اجزاء اصول نهادینه شده

اگر قبول کنيم که اصول نهادينه شده در سياستگذارى جهانگردى نقش به‌سزائى دارند، بايد تلويحاً بپذيريم که بيشتر فعاليت‌هاى داخل و خارج سازمان، قانونمند - Rule bound، هستند. تعريف مارچ والسن ۱۹۸۹:۲۲ از واژه قانون عبارت است از روش‌ها، رويه‌ها، قراردادها، نقش‌ها، راه‌بردها و فن‌آورى‌هائى که سياست‌ها بر پايهٔ آنها تدوين مى‌شوند. همچنين از ديدگاه اين دو، قانون عبارت است از: مجموعهٔ باورها، انگاره‌ها (مدل‌ها)، ضوابط، فرهنگ‌ها و آگاهى‌هائى که روش‌هاى يکسانى را معرفى مى‌کنند. تصميم‌گيرى و اقدام قانونمند، به معناى مطالعه و شناسائى نقش و جايگاه خود و تصميم‌گيرى مناسب است (پل ۱۹۹۲)

بررسى فرآيند سياستگذارى جهانگردى با عنايت به اصول نهادينه شده، براى ما روشن مى‌سازد که سياستمداران، وزراء و مديران دستگاه‌هاى دولتي، ديوان‌سالاران، گروه‌هاى ذينفع و رسانه‌ها چگونه از نقش خود در عرصهٔ سياستگذارى آگاه شده و آن را ايفا مى‌کنند. قوانين يا هنجارها، رفتارهاى استاندارد و قابل پذيرش را تعيين کرده و عوامل سياسى اين هنجارها، اين هنجارها را اعمال نموده و در صورت نياز آنها را مطابق با استانداردهاى بين‌المللي، تعديل مى‌سازند (پل ۱۹۹۲). مطالعه اصول نهادينه شده به ما امکان مى‌دهد که ساختار سياست‌هاى مورد نظر را طراحى کرده و مشخص کنيم. اما اصول نهادينه شده به تنهائى قادر به کنترل نحوهٔ اجراى سياست‌ها نيستند، زيرا عوامل يا کارگزاران سياسى با توجه به ارزش‌هاى مورد نظر و منافع شخصى خود و با توجه به قدرت بسيارى که دارند بر اجراى سياست‌ها تأثير مى‌گذارند.

تحليل‌گران و صاحب‌نظرانى که سياستگذارى را به عوامل ساختارى - Structural factors، محدود مى‌دانند و يا آنها که سياستگذارى از متأثر از رفتار عقلائى و منفعت‌طلبانه سياستگذاران و ساير افراد و گروه‌هاى مؤثر در فرآيند سياستگذاري، مى‌دانند؛ در واقع به ارزش‌ها و اهداف سياست‌هاى عمومى و فرآيند سياستگذارى پى نبرده‌اند. (مارچ و اُلسن ۱۹۸۹). اصول نهادينه شده در واقع مجموعه‌اى پيچيده از قوانين و رويه‌ها هستند، بنابر اين مردم بايد به نقش و جايگاه خود در فرآيند سياستگذارى و در مورد آنچه که براى آنها مناسب است، بيشتر انديشيده و تأمل کنند. آنها که در فرآيند سياستگذارى مشارکت مى‌کنند، نبايد به هنگام مواجهه با ابهامات و پيچيدگى‌هاى خاص نااميد شده و عقب‌نشينى کنند.

سياست‌هاى عمومى در مورد بخش‌هاى مختلف، تفاوت مى‌کنند. اگر ما به دنبال الگوهاى محکم و نهادينه شده هستيم، بايد بدانيم که بخش‌هاى سياستگذار اين الگوها را تغيير مى‌دهند. حتى درون اين بخش‌ها نيز، الگوهاى نهادينه شده تغيير مى‌کنند. بايد دو نکته را به‌خاطر سپرد:

- الگوهاى مورد استفاده در ساير عرصه‌هاى کلان سياست‌ها (نظير بهداشت يا مهاجرت) را نمى‌توان در مورد جهانگردى نيز به کار گرفت.

- فرآيند سياستگذارى از کشورى به کشور ديگر و از منطقه‌اى به منطقه ديگر تفاوت مى‌کند. به‌عنوان مثال، سياست‌هاى جهانگردى دولت آمريکا با سياست‌هاى جهانگردى دولت آفريقاى جنوبى تفاوت دارد. اگر چه ممکن است شباهت‌هائى نيز مشاهده مى‌شود، اما به‌طور کلى سياست‌ها و اصول نهادينه شده ميان کشورهاى جهان و حتى داخل يک کشور نيز متفاوت است. حتى سياست‌ها و استراتژى‌هاى مورد استفادهٔ سازمان‌هاى جهانگردى در سراسر جهان با هم فرق دارد.

لازم به ذکر است که سياست‌هاى عمومى جهانگردي، اصولاً با توجه اصول نهادينه شدهٔ عمومى و سياسى طراحى و تدوين مى‌شوند. به‌عنوان مثال، مى‌توان به يونان اشاره نمود. در ا ين کشور، به هنگام ايجاد سازمان‌ها و ساز و کارهاى جديد براى نهادينه کردن همکارى ميان دولت و بخش خصوصي، علاوه بر بسيارى اقدامات ديگر، توافقنامه‌اى نيز تهيه و تنظيم مى‌شود (سازمان‌هاى همکارى‌هاى اقتصادى اروپا ۱۹۹۲:۷۱). درک فرآيند سياستگذاري، نيازمند دانش و آگاهى کلى از دستگاه‌هاى دولتى و حيطهٔ مسئوليت آنها، نقش‌ها و وظايف افراد، مجموعه‌ها و نهادهاى مختلف است. موارد زير را بايد به دقت مورد توجه قرار داد:

- کدام کارگزار و کارگزارى‌ها در اين زمينه مشارکت مى‌کنند و روابط آنها چگونه است؟

- نقش کارگزارى‌هاى دولتى و خصوصى چيست؟

- قدرت بخش ادارى در شکل‌دهى يا تأثيرگذارى بر سياست‌هاى عمومى (در زمان اجراى آنها) چقدر است؟

- نحوهٔ اعمال قدرت کارگزاران و افراد مؤثر در پشت صحنهٔ سياستگذارى‌ها چقدر است و چه زد و بندهائى صورت گرفته است.

درک نقش و اهميت اصول نهادينه شده در فرآيند سياستگذارى جهانگردي، يک الگوى مفهومى يا نظرى در اختيار ما قرار مى‌دهد و به‌وسيلهٔ آن مى‌توانيم بسيارى از مسائل مهم در زمينهٔ سياستگذارى جهانگردى را مورد مطالعه و بررسى قرار دهيم.

همچنين با اين الگو مى‌توانيم کارها و مطالعات انجام شده توسط افرادى نظير پيرس (۱۹۹۲) را مورد تجزيه و تحليل قرار داده و به اين وسيله به شفاف‌تر شدن نظام سياسى (که از آن مى‌توان به 'جعبهٔ سياه' تصميم‌گيرى ياد کرد) و درک آنچه که درون يک سازمان و ميان سازمان‌ها روى مى‌دهد، کمک کنيم.

مطالعات و تحقيقات جهانگردى عمدتاً در دو حوزهٔ روابط ميان حکومتى - Intergovernmental relations، و روابط درون سازمان‌ها و ميان سازمان‌ها، متمرکز شده‌اند.