|
|
|
| برطبق بررسى معدود آثار باقى‌مانده و نظرات محققين، سابقهٔ ميناکارى در ايران به هزارهٔ دوم قبل از ميلاد مى‌رسد. اين هنر از ايران آغاز و به ساير نقاط جهان راه يافته است. از دورهٔ قاجار اشيايى ميناکارى شده از جمله قليان، سرقليان و خنجر برجاى مانده است.
|
|
| ميناکارى اساساً روى ظروف مسى انجام مى‌شود، اما روى اشياى طلايى و نقره‌اى نيز مى‌توان ميناکارى انجام داد.
|
|
| دو روش متداول در ميناکارى عبارتند از: ميناى خانه‌بندى و ميناى نقاشي.
|
|
| در ميناى خانه‌بندى نقش به‌وسيلهٔ سم‌هاى نازک فلزى روى ورقهٔ سطح فلز پديد مى‌آورند و پس از ثابت کردن آنها را با رنگ مينايى و لحيم‌کاري، بخش‌هاى باقى‌مانده را با رنگ‌هاى گوناگون مينايى مى‌کنند و بعد در کوره مى‌پزند.
|
|
| در روش نقاشي، زمينهٔ ورقه مس را از ميناى سفيد و غليظ مى‌پوشانند و در کوره مى‌پزند و روى آن با رنگ‌هاى مينايى نقاشى مى‌کنند که به دو روش صورت مى‌گيرد:
|
|
| در روش اول رنگ‌ها را که به‌شکل گرد بسيار نرم است، با آب و کمى گليسيرين مخلوط کرده و آن را روى صفحهٔ شيشه‌اى يا عقيق به‌وسيله کاردک‌هاى مخصوص حل مى‌کنند، آنگاه مانند نقاشى آب و رنگ نقش دلخواه را با اين رنگ‌ها تصوير مى‌کنند.
|
|
|
|
|
| در روش دوم، به‌جاى آميختن رنگ‌هاى مينايى با آب و گليسيرين، آن را با عصارهٔ جوهر کاج يا جوهر اسطوخودوس مى‌آميزند و به شيوهٔ نقاشى رنگ و روغن عمل مى‌کنند.
|
|
| قبل از قرار دادن صفحهٔ مينايى در کوره، بايد آن را با ملايمت روى چراغ الکلى حرارت داد تا جوهرهاى محتوى آن سوخته و زايل شود.
|
|
| پس از طى اين مراحل، روى شيء ميناکارى شده را به‌وسيله ميناى بسيار شفاف و ظريفى لعاب مى‌دهد و مجدداً در کوره مى‌پزند.
|
|
| در حال حاضر در اصفهان و تهران اقدام به ساخت ظروف و اشياء مينا مى‌گردد. ميناکارى گاه با هنرهاى ديگر مانند خاتم‌کاري، طلاکارى و مينياتور ترکيب مى‌شود. اشياى ميناکارى شده که به بازار عرضه مى‌شوند عبارتند از: گوشواره، گلوبند، جعبه آرايش، قوطى سيگار، سرويس چاى‌خوري، شربت‌خوري، تابلوهاى ميناکارى‌شده، کاسه، قاب، و ... روى درها و چلچراغ‌ها اماکن متبرکه نيز ميناکارى مى‌شود.
|
|
|
|
| مليله‌کارى از صنايع فلزکارى دستى است که با استفاده از مفتول‌هاى نازک نقره انجام مى‌شود. قديمى‌ترين اشياء مليله‌کارى ايران به‌گفته محققان، متعلق به سال‌هاى ۳۳۰ تا ۵۵۰ ق.م. است. در کاوش‌هاى باستان‌شناسى يکى دو قرن اخير اشيايى به‌دست آمده که نشان از وجود مليله‌کارى در ايران قبل از ميلاد دارد. مانند گنجينهٔ جيحون، همدان و شوش.
|
|
| در مليله‌کارى ابتدا شمش نقره را ذوب مى‌کنند. سپس توسط قالب و دستگاه نورد به‌شکل مفتول‌هاى بسيار نازک فلزى در مى‌آورند. آنگاه نوارهاى مليله را که آماده شده است، به‌صورت مارپيچ‌ها و نقش‌هايى که مى‌خواهند در آورده و سپس يک تخته را از مقدارى موم مى‌پوشانند تا ثابت شود. اگر مثلاً بخواهند يک جام بسازند، قالبى گنبد شکل براى اين منظور ساخته و از موم مى‌پوشانند و نوارهاى مليله را روى آن طورى مى‌ريزند تا شکل مطلوب به‌دست آيد. سپس با قرار دادن سوده يا سوآله مس و يا پودر نقره روى آن و حرارت دادن آنها، پودر ذوب شده و نقش‌هاى کوچکى از نوارهاى نقره درست مى‌شود و به‌هم مى‌چسبند. در پايان کار، موم و ناخالصى‌ها را با تيزآب و حرارت کم مى‌زدايند.
|
|
|
|
|
| در حال حاضر مليله‌کارى در شهرهاى زنجان، اصفهان و تهران رواج دارد. در اصفهان، بيشتر وسايل تزئينى و در زنجان بيشتر وسايل مصرفى از اين روش ساخته مى‌شود.
|
