تعزیت‌نامه خسرو به شیرین به افسوس

سراینده چنین افکند بنیاد		که چون در عشق شیرین مرد فرهاد
دل شیرین به درد آمد ز داغش		که مرغی نازنین گم شد ز باغش
بر آن آزاد سرو جویباری		بسی بگریست چون ابر بهاری
به رسم مهترانش حله بر بست		به خاکش داد و آمد باد در دست
ز خاکش گنبدی عالی برافراخت		وز آن گنبد زیارتخانه‌ای ساخت
خبر دادند خسرو را چپ و راست		که از ره زحمت آن خار برخاست
پشیمان گشت شاه از کرده خویش		وز آن آزار گشت آزرده خویش
در اندیشید و بود اندیشه را جای		که باد افراه را چون دارد او پای
کسی کو با کسی بدساز گردد		به دو روزی همان بد باز گردد
در این غم روز و شب اندیشه می‌کرد		وزین اندیشه هم روزی قفا خورد
دبیر خاص را نزدیک خود خواند		که برکاغذ جواهر داند افشاند
گلشن فرمود در شکر سرشتن		به شیرین نامه شیرین نوشتن
نخستین پیکر آن نقش دلبند		تو لا کرده بر نام خداوند
بنام روشنائی بخش بینش		که روشن چشم ازو گشت آفرینش
پدید آرنده انسی و جانی		اثرهای زمینی و آسمانی
فلک را کرده گردان بر سر خاک		زمین را کرده گردشگاه افلاک
پس از نام خدا و نام پاکان		برآورده حدیث دردناکان
که شاه نیکوان شیرین دلبند		که خوانندش شکرخایان شکرخند
شنیدم کز پی یاری هوسناک		به مانم نوبتی زد بر سر خاک
ز سنبل کرد بر گل مشک بیزی		ز نرگس بر سمن سیماب ریزی
دو تا کرد از غمش سرو روان را		به نیلوفر بدل کرد ارغوان را
سمن را از بنفشه طرف بر بست		رطب‌ها را به زخم استخوان خست
به لاله تخته گل را تراشید		به لولو گوشه مه را خراشید
پرند ماه را پیوند بگشاد		ز رخ برقع ز گیسو بند بگشاد
جهان را سوخت از فریاد کردن		به زاری دوستان را یاد کردن
چنین آید ز یاران شرط یاری		همین باشد نشان دوستداری
بر آن حمال کوه‌افکن ببخشود		به سر زانو به زانو کوه پیمود
غریبی کشته بیش ار زد فغانی		جهان گو تا بر او گرید جهانی
بدینسان عاشقی در غم بمیرد؟		چنو باد آنکه زو عبرت نگیرد
حساب از کار او دورست ما را		دل از بهر تو رنجورست ما را
چو دانم سخت رنجیدی ز مرگش		که مرد و هم نمی‌گوئی به ترکش
چرا بایستش اول کشتن از درد		چو کشتی چند خواهی اندهش خورد
غمش میخور که خونش هم تو خوردی		عزیزش کن که خوارش هم تو کردی
اگر صدسال بر خاکش نشینی		ازو خاکی‌تری کس را نبینی
چو خاک ارصد جگر داری به دستی		نیابی مثل او شیرین پرستی
ولیکن چون ندارد گریه سودی		چه باید بی کباب انگیخت دودی
به غم خوردن نکردی هیچ تقصیر		چه شاید کرد با تاراج تقدیر
بنا بر مرگ دارد زندگانی		نخواهد زیستن کس جاودانی
تو روزی او ستاره‌ای دل‌افروز		فرو میرد ستاره چون شود روز
تو صبحی او چراغ ار دل پذیرد		چراغ آن به که پیش از صبح میرد
تو هستی شمع و او پروانه مست		چو شمع آید رود پروانه از دست
تو باغی و او گیاهی کز تو خیزد		گیاه آن به که هم در باغ ریزد
تو آتش طبعی او عود بلاکش		بسوزد عود چون بفروزد آتش
اگر مرغی پرید از گلستانت		پرستد نسر طایر ز آسمانت
و گر شد قطره‌ای آب از سبویت		بسا دجله که سر دارد به جویت
چو ماند بدر گوبشکن هلالی		چو خوبی هست ازو کم گیر خالی
اگر فرهاد شد شیرین بماناد		چه باک از زرد گل نسرین بماناد
نویسنده چو از نامه به پرداخت		زمین بوسید و پیش خسرو انداخت
به قاصد داد خسرو نامه را زود		ستد قاصد ببرد آنجا که فرمود
چو شیرین دید کامد نامه شاه		رخ از شادی فروزان کرد چون ماه
سه جا بوسید و مهر نامه برداشت		و زو یک حرف را ناخوانده نگذاشت
جگرها دید مشک اندود کرده		طبرزدهای زهرآلود کرده
قصب‌هائی در او پیچیده صد مار		رطب‌هائی در او پوشیده صد خار
همه مقراضه‌های پرنیان پوش		همه زهرابهای خوشتر از نوش
نه صبر آن که این شریت بنوشد		نه جای آنکه از تندی بجوشد
به سختی و به رنج آن رنج و سختی		فرو خورد از سر بیدار بختی