چهارشنبه, ۱۲ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 1 May, 2024
مجله ویستا
حسن دهلوی
(سعدى هندوستان)، امير نجمالدّين حسنبن علاء سجزى از شاعران بزرگ پارسىگوى هندوستان در قرن هفتم و هشتم هجرى و در علوّ مقام همطراز از امير خسرو دهلوى و دست معاصر و معاشر و مصاحب او است. غالباً از او بهجاى سجزى 'سنجري' ياد کردهاند که با خواجه معينالدّين حسن معروف به سنجرى اشتباه شده است. به هر حال اگر نسبت 'سجزي' براى امير حسن صحيح باشد بايد چنين پنداشت که نياکان وى از جمله مهاجران ايرانى سيستان بودهاند. برخى نيز نسبت 'سنجري' را مخفف 'سنجاري' يعنى اهل سنجار شمردهاند. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
تخلص او در شعر 'حسن' است. مولدش را تذکرهنويسان دهلى ولى او خود در قصيدهاى به ديوان (= بداؤان) و منشاء خود را دهلى معرفى کرده است. ولادتش در ميانه قرن هفتم (حدود ۶۴۹-۶۵۰) هجرى اتفاق افتاده است. وى انتساب به خاندان رسالت داشته و در قصيدهاى که در حسب حال خود سروده اشارهٔ صريح به اين امر مىکند: | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
با وجود اين امير حسن صوفى حنفىمذهب و از مريدان شيخنظامالدّين اولياء است. تربيت اميرحسن در آخرهاى دورهٔ پادشاهان شمسيه و بلَبانيّه انجام گرفت و آن دورهاى بود که بر اثر حملهٔ مغول گروه بزرگى از دانشمندان عالمان دين و صوفيان و اديبان و شاعران ايرانىنژاد به هندوستان پناهنده شدند و آن سرزمين را مرکز نشر زبان و فرهنگ و ادب ايرانى ساختند. در اين عهد که شمال هندوستان بهوجود بزرگانى چون معينالدّين حسنسجزي، قطبالدّين بختيار کاکى اُوشي، شيخنظامالدّين اولياء، قاضى محيىالدّين کاشاني، سراجالدّين سجزي، رفيعالدّين کازرونى و بسيارى ديگر از آنان مزين بود دو شاعر جليلالقدر يعنى اميرحسن و اميرخسرو دهلوى پرورش يافتند. دربارهٔ بدايت دوستى اميرحسن با اميرخسرو و شيخنظامالدّين اولياء، مانند همهٔ صوفيه، داستانهائى نقل کردهاند اما مسلم است که گرايش امير حسن دهلوى به تصوف و به خدمت نظامالدّين اولياء در سن کهولت او يعنى حدود سال ۷۰۰ هـ انجام گرفت و بعيد نيست که اين گرايش و آشنائى بر اثر دوستى فيمابين حسن و خسرو صورت پذيرفته باشد. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
خدمتهاى دربارى حسن دهلوى مدتى پيش از آشنائى او با اميرخسرو آغاز شد اما بعد از آشنائى ديرگاه با يکديگر در اينگونه خدمتها اشتراک داشتند؛ و چندگاهى در مُولتان در خدمت ملکمحمد قاآن پسر غياثالدّين بَلَبَنْ، امير حسن سمت 'دواتداري' شاهزاده و امير خسرو سمت 'مصحفداري' او را داشت. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
اميرحسن در ديوان خود علاوه بر ملک محمدبن غياثالدّين، علاءالدّين محمدشاه خَلَجى (۶۹۵-۷۱۵) و جانشينانش (يعنى عمرشاه، مبارکشاه و خسروشاه) و سپس تُغْلَقْشاه (۷۲۰-۷۲۵هـ) و فرزند او محمدشاه را مدح کرده است. حسن به سال ۷۳۷ يا ۷۳۸ درگذشت و نزديک دولتآباد به خاک سپرده شد و گويا در آن ناحيه به 'حسن شير' شهرت يافت. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
مولانا ضياء بَرَنى در کتاب معروف خود تاريخ فيروزشاهى که به سال ۷۵۸ ختم کرده است خود را از دوستان و معاشران اميرخسرو و اميرحسن دهلوى شمرده و اميرحسن را به فراوانى نظم و نثر و روانى سخن ستوده است و مولانا سيدمحمد مبارک علوى در کتاب سيرالاولياء در زمرهٔ مريدان و اصحاب نظامالدّين اولياء نام حسن و شرحى از احوال امير حسن اشارتهائى شده است. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ديوان امير حسن متجاوز از نه هزار بيت مشتمل بر قصيده، غزل، ترجيع، ترکيب، رباعى و مثنوى است. از کارهاى تازهٔ او يکى اين است که بعضى از مديحهها را بهصورت مثنوىهاى کوتاه و در بحرهاى مختلف به نظم کشيده و بعضى ديگر از مثنوىهاى او نيز حکايتهاى منفرد يا مطلبهائى است به مناسبت واقعههاى خاص از قبيل ولادتها، عمارتهاى نو و نظير آنها. يکى از مثنوىهاى او بهنام 'عشقنامه' و حاوى ۶۰۶ بيت معروف است و موضوع آن عشق جوانى است از هندوان به دختر و مردن آن دختر و سوزاندن او به مذهب هندوى و سوختن عاشق بر موافقت معشوق. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
امير حسن بعد از اميرخسرو بزرگترين شاعر هندوستان در دو قرن هفتم و هشتم و يکى از شاعران خوب فارسى زبان است. اهميت و شهرت او بيشتر در غزلسرائى است. غزلهايش داراى مضمونهاى دقيق، کلام ساده و روان و او در اين شيوه پيرو سعدى است و شايد بهعلت همين پيروى است که او را 'سعدى هندوستان' لقب دادهاند (بهارستان سخن، ص ۳۲۷). وى کتابى بهنام 'فوائدالفواد' به نثر فارسى در احوال شيخنظامالدّين اولياء و حکايتهائى که به زبان شيخ جارى شده است تصنيف کرد که مورد قبول مرادش شيخنظامالدّين واقع گشت (تاريخ فرشته، ج۲، ص ۷۳۷-۷۳۸). | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
از شعرهاى او است: | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
همچنین مشاهده کنید
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
خرید بلیط هواپیما
ایران آمریکا مجلس مجلس شورای اسلامی بابک زنجانی دولت سیزدهم خلیج فارس دولت لایحه بودجه 1403 شورای نگهبان حجاب مجلس یازدهم
روز معلم سلامت حج تمتع تهران هواشناسی قوه قضاییه شهرداری تهران سیل آموزش و پرورش دستگیری فضای مجازی شورای شهر تهران
بانک مرکزی دلار ارز خودرو قیمت دلار قیمت طلا ایران خودرو قیمت خودرو سایپا مالیات بازار خودرو تورم
سریال تلویزیون سینمای ایران سینما نون خ موسیقی تئاتر کتاب فیلم دفاع مقدس رسانه ملی
اسرائیل جنگ غزه رژیم صهیونیستی غزه فلسطین نوار غزه حماس عربستان یمن نتانیاهو ترکیه افغانستان
فوتبال پرسپولیس رئال مادرید استقلال سپاهان بایرن مونیخ تراکتور باشگاه استقلال لیگ قهرمانان اروپا فوتسال تیم ملی فوتسال ایران بازی
هوش مصنوعی تبلیغات ناسا اینستاگرام اپل فناوری همراه اول آیفون گوگل
داروخانه مسمومیت دیابت قهوه کاهش وزن بارداری خواب سلامت روان آلزایمر