|
| جشن‌ها و سرورهاى عمومى و خصوصى، استان بوشهر
|
|
| اين قبيل مراسم عمدتاً در جشن‌ها و اعياد ملى، مذهبى، عروسى و موارد مشابه برگزار مى‌شود.
|
|
| جشن‌ها و عيدها، استان گيلان
|
|
| مردم استان گيلان عيدهاى ملى و مذهبى خود را با شکوه فراوان برگزار مى‌کنند. عيد نوروز، عيد فطر، اول رجب، نيمهٔ شعبان، عيد قربان، عيد غدير و ديگر عيدهاى مذهبى در سراسر اين استان با شور و شادمانى برگزار مى‌شود.
|
|
| جشن‌ها و عيدهاى ملى و مذهبى، استان اردبيل
|
|
| مردم اردبيل نيز هم‌چون ديگر ساکنان کشور ايران و خاورميانه، مراسمى مشابه دربارهٔ مناسبت‌هايى چون عيد نوروز، عيد قربان، عيد فطر و ... برگزار مى‌کنند. نحوه انجام اين مراسم در کل، هم‌چون ديگر مناطق است و نيازى به شرح مجدد آنها نيست.
|
|
| جشن‌هاى ملى و مذهبى، استان مركزى
|
|
| در بيشتر نقاط استان مراسم اعياد ملى و مذهبى برگزار مى‌شود. اين نوع مراسم مانند جشن‌هاى ملى چهارشنبه سورى، عيد نوروز، سيزده بدر و عيدهاى مذهبى قربان، قطر، غديرخم، نيمه شعبان، روز مبعث پيغمبر (ص)، روز تولد ائمه اطهار و ... با شور و شوق از طرف مردم برگزار مى‌شوند. عيد نوروز و مراسم مربوط به آن نيز مانند ساير نقاط ايران جشن گرفته مى‌شود.
|
|
| جشن‌هاى ملى و مذهبى، استان فارس
|
|
| در سراسر استان، مراسم و اعياد ملى برگزار مى‌شوند. از ميان اين مراسم، جشن‌هاى ملى چهارشنبه‌سورى، عيد نوروز، سيزده‌بدر، عيد قربان، عيد فطر، عيد غدير خم، نيمهٔ شعبان، عيد مبعث، روز تولد ائمه اطهار و ... با شور و شوقى زايدالوصف برگزار مى‌شوند عيد نوروز و مراسم مربوط به آن نيز، با شور و شعف وصف‌‌ناپذير برگزار مى‌شود و شيوه برگزارى اين مراسم در استان فارس نيز مانند ساير نقاط ايران است.
|
|
| چهارشنبه‌سورى، استان خراسان
|
|
| يکى از مراسم بسيار دلپذير که مردم را به پيشواز نوروز فرا مى‌خواند، مراسم شب چهارشنبه‌سورى است. از آنجا که آتش از ديرباز، در نزد ايرانيان مقدس و مظهر فروغ يزدان بوده است، ايرانيان بر اين باور بوده‌اند که قبل از تحويل سال نو بايد آتش افروخت و زشتى و پليدى‌هاى سال کهنه را سوزانيد و خانه را از ناپاکى‌ها و بديمنى‌ها پاک نمود.
|
|
| دربارهٔ اين‌که چرا شب چهارشنبه را براى اين مراسم انتخاب کرده‌اند، سخنان بسيار گفته‌اند. خراسانى‌ها معتقدند که مختار، سردار معروف عرب، وقتى از زندان خلاصى يافت و به خوانخواهى شهداى کربلا قيام کرد، براى اين‌که موافق و مخالف را از هم تميز دهد و بر کفار بتازد، دستور داد که شيعيان بر بالاى بام خانهٔ خود آتش روشن کنند و اين شب مصادف بود با شب چهارشنبهٔ آخر سال و از آن به بعد، مرسوم شد که ايرانيان مراسم آتش‌افروزى را در شب چهارشنبهٔ آخر سال اجرا کنند. هنوز هم در برخى از استان‌هاى ايران، اين مراسم با برپا کردن آتش بر بام خانه‌ها، برگزار مى‌شود.
