|
|
|
| هورمون‌هايى که در بالا به آنها اشاره شد، همگى نقش مهم و مستقيمى در رشد و نمو دارند. هورمون آشناى ديگر انسولين است که به‌طور غيرمستقيم در نمو نقش دارد. هورمون انسولين از غدهٔ پانکراس ترشح مى‌شود و براى متابوليسم مواد قندى حياتى است و تحريک انتقال گلوکز و اسيدهاى آمينه را از طريق غشاء سلولى سبب مى‌شود. انسولين همچنين براى عملکرد کامل هورمون GH ضرورى است. کمبود انسولين نيز مى‌تواند موجب کاهش سنتز پروتئينى شود. اين امر در هر زمانى از زندگى و به‌ويژه در دورهٔ نمو زيان‌بخش است.
|
|
|
|
| وابستگى‌هاى زيادى بين هورمون‌ها از يک طرف و غدهٔ درون‌ريز و دستگاه عصبى مرکزى از طرف ديگر وجود دارد. برخى از اين روابط به شکل حلقه‌هاى بازخورد است و از اين طريق بين مقدار هورمون‌هاى موجود در بدن تعادل ايجاد مى‌شود. اگرچه بحث در زمينهٔ تمامى حلقه‌هاى بازخوردى و تنظيم‌کننده اعمال بدن از حيطهٔ اين مبحث خارج است، ليکن شکل و چارچوب حلقهٔ بازخوردى غدهٔ هيپوفيز قدامى در تصوير زير نشان داده شده است. در اين حلقه، غدهٔ هيپوتالاموس که در دستگاه عصبى مرکزى قرار دارد مادهٔ آزادکننده‌اى را ترشح مى‌کند که باعث تحريک بخش قدامى غدهٔ هيپوفيز شده، باعث ترشح هورمون تروپيک از غده‌اى به نام غدهٔ آماج مى‌شود، لذا غدهٔ آماج ترشحات خود را آزاد مى‌کند. اين هورمون از طريق جريان خون به بافت‌هاى مقصد و به هيپوتالاموس و بخش قدامى هيپوفيز مى‌رسد. سپس غدهٔ هيپوتالاموس مانع خروج ماده از آزادکننده و نهايتاً باعث کاهش سطح هورمون‌ها در بدن مى‌شود. موقعى که سطح هورمون‌ها بسيار پائين آمد دو مرتبه غدهٔ هيپوتالاموس ماده آزادکننده را ترشح مى‌کند و از اين طريق مقدار هورمون‌ها در بدن تنظيم مى‌شود.
|
|
|
|
|
| دستگاه غدد درون‌ريز در سالمندان
|
|
| دستگاه غدد درون‌ريز در سالمندان. در بزرگسالان، هورمون‌ها سه نقش دارند که مربوط به فعاليت‌هاى جسمى و به شرح ذيل است:
|
|
| ۱. تنظيم اعمال قلبى - عروقي؛
|
|
| ۲. بسيج سوخت بدن؛
|
|
| ۳. سنتز پروتئين‌هاى جديد (شفارد، ۱۹۷۸ ب).
|
|
| اطلاعات مربوط به تغييرات هورمونى در دورهٔ سالمندى محدودى است، ليکن از چندين ويژگى مربوط به آن آگاه هستيم. به نظر مى‌رسد مقدار پايهٔ GH در طول عمر ثابت است. اما سالمندان هنگام ورزش و فعاليت‌هاى بدنى از افزايش قابل توجهى در سطح GH در مقايسه با جوان‌ترها بهره‌مند مى‌شوند. اين افزايش ممکن است تلاش متابوليکى بدن براى ذخيره گليکوژن و کاهش شکسته شدن ملکول‌هاى پروتئينى و در نتيجهٔ رهايى مواد چربى ذخيره شده باشد.
|
|
| عملکرد تيروئيد نيز با افزايش سن فروکش مى‌کند و اختلالات تيروئيدى در بين سالمندان بيشتر شايع است. پژوهشگران هنوز به‌طور کامل نقش تغيير وضعيت عملکرد غدهٔ تيروئيد را در دورهٔ سالمندى متوجه نشده‌اند. يکى از دلايل آن ارتباط نزديک سطح هورمون تيروئيد با تغذيه و بيمارى است. مجزا کردن تغييرات مربوط به پيرى و مطالعه مستقل آنها با اين‌گونه عوامل يعنى تغذيه و بيمارى بسيار مشکل است (کورمن، ۱۹۸۲). افزايش بلند مدت سطح هورمون تيروئيد ممکن است مربوط به نارسايى و گرفتگى قلب باشد، لذا معاينه سالمندان به‌منظور افزايش فعاليت غدهٔ تيروئيد مهم و ضرورى است.
|
|
| با افزايش سن، ترشح هورمون‌هاى غدد جنسى کاهش مى‌يابد. با وجود اينکه اطلاعاتى دربارهٔ اين جنبه از فرآيند افزايش سن وجود ندارد، ليکن تجويز داروهاى آندروژن به‌منظور جلوگيرى از تحليل عضلانى و پوکى استخوان مؤثر بوده است. بانوانى که از پوکى استخوان رنج مى‌برند در برخى از مواقع تحت درمان استروژنى قرار مى‌گيرند. مى‌دانيم که سالمندان سطح ترشحات انسولين خود را حفظ مى‌کنند، ليکن شيوع نوع دوم بيمارى قند که در اثر کاهش انسولين به‌وجود مى‌آيد با افزايش سن بيشتر مى‌شود. ممکن است سالمندان نتوانند مانند جوانان از انسولين بدن خود بهره‌بردارى کنند و باعث ذخيرهٔ گليکوژن شوند. در نتيجه سالمندان از نوع کُندى بسيج سوخت براى فعاليت ورزشى رنج مى‌برند.
|
