً به‌ پوست‌ چسبیده‌ باشد. هر برچسب‌ پوستی‌ را در یك‌ منطقه‌ دیگر از پوست‌ بچسبانید. و برای‌ جلوگیری‌ از تحریك‌ پوستی‌ حداقل‌ یك‌ هفته‌ پس‌ از برداشتن‌ یك‌ برچسب‌ پوستی‌، در آن‌ محل‌ برچسب‌ پوستی‌ جدیدی‌ نچسبانید.

- هشدارها و عوارض‌ جانبی‌:

استفاده‌ طولانی‌ مدت‌ از درمان‌ جایگزین‌ با استروژن‌ بدون‌ مصرف‌ همزمان‌ پروژستین‌، با افزایش‌ خطر سرطان‌ جدار رحم‌ همراه‌ بوده‌ است‌. پزشك‌ شما باید حداقل‌ سالی‌ دوبار شما را ملاقات‌ كند تا ارزیابی‌ مجددی‌ راجع‌ به‌ اینكه‌ نیازی‌ به‌ ادامه‌ درمان‌ دارید، داشته‌ باشد. درصورت‌ بروز هریك‌ از علایم‌ زیر، بلافاصله‌ با پزشكان‌ تماس‌ بگیرید: توده‌های‌ پستانی‌، یا درد و حساسیت‌ پستان‌؛ افزایش‌ اندازه‌ پستان‌ها؛ تورم‌ پا یا ساق‌؛ افزایش‌ وزن‌ سریع‌؛ حركات‌ منقطع‌ و ناگهانی‌ غیرارادی‌؛ دردشكمی‌؛ یا زردی‌ چشم‌ یا پوست‌.

به‌ علاوه‌، زن‌ها باید در صورتی‌ كه‌ عادت‌ ماهانه‌شان‌ شدیدتر شده‌ بود بین‌ دو عادت‌ ماهانه‌ متوالی‌ خونریزی‌ داشتند و نیز در صورت‌ بارداری‌ احتمالی‌ موضوع‌ را با پزشكشان‌ در میان‌ بگذارند. مردهایی‌ كه‌ مقدار بالایی‌ استروژن‌ مصرف‌ می‌كنند ممكن‌ است‌ دچار انفاركتوس‌ قلبی‌، آمبولی‌ ریوی‌ (لخته‌ خون‌ در ریه‌ها)، و ترومبوفلبیت‌ (تشكیل‌ لخته‌ خون‌، معمولاً در سیاهرگ‌های‌ پا شوند). چه‌ مردها و چه‌ زن‌های‌ مصرف‌كننده‌ استروژن‌ باید علایم‌ زیر را بلافاصله‌ به‌ پزشكشان‌ اطلاع‌ دهند: درد قفسه‌ سینه‌، كشاله‌ ران‌، یا پاها؛ سردرد؛ درد ناگهانی‌ و شدید؛ تنگی‌ نفس‌ ناگهانی‌؛ تكلم‌ نامفهوم‌ كه‌ ناگهانی‌ ایجاد شده‌ باشد؛ تغییرات‌ ناگهانی‌ بینیانی‌؛ ضعف‌ یا كرخی‌ یك‌ بازو یا پا.

علایم‌ زیر فقط‌ در صورتی‌ كه‌ مشكل‌ ساز شوند نیاز به‌ گزارش‌ دارند: دل‌ پیچه‌، نفخ‌، تهوع‌، سرگیجه‌ خفیف‌، سردرد خفیف‌، تغییر در میل‌ جنسی‌، عدم‌ تحمل‌ لنزهای‌ تماسی‌. تحریك‌ پوستی‌ در استفاده‌ از پلاك‌ نیز نامعمول‌ نیست‌.

- موارد احتیاط‌:

در صورت‌ وجود هریك‌ از موارد زیر پیش‌ از مصرف‌ استرادیول‌، پزشكتان‌ را مطلع‌ سازید:

۱. حساسیت‌ به‌ استروژن‌ها.

۲. بارداری‌ یا شیردهی‌.

