از اواخر قرن هيجدهم ميلادى و به‌ويژه نوزدهم به‌تدريج جمع‌آورى و ثبت و ضبط مستمر آمارهاى جمعيتى در قالب سرشمارى‌هاى عمومى و دفاتر رسمى ثبت احوال در قاره اروپا متداول شد. فراهم آوردن چنين اطلاعاتى زمينهٔ مطالعات مربوط به تغيير و تحولات جمعيتى اين کشورها در مرحله بعد از انقلاب صنعتى را فراهم نمود لذا در قرن حاضر مطالعات تفصيلى و متنوعى در مورد نوسانات و تغيير و تحولات مرگ و مير و بارورى صورت گرفت و همين مطالعات زمينه تئوريزه کردن انتقال جمعيت را در چهار مرحله ذيل فراهم نمود:
- مرحله اول: در آغاز، يعنى قبل از مدرنيزه شدن، نرخ مواليد و مرگ و مير هر دو بالا بودند و يکديگر را خنثى مى‌کردند، پس جمعيت ثابت باقى مى‌ماند. زنان تعدادى بچه به دنيال مى‌آورند با اين انتظار که نيمى از آنان در زمان طفوليت خواهند مرد. در اين مرحله بچه‌ها يک سرمايه مهم بودند و آنان در سنين پائين (۶ يا ۷ سالگى) مى‌توانستند در توليد و کار کشاورزى کمک کنند و درآمد خانواده را بالا ببرند و در کهنسالى والدين بتوانند از آنان سرپرستى نمايند، بنابراين والدين طالب فرزندان بيشترى بودند.
- مرحله دوم: از آغاز مدرنيزه شدن مدتى سپرى شده است، با توجه به پيشرفت تکنولوژى، بهداشت در سطح بالائى قرار گرفته و مراقبت‌هاى پزشکى باعث بالا رفتن اميد به زندگى و بقاى کودکان مى‌شود، نرخ مرگ و مير رو به کاهش رفته، اما بارورى در سطح بالاى خود باقى مانده است و در نتيجه جمعيت افزايش مى‌يابد.
- مرحله سوم: در اين مرحله به‌دليل اينکه والدين مطمئن شده‌اند که کودکان آنها عمر طولانى‌ترى دارند و زنده مى‌مانند فرزندان کم‌ترى را به دنيا مى‌آورند و از وسايل پيشگيرى از باردارى استفاده مى‌نمايند، ميزان مرگ و مير و ميزان بارورى، هر دو در سطح پائينى بوده و لذا رشد جمعيت به ميزان قابل توجهى کاهش مى‌يابد.
- مرحله چهارم: ميزان مواليد و ميزان مرگ و مير تقريباً در يک سطح قرار گرفته اما اين سطح نسبت به قبل پائين‌تر آمده است. در کشورهاى توسعه يافته کودکان نه به‌عنوان يک منبع درآمد بلکه به‌عنوان يک منبع هزينه تلقى مى‌شوند. جمعيت کم و بيش ثابت باقى مى‌ماند و يا حتى در برخى از کشورها رشد منفى نيز پيدا مى‌کند.
مراحل اول و دوم بيانگر اين امر است که در گذشته چه اتفاقى براى کشورهاى صنعتى رخ داده است و لزوماً در برخى از کشورها، ديگر تکرار نخواهد گرديد. به‌طور مثال برخى از کشورهاى در حال توسعه جابه‌جائى مرحله دوم را تجربه کرده‌اند. و براى تغييرات فرهنگى و اجتماعى، احتياج به گذشتن از مرحله سوم و چهارم را پيدا نکرده‌اند. کشورهاى در حال توسعه به‌طور اعم در حال گذر از مرحله سوم بوده و افزايش جمعيت آنان ادامه خواهد داشت.
در کشورهاى توسعه يافته، مراحل انتقال جمعيت، قبلاً اتفاق افتاده است و آنها به مرحله چهارم يعنى کاهش بارورى و کاهش مرگ و مير رسيده‌اند و جمعيت آنها پيرتر از کشورهاى در حال توسعه مى‌باشد و پيش‌بينى مى‌شود در آينده، جمعيت آنها از اين هم پيرتر شود. اين در حالى است که اکثريت کشورهاى واقع شده در مناطق در حال توسعه جهان يعنى کشورهاى آسيا، آمريکاى لاتين، اکنون در ميانه راه مراحل انتقال جمعيت هستند يعنى بارورى بالا، مرگ و مير پائين و رشد جمعيت بالا مى‌رود. در بخشى از صحراى آفريقا اکثر کشورها هنوز در مرحله اول انتقال جمعيت هستند البته در اين کشورها همه تغييرات جمعيت از همه الگوى کشورهاى در حال توسعه پيروى خواهد کرد ولى با تأخير (U. N. the World Aging Sitation 199 Png 14).
جدول پيش‌بينى جمعيت براساس برآورد سازمان ملل
سال
جمعيت
رشد جمعيت
۲۰۰۰
۶
۱/۲۶
۲۰۱۰
۶/۸
۱۰/۰۳
۲۰۲۰
۷/۵
۰/۸۸
۲۰۲۵
۷/۸
۰/۷۸
Source: U. S. Bureau of the census Internationl Data Base
