|
پدر بيشه، تبر تيشه
|
|
|
نظير:
|
|
|
پدر ازنيا اين چنين داشت خوى
|
|
|
- بازگردد به اصل خود هر چيز.
|
|
پدر خواست و خدا نخواست (ابوالفضل بيهقى)
|
|
|
رک: هر چه دلم خواست نه آن شد...
|
|
پدر دنگ دنگ، پسر خيک خيک
|
|
پدر را مى‌کند رسوا، پسر چون ناخلف باشد (آفرين لاهورى)
|
|
|
رک: پسر که ناخلف افتد پدر چه‌کار کند؟
|
|
پدرسوختگى مايه نمى‌خواهد
|
|
|
نظير: حرامزادگى مايه نمى‌خواهد
|
|
پدرش نجدى: مادرش عربي! سخت پرمدّعا و مشکل‌پسند است
|
|
پدر عشق سوزد که درآمد پدرم٭
|
|
|
|
٭ پدرت گوهر خود را به زر و سيم فروخت
|
..................(محمدحسين شهريار)
|
|
پدر کشته را کى بوَد آشتى ٭
|
|
|
|
٭ پدر کشتى و تخم کين کاشتى
|
................. (محمدحسين شهريار)
|
|
|
|
اسعد گرگانى نيز همين مضمون را در ويس و رامين بدين صورت بيان کرده است:
|
|
|
|
چگونه دوستى يابيّ و پشتى
|
ز فرزندى که بابش را بکشتى؟
|
|
پدر که زن کرد پدر آندر است
|
|
پدر که ناخلف افتد پسر چه‌کار کند؟ ٭
|
|
|
نظير: هرکسى ناخلف پسر دارد
|
من بيچاره ناخلف پدرى
|
|
|
|
٭ پسر که ناخلف افتد پدر زند چوبش
|
............................. (فردوسى)
|
|
پدر مرده را سايه بر سر فکن ٭
|
|
|
|
٭ .........................
|
غبارش بيفشان و خارش بِکُن (سعدى)
|
|
پدر و مادر به اولاد بسته‌اند و اولاد به سگ!
|
|
|
نظير:
|
|
|
دل مادر به بچه، دل بچه به کوچه
|
|
|
- پدر و مادر عاشق بى‌عارند
|
|
پدر و مادر عاشقِ بى‌عارند
|
|
|
رک: پدر و مادر به اولاد دل‌بسته‌اند و اولاد به سگ!
|
|
پدر و مادر ميوهٔ نايابند
|
|
|
نظير: اولاد پيدا مى‌شود اما پدر و مادر پيدا نمى‌شود
|
|
پُر بالا مپر که پَر و بالت مى‌سوزد
|
|
|
رک: کلاغ مثل باز پريد، افتاد و...
|
|
پُر چشميِ غربال از بُزدلى آسياست
|
|
|
رک: از بى‌عرضگى تازى است که روباه پشت تاپو بچه مى‌گذارد
|
|
پُرخام مباش مى‌پزندت، پُر پخته مباش مى‌خورندت
|
|
|
نظير: اگر گرگ نباشى گرگانت بخورند
|
|
پُر خوار لاغر باشد
|
|
|
نظير: راست باشد اينکه لاغر مى‌شود بسيار خوار (قاآنى)
|
|
پرخورى ژنده‌پيل باشى تو
|
کم‌خورى جبرئيل باشى تو (سنائى)
|
|
|
رک: شکم‌پرست خداپرست نبوَد
|
|
پَر دَمَد از مورچه چو مرگش در رسد
|
|
|
رک: هلاک مور از پرِ اوست
|
|
پرده‌پوشى بر خطاى خود خطاى ديگر است (خوشدل)
|
|
پردهٔ کس مدر تا پرده‌ات را ندرند
|
|
|
نظير:
|
|
|
پردهٔ مردم مدر تا پرده‌ات مانَد به‌جاى
|
|
|
- تا توانى پردهٔ کس را مدر
|
تا ندرَد پرده‌ات را پرده‌دار
|
|
|
- بدرَد خدا پردهٔ پرده دَر (اديب پيشاورى)
|
|
پردهٔ مردم مَدَر تا پرده‌ات مانَد به‌جاى
|
|
|
رک: پردهٔ کس مدر تا پرده‌ات را ندرند
|
|
