از سال ۱۸۵۱ تا سال ۱۸۸۰ میلادی(۴)

۱۸۵۵ م. روزنامه ديلى تلگراف - لندن

بعد از آنکه ماليات‌هاى دولتى از روى روزنامه‌ها برداشته شد بلافاصله روزنامه ديلى تلگراف (Daily Telegraph) در سال ۱۸۵۵ در لندن انتشار يافت. در صورتى‌که ۱۰ روزنامه ديگر در لندن به چاپ رسيد.

۱۸۵۵ م. دايرةالمعارف گرانات

در سال ۱۷۳۹ روس‌ها 'فرهنگ روسي' را به‌وجود آوردند. اين اثر در گذر سال‌هاى ۱۸۵۵ - ۱۸۴۷ منتشر و به‌عنوان يک مرجع بزرگ و مهم انتشار يافت، اما مهم‌ترين دايرةالمعارف روسى گرانات (Granat) است که در ۵۸ جلد انتشار يافت. اين دايرةالمعارف در دسترس ساير کشورها قرار نگرفت.

۱۸۵۶ م. روزنامه فرانکفورت آلگماين زايتونگ

روزنامه روزانه (Frankfurter Allgcmeein Zeitung) در سال ۱۸۵۶ انتشار يافت. اين روزنامه در سال ۱۹۴۳ توسط هيتلر حمايت مى‌شد و اولين روزنامه واقعاً ملى آلمان بود، و در خارج از کشور بيش از ده درصد خواننده نداشت.

۱۸۵۷ م. ورود اولين زن در حرفه کتابدارى در ايالات‌متحده آمريکا

اولين کارمندان زن در بدو تأسيس کتابخانه عمومى بوستون در سال ۱۸۵۲ به استخدام آن کتابخانه درآمدند، و نخستين زن کتابدار، در سال ۱۸۵۷ از سوى انجمن ادبى بوستون استخدام شد. در سال ۱۸۷۰ بيست درصد کتابداران ايالات‌متحده زن بودند در سال ۱۹۱۰ کتابدارى به‌عنوان يک حرفه زنانه تثبيت شد. ۷۵ درصد کل کتابداران در آن زمان زن بودند و در سال ۱۹۷۰ اين نسبت به ۲۸ درصد رسيد. وقتى که ملويل ديويى نخستين مدرسه کتابدارى را در سال ۱۹۷۲ از مجموع کتابداران تازه استخدام شده‌اى که با درجه فوق‌ليسانس کتابدارى در کتابخانه کنگره آمريکا کار مى‌کردند ۵۴ درصد زن بودند، ولى در رأس هر سه شغل فقط ۴ درصد مقام‌هاى عالى‌رتبه را زنان تشکيل مى‌دادند، و در سطح عالى‌تر هيچ زنى وجود نداشت.

۱۸۵۷ م. نخستين کتابخانه عمومى انگليس - لندن

نخستين کتابخانه عمومى در لندن در سال ۱۸۵۷ تأسيس شد. ايجاد اين کتابخانه‌ها تا جنگ جهانى اول منحصر به مناطق شهرى بود. نخستين کتابخانه ايالتى در 'استافورد شاير' (Stoffordshire) در سال ۱۹۱۶ ايجاد شد و سرانجام همه مردم بريتانياى کبير زير پوشش خدمات کتابخانه‌هاى ايالتى قرار گرفتند. در سال ۱۸۵۰ حدود ۲۶۰،۰۰۰ جلد کتاب براى استفاده عموم فراهم شد.

۱۸۵۷ م. روزنامه دولت عليه ايران

روزنامه وقايع ‌اتفاقيه در اول سال ۱۲۷۷ق. به شماره ۴۷۰ رسيد و شماره ۴۷۱ آن، مورخ ۲۸ محرم ۱۲۷۷ق. زير نظر ميرزاابوالحسن خان غفارى انتشار يافت. بدين‌گونه روزنامه دولت عليه ايران به جاى روزنامه وقايع‌ اتفاقيه انتشار يافت. اين روزنامه با سَلَف خود تفاوت‌هائى داشت از جمله آنکه با فاصله بيشتري، حدود دو يا سه يا چهار هفته منتشر مى‌شد و مصور نيز بود. روزنامه دولت عليه ايران ترتيب شماره‌گذارى پى‌درپى روزنامه وقايع‌ اتفاقيه را حفظ مى‌کرد و به همين رو نخستين شماره آن رقم ۴۷۲ را دارد. نتيجه ورود نقاشى چيره‌دست به عرصه روزنامه‌نگارى آن بود که نقش شير و خورشيد تهيه و در سرلوحه روزنامه به طرزى زيبا و استادانه چاپ شد. ميرزاابوالحسن خان نقاشى بود چيره‌دست و اين فن را در اروپا فراگرفته بود. اين نقاش روزنامه‌نگار مدت‌ها به شاه درس نقاشى مى‌داد و نخستين آموزشگاه نقاشى ايران را به‌نام نقاشى‌خانه دولتى پايه‌گذارى کرد. وى علاوه‌ بر نقاشى به زبان فرانسه، انگليس، ادبيات، فن چاپ نيز آگاهى کامل داشت. انگيزه گزينش ميرزاابوالحسن خان به رياست دارالطباعه، در وحله نسخت آن بود که اراده شاه را در تصويرى کردن تنها روزنامه فارسى زبان ايران برآورده سازد. زيرا وى در صنعت خاصه خويش اولين شخص اين دولت بود و شبيه‌سازى و چهره‌پردازى را بدون معاونت عکس، کسى به درجه او نبود. صد و سه شماره از اين روزنامه مصور است. با مرگ نقاش روزنامه‌نگار به سال ۱۲۸۲ق. کار تصويرى کردن روزنامه نيز مختل شد و از شماره ۵۷۵ به بعد، تنها يک نقاشى که آن نيز مربوط به وقايع روز نبود، در شماره ۵۷۸ چهارم رجب ۱۲۸۲ق. به چاپ رسيد.