|
|
| مراسم چهارشنبه‌سورى در خراسان، مانند ديگر نقاط بر دو قسم است:
|
|
| - يکى مراسم عمومى که همه در آن مشارکت دارند.
|
| - ديگرى مراسم خصوصى که مخصوص زن‌هاست و مردها حق شرکت در آن را ندارند.
|
|
| مراسم عمومى با روشن کردن آتش و پريدن از روى آن برگزار مى‌شود. در روستاها، در هنگام پريدن از روى آتش اين شعر را مى‌خوانند : «آلا به‌در بلا به‌در، دزد و هيز از دها به‌در»؛ يعنى آل و بلا، آدم دزد و هيز از دهات دور باشد.
|
|
| پس از خاموش شدن آتش، خاکستر آن را به باد مى‌سپارند. پس از مراسم آتش، براى دفع قضا و بلا مقدارى زغال (نشانهٔ سياه‌بختي)، اندکى نمک (نشانهٔ شورچشمي) و يک سکهٔ ناچيز (نشانهٔ تنگ‌دستي) را در کوزهٔ سفالينى که قبلاً براى اين‌کار تهيه کرده‌اند، مى‌اندازند و هر يک از افراد خانواده يک‌بار کوزه را دورِ سر مى‌چرخاند و نفر آخر، کوزه را بر بالاى بام مى‌برد و به کوچه پرتاب مىکند و مى‌‌گويد: «درد و بلاى خنه ره رختم به توى کوچه» و به اين طريق سياه‌بختى، شورچشمى و تنگ‌دستى را از خانه به‌در مى‌کنند.
|
|
| در گذشته، خراسانى‌ها در شب چهارشنبهٔ آخر سال کوزه‌هاى کهنهٔ خود را مى‌شکستند و به جاى آن کوزهٔ نو مى‌خريدند.
|
|
| آن دسته از خانواده‌هايى که از نظر مالى وضعيت بهترى دارند، چهار رنگ پلو مى‌پزند (رشته‌پلو، عدس‌پلو، زرشک‌پلو و ماش‌پلو) که مقدارى از آن را هم براى نزديکان خود مى‌فرستند. مراسم ديگرى که در خراسان در شب چهارشنبه‌سورى برپا مى‌شود، مراسمى خصوصى است که توسط زن‌ها براى بخت‌گشايى دختران جوان و يا براى گرفتن حاجت برگزار مى‌شود. در اين شب، اگر خانواده‌اى بيمارى در خانه داشته باشد، يکى از زن‌هاى خانواده اول شب، چادرى به سر مىکند و براى شفاى بيمار، ملاقه‌اى به دست مىگيرد و به درِ خانهٔ همسايه‌ها مى‌رود و بدون آن‌که کلمه‌اى صحبت کند، چهار مرتبه با ملاقه به در مى‌کوبد. صاحبخانه ملاقه را از وى مىگيرد و مقدارى خوراکى در آن مى‌ريزد و براى زن مى‌آورد. آن زن خوراکى‌ها را به منزل مى‌برد و به بيمار مى‌خوراند و معتقد است که بيمار بدين‌وسيله شفا مى‌يابد. در صورتى که صاحبخانه، خود بيمار باشد يا سفرى داشته باشد، از دادن خوراکى به آن زن خوددارى مىکند و با گفتن عبارتى از قبيل «ناخوش داريم» يا «سفرى داريم»، جواب رد به او مى‌دهد؛ زيرا معتقد هستند که دادن خوراکى به «ملاقه‌زن» براى ناخوش يا سفرکردهٔ او بد يمن است و موجب خطر مى‌شود.
|
|
| از ديگر مراسم خصوصى اين شب که توسط زن‌ها انجام مىگيرد، مى‌توان از بخت‌گشايى دختران جوان نام برد که در گذشته به شيوه‌هاى گوناگون انجام مى‌‌گرفت. مهم‌ترين اين مراسم عبارت بودند از:
|
|
| - بخت‌گشايى به وسيلهٔ بستن قفل به گردن و نشستن سر چهارراه.