پرسان پرسان به کعبه مى‌توان رفت
|
|
|
نظير: پرسان پرسان مى‌روند هندوستان
|
|
پرسان پرسان مى‌روند هندوستان
|
|
|
نظير:
|
|
|
پرسان پرسان به کعبه مى‌توان رفت
|
|
|
- آدم از سُراغ به عراق مى‌رود
|
|
پرسش کليد دانش است
|
|
|
رک: شب اول از همسايه مى‌پرسند
|
|
پُر سخن گفتن نشان جاهلى است
|
|
|
رک: کم‌گوى و گزيده گوى چون دُرّ
|
|
پرسيد: از بد بالاتر چيست؟ گفتند: بدتر
|
|
پر طاووس بوَد آفت جان طاووس٭
|
|
|
رک: دُم روبَه وبال روباه است
|
|
|
|
٭ آفتى نيست بشر رهروان را از عُجب
|
............................... (عطّار)
|
|
پرِ طاووس و بال طاووس است
|
|
|
رک: دُم روبه وبال روباه است
|
|
پرِ عقاب آفت عقاب است٭
|
|
|
رک: دم روبَه وبال روباه است
|
|
|
|
٭ خاقانى گويد:
|
|
|
|
کار جهان وبال جهان دان که بر خدنگ
|
پرِّ عقاب آفت جان عقاب شد
|
|
پر گفتن به قرآن خوش است٭
|
|
|
رک: کم گوى و گزيده گوى چون دُرّ
|
|
|
|
٭يا: پرحفى به قرآن خوش است
|
|
پُر گوى دشمن کام است
|
|
|
نظير:
|
|
|
طوطى ز زبانِ خويش دربند افتاد
|
|
|
- زبان سرخ سرِ سبز مى‌دهد بر باد
|
|
پرِ من است که برِ من است!
|
|
|
رک: از ماست که بر ماست
|
|
پرواز گنجشک تا لب بام است
|
|
|
نظير: خيز گربه تا درِ کاهدان است
|
|
پروانهٔ پر سوخته محتاج کفن نيست (فرقتى)
|
|
پرواى سيل نيست زمين بلند را (صائب)
|
|
پرهيز کن از صحبت پيمان‌شکنان٭
|
|
|
نظير: اى خاک بر آن سر که در او عهد و وفا نيست
|
|
|
|
٭ پير پيمانه کش من که روانش خوش باد
|
گفت..................... (حافظ)
|
|
پرى با آدمى دمساز کى شد (نظامى)٭
|
|
|
|
٭ به جفت مرغ آبى باز کى شد
|
............................. (نظامى)
|
|
پرى با ديو کى گردد هم‌آغوش؟
|
|
|
نظير: پرى با آدمى دمساز کى شد؟
|
|
پرى‌رو تاب مستورى ندارد
|
چو دربندى سر از روزن برآرد (جامى)
|
|
|
رک: لب بام آمدى قاليچه تکاندى...
|
|
پريشان دل پريشان مى‌کند هم‌صحبت خود را (ميرزا باقر اصفهانى)
|
|
|
رک: افسرده‌دل افسرده کند انجمنى را
|
|
پريشان کرده‌اى زلف دو تا را
|
مگر کورى نمى‌بينى خلا را؟
|
|
|
نظير: صبا از من بگو يار عبوساً قمطريرا را
|
نمى‌چسبى به دل ضايع مکن صمغ و کتيرا را (روحانى)
|
|
پرى قسمت حبشى مى‌شود
|
|
|
رک: خربزهٔ شيرين نصيب کفتار مى‌شود
|
|
پزشکى که باشد به تن دردمند
|
ز بيمار چون بازدارد گزند (فردوسى)
|
|
|
رک: به طبيب لاغر و سلمانى کچل و زاهد تن‌پرور اعتماد نبايد کرد
|
|
پُز عالى، جيب خالي!
|
|
|
رک: شکم خالى و باد فندقي!
|
|
پُز عالى جيب خالى، به فدات جون و سرم، قدّ صنّار چى ميخاى نسيه برايت بخرم (عامیانه).
|
|
|
صورت عاميانه و کامل‌تر مَثَل پيشين است که احمد شاملو در کتاب کوچه ضبط کرده است
|
