شیر و خورشید نشان رسمی ایران می‌شود

نشان شير و خورشيد از روزگار کى‌خسرو و به‌بعد تاکنون جائى ديده نشده، زيرا ممکن است که تيره‌هاى مغول، قره‌قويونلو و آق‌قويونول و سربداران و تيموريان آن نشان را ناديده انگاشته باشند، ولى در روزگار صفويان، شير و خورشيد يکى از نقش‌هاى شناخته شده بوده و فراوان آن‌را به‌کار مى‌برده‌اند، از اينجا روشن مى‌شود که نقش مزبور پيش از صفويان نيز وجود داشته است.

همچون سکه‌هاى زمان پهلوي، خورشيد نيم‌دايره و چسبيده به پشت شير است. اين تفاوت انگيزه آن است که صفويان، شير و خورشيد را يکسره از روى سکه‌هاى کيخسرو برنداشته‌اند و ميانجى‌هائى در ميان بوده، زيرا براى نيم‌دايره شدن خورشيد و چسبيدن آن به پشت شير، جهتى جز اين نمى‌توان پنداشت که در نتيجه شتابکارى و سهل‌انگارى نقاشان، کم‌کم بدين حال شده است. بايد دانست که نقش شير و خورشيد در روزگار شاه عباس به‌کار نرفته.

اما شاه تهماسب پسر شاه‌اسماعيل، نگرش به نقش شير و خورشيد داشته، اين پادشاه مى‌پنداشته که شير و خورشيد صورت طالع پادشاهى است و چون طالع خود او برج حمل (بره) بوده، از اين رو در سکه‌هاى مهمى که فلوس مى‌ناميدند، خورشيد را بر پشت بره نشانده است. از اينجا مى‌توان انگاشت که جهت به‌کار نبردن شاه‌اسماعيل، شير و خورشيد را نيز اين پندار بوده، زيرا طالع او برج عقرب بوده و نمى‌خواسته خورشيد را بر پشت کژدم بنشاند.

شاه‌عباس هر چه فولس نقش‌دار دارد، در همگى خورشيد يا شير است. با آن‌که طالع آن پادشاه برج سنبله بوده است.

از شاه‌عباس نقش‌هاى ديگرى هم از شير لخت و يا شير با گوزن و پيل و طاوس و مانند اين‌ها بر فلوس‌ها در دست است، ولى شير و خورشيد، فراوان‌تر از همه است و شايد از اينجا نسبت پيدايش شير و خورشيد را به شاه مزبور مى‌دهند که او باعث شهرت و رواج آن گرديده است.

پس از شاه‌عباس هم تا واپسين صفويان، شير و خورشيد در سکه‌ها معمول و شناخته شده بود.

نشان شير و خورشيد در دوره قاجاريه نشان رسمى ايران شد که در شکل‌هاى شير و خورشيد، دگرگونى‌ها رخ داده.

در روزگار فتحعلى‌شاه و محمدشاه بر روى درفش‌ها دو نقش مى‌نگاشتند، يکى شير و خورشيد که شير خوابيده بوده و ديگرى تيغ دو سر يا ذوالفقار و اين دو نقش را بر ديوارهاى کوشک پادشاهى نيز مى‌نگاشته‌اند. از ناصرالدين‌شاه يک رشته فلوس‌هائى با نقش شير و خورشيد پيدا شده که شير خوابيده، ولى از هر حيث مانند شير نشانه‌هاى پس از آن است، ولى در يک رشته فلوس‌هاى ديگر که چند سال پس از آن فلوس‌ها در ۱۲۸۴ خورشيدى و آن نزديکى‌ها زده شده، ناگهان شير به پا خاسته و براى نخستين‌بار شمشير به‌دست گرفته است.

از اين‌جا پيداست که شمشير به‌دست گرفتن شير از سال ۱۲۸۰ و نزديک‌هاى آن است و نشان رسمى شير و خورشيد هم از همان زمان آغاز گرديده است.

تفاوت بزرگ ديگر شير و خورشيدهاى زمان ناصرالدين‌شاه به‌بعد با شير و خورشيدهاى پيشين اين است، که شيرهاى زمان ناصرالدين‌شاه به بعد، يالدار است و در نقش‌هاى پيشين، شير بى‌يال بوده و شير يالدار که از زمان ناصرالدين‌شاه درست شده از روى نقش‌هاى اروپا است.