|
| - بخت‌گشايى از طريق نشستن روى چرخ کوزه‌گرى و شکستن گردو.
|
| - بخت‌گشايى از طريق نشستن پاى منارهٔ مسجد و بستن قفل به گوشهٔ چادر خود.
|
|
|
|
| بچه را سه يا هفت روز پس از تولد، ختنه مى‌کنند. در اين صورت، مجلس ختنه‌سوران ساده برگزار مى‌شود. اما اگر ختنه تا روز هفتم انجام نشود، اين مراسم در ۵ يا ۷ سالگى به صورت يک جشن مفصل انجام مى‌شود.
|
|
| قبل از انجام ختنه، طفل را به همراه ساز و دهل و دود کردن اسپند و کندر به حمام مى‌برند و لباسى نو بر او مى‌پوشانند.
|
|
| در خانه، رختخوابى سرخ‌رنگ مى‌اندازند و طفل را بر آن مى‌خوابانند. در طول عمل ختنه، چند نفر نوازنده ترانه‌هاى محلى اجرا مى‌کنند. طفل ختنه‌شده را به مدت سه تا هفت روز در رختخواب نگه مىدارند و در روز پانزدهم، باز اقوام و آشنايان را دعوت و مجلس جشن و سرور برپا مى‌کنند و در خانه اسفند دود مى‌کنند. گاه در يک خانه چند طفل را با هم ختنه مى‌کنند، البته نبايد اطفال برادر باشند. اگر دو فرزند يک پدر را در يک روز ختنه کنند، بلافاصله يک خروس را سر مى‌برند.
|
|
| ساير اعياد ارمنيان، استان اصفهان
|
|
| ارمنيان پيش از ظهور عيسى مسيح (ع)، مهرپرست يا معتقد به اديان ديگر بودند؛ اما چون به دين عيسوى گرويدند، روز تولد مسيح (ع) را (ششم ژانويه) جشن مى‌گرفتند؛ در حالى که ساير مسيحيان روز ۲۵ دسامبر را روز تولد عيسى مى‌‌دانند.
|
|
| در شب پنجم ژانويه، ارمنيان از کليسا، نان مقدس به خانه مى‌برند و آن را با غذاهايى از قبيل ماهى، شراب، کوکو و پلو مى‌‌خورند.
|
|
| روز ششم ژانويه، روغن مقدس را در کليسا طى مراسمى در آب مى‌ريزند و صليب را در آن مى‌افکنند و مردم از آن آب و روغن، براى شفا دادن بيماران خود، به خانه مى‌برند.
|
|
| عيد روز چهاردهم فوريه نيز از لحاظ ملى و مذهبى براى ارمنيان بسيار گرامى است و طى آن آتش مى‌افروزند و مراسم خاصى را اجرا مى‌کنند. اين عيد شبيه جشن چهارشنبه‌سورى است.
|
|
| سه روز مانده به روز عيد پاک، مراسم پاشويان انجام مىگيرد. به ياد آن‌که مسيح پاى حواريون را شسته است، اسقف نيز پاى کارکنان کليسا را مى‌شويد.
|
|
| روز عيد پاک، تخم‌مرغ‌هاى رنگى که معمولاً به رنگ قرمز است، تهيه مى‌کنند.
|
|
| همه ساله روز پانزدهم اوت، طى مراسمى، انگور را در کليسا تقديس مى‌کنند.
|
|
| ارمنيان مراسمى نظير عيد قربان دارند و اگر نذرى داشته باشند، گوسفندى را نمک مى‌‌خورانند و ذبح مى‌کنند.
|
|
| ارمنيان، در هر سال، ۵ روز روزه مى‌گيرند و هر سال، در روز عروج مسيح به آسمان، مراسم خاصى را در بيابان‌هاى اطراف شهرها برگزار مى‌کنند.
