مدیریت چِرا

از مراتع بايد بر اساس برنامهٔ تنظيم شده استفاده شود. برنامهٔ صحيح چِرا بايد به گونه‌اى تنظيم شود که در سراسر فصل چِرا علوفه‌اى با کيفيت خوب براى تغذيهٔ دام‌ها موجود باشد و در قسمتى از فصل رشد گياهان مرتعي، علوفهٔ اضافى نيز توليد شود تا در فصل زمستان از آن براى تغذيهٔ دام‌ها استفاده شود. به‌طور کلي، اگر گياهان پيش از مرحلهٔ رسيدن يعنى ظاهرشدن خوشه و تشکيل بذر چرانيده شوند، کيفيت و کميت علوفهٔ آنها حداکثر است.

اگر چِرا در مرحلهٔ اوليه رشد گياه صورت گيرد کيفيت علوفه يعنى قابليت هضم و مقدار پروتئين آن مناسب ولى مقدار محصول پائين است؛ به‌علاوه بر رشد گياه نيز اثر بد خواهد داشت. اکثر گياهان خانوادهٔ نخوديان اگر پيش از گل دادن چريده شوند به شدت صدمه مى‌بينند.

علف‌هاى چمنى دائمى و طويل مانند علف باغ و علف پشمکى اگر در مرحلهٔ بندبند شدن چريده شوند صدمه مى‌بينند. ذکر اين نکته ضرورى است که رشد گياه بعد از چِرا از راه مواد ذخيره شده در ريشه و اندام‌هاى زيرزمينى گياه تأمين مى‌شود و اين مواد بايد با اندام‌هاى هوائى گياه ساخته شوند. حال اگر بين دو دوره چِرا زمان کافى براى تهيه و ذخيرهٔ اين مواد از طريق قسمت‌هاى هوائى موجود نباشد و چرا مکرر انجام شود، محصول کاهش مى‌يابد و بعضى از گياهان به کلى از بين مى‌روند. هميشه چِراهاى سخت و ممتد توان گياه را از بين مى‌برد و به اجتماع گياهى مراتع صدمه شديد وارد مى‌آورد.

معمولاً اگر ارتفاع چِرا ۵ تا ۱۰ سانتى‌متر باشد و بين هر دو دوره چِرا ۳ تا ۵ هفته فاصلهٔ زمانى باشد اکثر گياهان علوفه‌اى را مى‌توان سالم نگه ‌داشت و بارورى آنها را حفظ کرد.

گاهى مرتع پوشيده شده از گياهان خانوادهٔ گندميان را به شدت مى‌چرانند تا به گياهان خانواده نخوديان که دراقليت هستند فرصت رشد و نمو و بذرافشانى داده شود و اين گياهان بتوانند در مرتع براى خود جائى باز کنند و به‌صورت مخلوط با گندميان رشد کنند. اگر اين هدف مدّنظر نباشد چراى سخت و ممتد زيان‌آور خواهد بود.

در بهار، چِرا را بايد هنگامى آغاز کرد که گياه مرتعى به ارتفاع ۱۰ تا ۱۲ سانتى‌متر رسيده باشد. اگر در بهار چِرا بيش از حد به تأخير افتد ارزش غذائى علوفه و خوش‌خوراکى آن کاهش پيدا مى‌کند؛ ولى چِراى زودرس نيز زيان‌هائى براى گياه به ‌بار خواهد آورد.

اگر مراتع مخلوط، مثل مرتع مخلوط علف‌ باغ و شبدر لادينو، در بهار و در مراحل اوليه چرانيده نشوند رشد زياد علف باغ موجب از بين رفتن شبدر لادينو خواهد شد.

به‌طور کلى مديريت چِرا بايد به ‌گونه‌اى باشد که پيش از مرحلهٔ گل‌دهى حداکثر بهره از گياه گرفته شود و در عين حال به گياه نيز آسيبى نرسد.