۳. مصرف‌ داروهای‌ دیگر، به‌ ویژه‌ بروموكریپتین‌ (دارویی‌ كه‌ در درمان‌ آمنوره [قطع‌ عادت‌ ماهانه]، عقیمی‌ (یا نازایی‌)، و بیماری‌ پاركینسون‌ استفاده‌ می‌شود)، سیكلوسپورین‌، یا داروهایی‌ كه‌ به‌ كبد آسیب‌ می‌رسانند.

۴. مصرف‌ سیگار، توتون‌ یا تنباكو.

۵. سابقه‌ یا ابتلا به‌ ترومبوفلبیت‌ (لخته‌ شدن‌ خون‌ در سیاهرگ‌ها)، ترومبوز (تشكیل‌ لخته‌ خونی‌ در رگ‌ها)؛ اندومتریروز (تشكیل‌ بافت‌ اندومتر در خارج‌ رحم‌)؛ بیماری‌ كیسه‌ صفرا؛ فیبروم‌ رحمی‌؛ سرطان‌ پستان‌ (یا شك‌ به‌ آن‌)، مگر اینكه‌ برای‌ درمان‌ همین‌ سرطان‌ استرادیول‌ تجویز شده‌ باشد؛ خونریزی‌ واژینال‌ غیرطبیعی‌ بدون‌ علت‌ مشخص‌؛ یا مشكلات‌ كبدی‌.

ـ هنگام‌ مصرف‌ استرادیول‌ توصیه‌ می‌شود:

۱. دستورالعمل‌ همراه‌ دارو را به‌ دقت‌ مطالعه‌ كنید و سؤالاتتان‌ را از پزشكتان‌ بپرسید.

۲. هر ماه‌ پستان‌هایتان‌ را معاینه‌ كنید تا در صورت‌ بروز علایمی‌ از سرطان‌ متوجه‌ آن‌ شوید (اگر این‌ معاینه‌ را بلد نیستید از پزشكتان‌ بپرسید).

۳. سالی‌ یكبار (یا بسته‌ به‌ نظر پزشكتان‌ بیشتر) برای‌ انجام‌ ماموگرافی‌، آزمون‌ گستره‌ پاپانیكولا، و معاینه‌ بالینی‌ به‌ پزشكتان‌ مراجعه‌ كنید.

۴. تورم‌، خونریزی‌ و حساسیت‌ لثه‌ها به‌ دنبال‌ مصرف‌ استرادیول‌ نامعمول‌ نیست‌. بهداشت‌ دهانتان‌ را با مسواك‌زدن‌ و استفاده‌ از نخ‌ دندان‌ و مراجعه‌ منظم‌ به‌ دندانپزشك‌ حفظ‌ كنید و در صورت‌ بروز هریك‌ از مشكلات‌ ذكر شده‌ موضوع‌ را با دندانپزشكتان‌ در میان‌ بگذارید.

۵. برای‌ به‌ حداقل‌ رساندن‌ تغییرات‌ رنگ‌ پوست‌ از مواجهه‌ با آفتاب‌ بپرهیزید. مخصوصاً از آفتاب‌ ساعت‌ 10 صبح‌ تا 2 بعدازظهر اجتناب‌ كنید. از لوسیون‌های‌ ضدآفتاب‌ با قدرت‌ محافظتی‌ (اس‌ پی‌ اف‌) حداقل‌ 15 برای‌ صورت‌ و دست‌ها استفاده‌ كنید.

۶. دیگر پزشكان‌ را از اینكه‌ استرادیول‌ مصرف‌ می‌كنید آگاه‌ كیند.

۷. استرادیول‌ را دور از دسترس‌ كودكان‌ و دور از گرما، نور مستقیم‌، و حرارت‌ مرطوب‌ نگهداری‌ كنید (در این‌ شرایط‌ استرادیول‌ فاسد می‌شود).

۸. استرادیول‌ تاریخ‌ مصرف‌ گذشته‌ را دور از دسترس‌ كودكان‌ در توالت‌ بریزید.

ـ تذکر:

هنگام‌ مصرف‌ استرادیول‌ نباید سیگار، توتون‌ یا تنباكو مصرف‌ كنید. این‌ از اثرات‌ استروژن‌ها می‌كاهد و خطر عوارض‌ جانبی‌ دارو را به‌ ویژه‌ در كسانی‌ كه‌ زیاد سیگار می‌كشند یا در افراد بالای‌ 35 سال‌ افزایش‌ می‌دهد.