نارسائى برون‌ريز پانکراس ممکن است به‌دنبال پانکراتکتومى يا بيمارى پانکراس، به‌ويژه پانکراتيت مزمن بروز کند.
سوءجذب و استئاتوره تا زمانى‌که بيش از ۹۰% از فعاليت برون‌ريز پانکراس از بين نرفته باشد بروز نمى‌کند؛ با ۲% تا ۱۰% از فعاليت طبيعى پانکراس استئاتوره خفيف تا متوسط، و با کمتر از ۲% از فعاليت طبيعي، استئاتوره شديد خواهد بود. با يک رژيم غذائى که حاوى ۱۰۰ گرم چربى در روز باشد، افراد طبيعى حدود ۵ تا ۷ گرم در روز چربى دفع مى‌کنند. پانکراتکتومى کامل باعث ۷۰% سوءجذب چربى مى‌شود.
نارسائى پانکراس بر جذب چربى بيشتر از جذب پروتئين يا کربوهيدرات تأثير مى‌گذارد. سوءجذب ويتامين‌ها به‌ندرت ممکن است مشکل ايجاد کند. ويتامين‌هاى B محلول در آب از تمام قسمت‌هاى رودهٔ کوچک جذب مى‌شوند، و جذب ويتامين‌هاى محلول در چربي، اگرچه به حل‌شدن ميسل‌ها در نمک‌هاى صفراوى بستگى دارد، به‌طور مستقيم نيازمند آنزيم‌هاى پانکراس نيست. سوءجذب ويتامين B12 در بعضى از بيماران مبتلا به نارسائى پانکراس ديده شده است، ولى به‌ندرت ممکن است که به يک مشکل بالينى تبديل شود.
بنابراين، مشکل عمده در نارسائى بدون عارضهٔ پانکراس، سوءجذب چربى و سوءتغذيه کالرى همراه با آن است.
درمان
رژيم غذائى بايد حاوى ۳۰۰۰ تا ۶۰۰۰ کيلوکالرى در روز، و بر کربوهيدرات (۴۰۰ گرم يا بيشتر) و پروتئين (۱۰۰ تا ۱۵۰ گرم) تأکيد بيشترى داشته باشد.
با تجويز عصارهٔ پانکراس (نظير کوتازيم، ايلوزيم، پانکراز، ويوکاز) که حاوى ۳۰۰۰۰ تا ۵۰۰۰۰ واحد ليپاز است و بين چهار وعده غذاى روزانه تقسيم مى‌شود مى‌توان آنزيم‌هاى پانکراس را جايگزين کرد.
اگر آنزيم به‌تنهائى سوءجذب را به‌حد کافى بهبود نبخشند، مشکل احتمالاً از اثر تخريب اسيد معده بر ليپاز ناشى مى‌شود. اين مشکل تا حد زيادى با اضافه کردن يک داروى بلوک‌کنندهٔ
رسپتور H2 به رژيم آنزيمى برطرف مى‌شود.
تست‌هاى عملکرد برون‌ريز پانکراس
تست سکرتين يا کوله‌سيستوکينين
از شيرهٔ پانکراس به روش لوله‌گذارى در دوازدهه و از طريق دهان نمونه‌بردارى مى‌شود و پاسخ آن به تزريق داخل وريدى سکرتين يا کوله‌سيستوکينين اندازه‌گيرى مى‌شود.
تست پانکرولاريل
دى‌لورات فلورسئين به‌صورت خوراکي، به‌همراه صبحانه تجويز مى‌شود، و سپس دفع ادرارى فلورسئين اندازه گرفته مى‌شود. آزاد شدن و جذب فلورسئين به فعاليت استراز پانکراس بستگى دارد. اين تست نسبتاً اختصاصى است، ولى براى آنکه مثبت شود بايد پانکراس دچار نارسائى شديد شده باشد. در حال حاضر اين ست رايج‌ترين تست عملکرد برون‌ريز پانکراس است چون ارزان قيمت و انجام آن نيز ساده است.
تست دفع PABA (بنتيرومايد)
بيمار ۱ گرم از پپتيد سنتتيک بنتيرومايد (Bz-Ty-PABA) را به‌صورت خوراکى مصرف مى‌کند و دفع ادرارى آمين‌هاى آروماتيک (PABA) اندازه‌گيرى مى‌شود. براى آنکه پپتيد شکسته و PABA از آن آزاد شود بايد با کيموتريپسين فعال داخل روده‌اى واکنش دهد.
تست تعادل چربى در مدفوع
بيمار رژيم غذائى حاوى ۷۵ تا ۱۰۰ گرم چربى در روز به‌مدت ۵ روز مصرف مى‌کند. مقدار چربى مصرفى بايد اندازه‌گيرى شود و ميزان آن در هر روز يکسان باشد. استئاتوره بالينى آشکار زمانى ديده مى‌شود که سوءجذب چربى به بيش از ۲۵% برسد.
