چراغ سبز ترامپ به نتانیاهو؛ تهدید موشکی یا امتیاز سیاسی؟

دنیای اقتصاد/متن پیش رو در دنیای اقتصاد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، در دیدار دوشنبه‌شب با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، بار دیگر ادعاهای خود را نه‌تنها در خصوص مساله هسته‌ای که در مورد مساله موشکی نیز تکرار کرد. رئیس‌جمهور آمریکا با استقبال از نخست‌وزیر اسرائیل در فلوریدا، در پاسخ به سوال خبرنگاران مبنی بر حمایت آمریکا از حمله اسرائیل به ایران گفت: «اگر برنامه موشکی خود را بازسازی کنند، بله و اگر برنامه هسته‌ای را باز شروع کنند، بی‌درنگ حمله می‌کنیم.» روزنامه «دنیای اقتصاد» در گفت‌وگویی با عبدالرضا فرجی‌راد، استاد ژئوپلیتیک دانشگاه، به بررسی دیدار اخیر ترامپ و نتانیاهو پرداخت. فرجی‌راد می‌گوید نشان دادن چراغ سبز توسط ترامپ به نخست‌وزیر اسرائیل به این دلیل بود که در مساله سوریه و غزه نتوانست با خواسته‌های او موافقت کند. این استاد دانشگاه معتقد است که از حرف تا عمل ترامپ فاصله است و مشخص نیست که آیا در صحنه عمل رئیس‌جمهور آمریکا واقعا از اسرائیل در جنگ دیگری علیه ایران حمایت خواهد کرد یا خیر.
 
 ارزیابی شما از دیدار اخیر رئیس‌جمهور آمریکا و نخست‌وزیر اسرائیل در فلوریدا چیست و چرا ترامپ با خواسته‌ نتانیاهو درباره مساله موشکی ایران به‌نوعی همراهی کرد؟
مطرح شدن بحث موشکی ایران در دیدار بین بنیامین نتانیاهو و دونالد ترامپ برخلاف انتظاراتی بود که اغلب تحلیلگران داخلی و خارجی از سفر نخست‌وزیر اسرائیل به آمریکا داشتند.  اغلب تحلیلگران معتقد بودند که ترامپ در این خصوص چراغ سبز به نتانیاهو نشان نخواهد داد. علتش نیز این است که ترامپ مشغول مساله پروژه اوکراین، ونزوئلا و غزه است و در حال کسب دستاوردهای بزرگ است و نمی‌خواهد وارد درگیری شود. از طرفی ایران بحق هیچ‌گاه مساله موشکی و توسعه موشکی خود را رها نخواهد کرد؛ زیرا تنها ابزار مهم دفاعی ایران بحث موشکی است. همچنین در سند امنیت ملی آمریکا، مساله هسته‌ای به عنوان تهدید برای آمریکا مطرح شده بود اما مساله موشکی مطرح نبود. یکی از دلایلی که تحلیلگران اعلام کرده بودند نتانیاهو نمی‌تواند در این خصوص دستاوردی داشته باشد نیز همین بود.

به نظر شما چرا ترامپ این چراغ سبز را به نتانیاهو نشان داد؟
به نظر من این مساله بی‌ارتباط با حوادث داخلی ایران، افزایش قیمت دلار و طلا و عکس‌العمل‌هایی که در جامعه و سطح خیابان نشان داده شد، نیست. به این معنا که ترامپ از این حوادث ذوق‌زده شد و این‌گونه تصور کرد که ضعفی در طرف مقابل ایجاد شده و الان فرصت خوبی است که به خواسته نتانیاهو تن دهد. آن هم در شرایطی که نخست‌وزیر اسرائیل به خواسته‌های خود در رابطه با سوریه و غزه نرسید. نتانیاهو نتوانست در ارتباط با سوریه چراغ سبزی از آمریکا دریافت کند. او به دنبال آن بود که در سوریه دستش باز باشد اما ترامپ به نوعی از احمد الشرع دفاع کرد و بر ثبات در سوریه تاکید کرد. در رابطه با غزه نیز نتانیاهو مایل است حماس کاملا نابود شود و نیروهای اسرائیلی در این منطقه باقی بمانند، اما ترامپ از طرح صلح پیروی کرد و طبق آن در مرحله دوم باید نیروهای اسرائیلی به لب مرز بروند. بنابراین در دو مورد اخیر نخست‌وزیر اسرائیل نتوانست امتیازی بگیرد و ترامپ در مورد ایران توانست جبران کند. ضمن اینکه هنوز مشخص نیست امتیازی که ترامپ به نتانیاهو داده در عمل نیز اجرا خواهد شد یا خیر.

اگر توان موشکی ایران توسعه پیدا کند، آیا آمریکا به ایران حمله نظامی انجام خواهد داد؟ اسرائیل چطور؟
تهدید ترامپ درباره موشکی و هسته‌ای متفاوت است. در مورد هسته‌ای ترامپ گفته بود که خیلی فوری اقدام نظامی انجام خواهند داد. اما در این خصوص من تصور نمی‌کنم که در هفته‌ها و ماه‌های آینده چنین اتفاقی رخ دهد. ولی به‌هر‌حال اتفاقات اخیر در آمریکا امتیازی بود برای نتانیاهو و ذوق‌زدگی برای او ایجاد کرد. همچنین ممکن است نخست‌وزیر اسرائیل دچار این سوءبرداشت شود که می‌تواند برای حمله به ایران برنامه‌ریزی‌هایش را ادامه دهد. اسرائیلی‌ها کاملا خودشان را آماده می‌کنند اما اسرائیل بدون هماهنگی با آمریکا وارد عمل نخواهد شد؛ زیرا باید در برابر حملات متقابل ایران، آمریکا، متحدان آن در اروپا و حتی متحدان عربی آماده باشند به اسرائیل کمک کنند. همچنین باید توجه داشت که انتخابات کنگره نیز در پیش است و گفته می‌شود وضعیت جمهوری‌خواهان خیلی خوب نیست و در این شرایط آغاز یک حمله دیگر اشتباه است. ضمن اینکه طرف ایرانی نیز اعلام کرده که آماده است به هر اقدامی عکس‌العمل نشان داده و با آن برخورد کند.

رئیس‌جمهور آمریکا حل‌وفصل مساله موشکی ایران را یکی از شروط مذاکره عنوان کرده بود. آیا ممکن است این موضوع از طریق گفت‌وگو و مذاکره حل‌وفصل شود؟
بله. توجه داشته باشید که وقتی آمریکا مساله موشکی را مطرح می‌کند هدفش این است که موشکی از ایران به اسرائیل نرسد. اما اگر ایران و آمریکا وارد مذاکره شوند خیلی بده‌بستان‌ها انجام خواهد شد. مهم این است که ابتکاراتی به خرج داده شود و مذاکرات آشکار نباشد تا کشورهای تخریبگر شانسی نداشته باشند. در این بین ترامپ گفت که طرف ایرانی علاقه‌مند به مذاکره است و اخیرا نخست‌وزیر عراق نیز صحبت‌هایی درباره میانجی‌گری داشت. در این شرایط احتمال آن می‌رود که مساله موشکی ایران به‌نوعی با مذاکره حل‌و‌فصل شود، زیرا این‌گونه نیست که ترامپ به همه خواسته‌های نتانیاهو جامه عمل بپوشاند.