|
|
| مراسم خاص ديگر ارمنيان «قورتوم» است که به منظور تطهير گناهان برگزار مى‌شود و آن اقرار به گناه نزد کشيش است. اما اکنون عمدهٔ مسيحيان نزد خود اعتراف و اظهار ندامت و طلب آمرزش مى‌کنند و در پايان، از نانى که کليسا تهيه کرده است، مى‌‌خورند تا گناهان‌شان سبک شود. يک روز بعد از همهٔ عيدها، ارمنيان دسته‌جمعى به گورستان مى‌روند تا ارتباط رفتگان و ماندگان همواره برقرار شود؛ از اين‌رو روزهاى سوگوارى را «هرلس» مى‌گويند.
|
|
|
|
| دو شب قبل از عروسى که معمولاً شب عقدکنان است، دست و پاى عروس و داماد را حنا مى‌بندند که هر يک به طور جداگانه در خانهٔ خود اين مراسم را انجام مى‌دهند. شب قبل از عروسى سر و صورت داماد را اصلاح مى‌کنند. البته در اين شب به آرايش عروس نيز مى‌پردازند. در اين مراسم مخصوصاً در روستاها، جوانان دور و بر داماد نيز اصلاح مى‌کنند. اين مراسم را اصطلاحاً «سرتراشون» مى‌نامند.
|
|
| عيد سعيد فطر، استان سيستان وبلوچستان
|
|
| يکى از اعياد بزرگ مردم استان عيد فطر است. در اين روز مردم لباس‌هاى نو مى‌پوشند و پس از ۳۰ روز روزه‌دار بودن در محل‌هايى به نام «عيدگاه» جمع مى‌شوند و نماز عيد فطر برپا مىدارند و فطريه مى‌دهند و پس از آن به خانه مراجعت مى‌کنند و سپس به خانه خويشان و اقوام خود مى‌روند و عيد را تبريک مى‌گويند. روز عيد سعيد فطر يکى از روزهاى مهم در نواحى مختلف استان سيستان و بلوچستان، به ويژه ناحيهٔ بلوچستان به شمار مى‌رود.
|
|
| عيد قربان، استان سيستان وبلوچستان
|
|
| يکى ديگر از اعياد بزرگ مردم استان عيد قربان است. در اين عيد مردم لباس نو مى‌پوشند و در محل «عيدگاه» جمع مى‌شوند. در اين روز معمولاً چند خانوار با هم، شترى را قربانى مى‌کنند و گوشت آن را به فقرا و مستمندان احسان مى‌کنند. پس از خاتمهٔ مراسم قربانى، ديد و بازديد شروع مى‌شود و به خانهٔ دوستان و اقوام و آشنايان مى‌روند و حلاليت مى‌طلبند. مراسم ديد و بازديد اين عيد تا سه روز ادامه مى‌يابد.
|
|
| عيد نوروز، استان سيستان وبلوچستان
|
|
| برگزارى عيد نوروز در گذشته چندان مورد توجه مردم منطقه قرار نمى‌‌گرفت. در سال‌هاى اخير بر اثر تماس با مردم ديگر نقاط، عيد نوروز بيشتر در نقاط شهرى جشن گرفته مى‌شود. مردم در ايام نوروز لباس نو مى‌پوشند و به ديدار يکديگر مى‌روند. مردم سيستان روز عيد به کوه خواجه مى‌روند و در بزرگداشت جشن نوروز شادى مى‌کنند. خصومت‌ها را در روزهاى عيد ناديده مى‌گيرند و صلح و آشتى مى‌کنند.
|
|
| عيد نوروز، استان مازندران
|
|
| جشن نوروز که در اولين روز از ماه فروردين آغاز مى‌شود و تا چند روز ادامه دارد، از زمان‌هاى بسيار دور، همواره سرآمد جشن‌هاى سال در ايران بوده است. از روزگاران کهن به هنگام برابر شب و روز و نو شدن جهان و طبيعت، همراه با دميده سبزه، گل و شکوفه و وزيدن نسيم جان‌بخش بهارى، مراسم خاص و پرشکوه تحويل سال کهنه به سال نو برگزار مى‌‌گردد. اين سنت بزرگ ملى از قرون و اعصار تاکنون برجا مانده است و در حال حاضر نيز، يکى از اعياد مهم مردم مازندران به شمار مى‌رود و مورد توجه همهٔ مردم استان است.
|