۱۸۵۸ م. آمار فراموش ‌نشدنى ايجاد فن تلگراف

در سال ۱۸۵۸ متجاوز از صد و شست هزار کيلومتر خط تلگراف در جهان وجود داشت ۵۰ هزار کيلومتر متعلق به ايالات‌متحده آمريکا ۲۵ هزار کيلومتر متعلق به انگلستان ۱۲ هزار کيلومتر متعلق به فرانسه و همچنين در اروپا و کشورهاى ديگر. در همين سال در اروپا ۹ ميليون تلگراف مابين مردم مخابره شد و فن تلگراف به مرحله تکامل خود رسيده بود. سيم‌ها را از مس يا آلياژ مفرغ سيليس‌دار مى‌ساختند و بر تيرهاى تلگراف با اتصال گيره‌هاى عايق چينى قرار مى‌دادند. تلگراف با حروف مورس مخابره مى‌شد.

۱۸۶۱ م. تأسيس کتابخانه ملى ايتاليا

کتابخانه ماليابکيانا (Magliabechiana) در فلورانس در سال ۱۸۶۱ به کتابخانه ملى ايتاليا تبديل گشت. مجموعه اين کتابخانه مشتمل بر ۳۰۰۰ کتاب بود و به آنتونيو ماليا بکيانا کتابدار دانشمند فلورانس تعلق داشت. وى بعد از مرگ خود در سال ۱۷۱۴، ۳۰،۰۰۰ نسخه کتاب و ۳۰۰۰ جلد نسخ خطى براى مردم آن شهر به‌عنوان ميراث مکتوب به يادگار گذاشت.

۱۸۶۱ م. روزنامه واتيکان

روزنامه واتيکان در ايتاليا تحت نام اوسرواتوره رومانو (Osservatore Romano) انتشار يافت. اين روزنامه در سال ۱۸۶۱ تأسيس و ارگان رسمى واتيکان شد. علاوه‌بر زبان ايتاليائى به زبان لاتينى هم منتشر مى‌شود. مطالب آن حاوى مقالات مذهبى و مقررات مستند رسمى کليساى کاتوليک است که براى کاتوليک‌هاى سراسر جهان منتشر مى‌شود.

۱۸۶۱ م. اولين روزنامه انگليسى زبان در ژاپن

در قرن نوزدهم پيشرفت روزنامه در ژاپن شروع شد. اولين روزنامه انگليسى زبان به‌نام ( Nagasaki Shipping List - and Advertiser) در سال ۱۸۶۱ انتشار يافت. از طريق مطالب نوشته شده در اين روزنامه جديد سلسله شوگاناتا سقوط کرد، و رسم قديمى (Kawara Bans) براندازى شد. و اولين روزنامه بعد از سقوط سلسله شوگوناتا، به‌نام کوکو شيمبون (KoKo Shilbun) انتشار يافت.

۱۸۶۲ م. ماشين حساب مکانيکى، کولمار

اختراع چارلز هوماس کولمار (Cheles Homas Colmar) يک ماشين حساب ساده و تغيير يافته‌اى از ماشين پاسکال بود. او موفق شد اين ماشين را به شرکت‌هاى بيمه بفروشد. ماشين‌حساب کولمار مدال افتخار نمايشگاه بين‌المللى لندن را در سال ۱۸۶۲ به خود اختصاص داد. پس از آن تقريباً ۱۵۰۰ دستگاه از اين ماشين طى ۳۰ سال ساخته و به‌کار گرفته شد.

۱۸۶۴ م. روزنامه علميه دولت عليه ايران - نخستين روزنامه چندزبانه ايران

نسختين شماره اين روزنامه اول شعبان ۱۲۸۰ق. برابر با ۱۱ ژانويه ۱۸۶۴، ۲۱ دى‌ماه ۱۲۴۲ در اول هر ماه قمرى منتشر شد. پس از ۱۷ شماره روزنامه به‌مدت ۱۳ ماه از ذى‌حجه ۱۲۸۱ق. تا محرم ۱۲۸۳ق. تعطيل شد. شماره ۱۸ آن در محرم ۱۲۸۳ق. به چاپ رسيد و روزنامه تا شماره ۴۲، جمادى‌الثانى ۱۲۸۵ق. به‌صورت مرتب به چاپ مى‌رسيد. در کل ۵۳ شماره از اين روزنامه چاپ شده است. اين روزنامه اولين روزنامه‌اى است که به سه زبان فارسي، عربي، فرانسه در ايران منتشر گرديد و از جهت تعميم و گسترش زبان فرانسه و همچنين آشنائى مردم با پيشرفت‌هاى شگرف قرن نوزدهم اروپا قدم‌هاى مؤثرى برداشته است. بيشتر مطالب روزنامه در مورد کشفيات و اختراعات و تجربياتى بوده است که در اروپا صورت مى‌گرفته و بعضى اوقات نيز جزئيات ماده و يا دستگاهى تشريح شده است. در اين روزنامه درباهر نجوم، طبيعات و ادبيات مطالبى به چاپ مى‌رسيد. براى اولين بار در اين روزنامه در مورد شعر نو و بحر طويل مطالبى نوشته شده است. البته روزنامه ديگرى به‌نام روزنامه علمى در سال ۱۲۹۳ق. در تهران منتشر شده است که مطالب آن با روزنامه علميه اختلاف چندانى ندارد.