راز صفوی کلیمیان، بنگاه‌های شادی و آسیب‌های اجتماعی در یک محله تهران

ایسنا/ پژوهشگران در همایش «اودلاجان»، تازه‌ترین یافته‌های خود را اعلام کردند؛ از کتیبه‌ای تازه که نشان می‌دهد کلیمیان اودلاجان از دوران صفوی در این محله بوده‌اند، تا نتیجه یک پژوهش‌ که می‌گوید رنگ‌آمیزی دیوارها و سنگفرش کردن کف کوچه‌ها مشکلات اجتماعی را حل نمی‌کند و بررسی تاریخ بنگاه‌های شادی و موسیقی محلی، که پنجره‌ای به فرهنگ واقعی این محله باز می‌کند.»

به گزارش ایسنا، نخستین نشست همایش «اودلاجان: نگاهی به آینده» چهارشنبه ۲۶ آذرماه در تالار همایش‌های بلدیه تهران برگزار شد و با حضور پژوهشگران، تهران‌دوستان و علاقه‌مندان به تاریخ محله اودلاجان، ضمن بررسی داده‌ها و یافته‌های تازه، به پرسش‌هایی درباره موضوعات مطرح‌شدۀ مخاطبان پاسخ داده شد.

در آغاز برنامه و به درخواست دبیر همایش، اکبر ثبوت، هارون یشایایی و فرهاد توحیدی به‌صورت مشترک بر روی صحنه حاضر شدند و با سخنانی کوتاه، آغاز رسمی فعالیت همایش را اعلام کردند. پس از این بخش، سخنرانی‌ها و ارائه‌های تخصصی نشست اول آغاز شد.

اکبر ثبوت، پژوهشگر تاریخ و فلسفه اسلامی و استاد پیشکسوت ۹۰ ساله، به تعبیر خودش، «زیارت‌نامه‌ای» را با نام مشاهیر و مفاخر اودلاجان خواند.

او در این زیارت‌نامه از مشایخ بزرگی چون استاد شعرائی و استاد بلاغی گرفته تا کتابفروشی‌های پایدار و بنگاه‌های شادمانی یاد کرد و با تسلط و دقت، نام و نشانی مشاهیر، شخصیت‌ها و گوشه‌وکنارهای محله اودلاجان را برشمرد.

ثبوت در ادامه، توضیح کوتاهی درباره امام‌زاده یحیی ارائه داد و با تأکید بر جایگاه تاریخی آن، این امام‌زاده را یکی از شخصیت‌های مهم دینی در دوره‌های سلجوقی و خوارزمشاهی دانست.

بهنام ابوترابیان دیگر سخنران نشست، با ارائه نقشه‌ها و اسناد متنوع، به تشریح روند شکل‌گیری محله اودلاجان در بستر طبیعی قریه تهران پرداخت و چگونگی تکوین این محله را با رویکرد ریخت‌شناسی شهری مورد بررسی قرار داد.

در ادامه، الناز حق‌شناس، پژوهشگر اصفهانی، ارائه‌ای دقیق درباره آغاز حضور کلیمیان در اودلاجان داشت. او با استناد به تازه‌ترین کشف صورت‌گرفته درباره وضعیت سکونت کلیمیان در این محله و بر پایه متن یک کتیبه که اخیراً خوانده شده است، اعلام کرد برخلاف دیدگاه رایج که ورود کلیمیان به اودلاجان را به عصر نادرشاه نسبت می‌دهد، این کتیبه نشان می‌دهد کلیمیان در دوره صفوی در اودلاجان دارای کنیسه بوده‌اند.

محمد مقدم، فیلم‌ساز، در سخنرانی خود به موضوع بنگاه‌های شادمانی و تاریخچه‌ای مختصر از گروه‌های طرب و شادی در تهران و به‌ویژه محله اودلاجان پرداخت و با اشاره به این‌که حدود شش سال است موضوع این بنگاه‌ها را برای ساخت یک مستند دنبال می‌کند، از دستیابی به اسناد و مدارک مهمی در این زمینه طی این سال‌ها خبر داد.

در بخش دیگر،  دو فرزند مرحوم حسین شاه‌حسینی، حامده و محمودرضا، مشترکا، گوشه‌هایی از زیست در محله اودلاجان را با استناد به شخصیت‌ها و خانه‌های آن‌ها برشمردند و به یک نهاد مردمی دوران جنگ جهانی دوم که در اودلاجان برای کمک به مردم در مبارزه با قحطی تشکیل شده‌بود، به نام «انجمن خیریه اودلاجان»، اشاره کردند و موسسین و نحوه فعالیت آن را توضیح دادند.

سخنان پریسا پویان‌راد، بر نحوه نگاه شهرداری‌ها و دولت‌ها به مسئله مقابله با آسیب‌های اجتماعی در بافت‌های ناتوان مرکزی شهر متمرکز بود. او با مقایسه‌ای کوتاه میان وضعیت آسیب‌های اجتماعی در محله‌های دروازه‌غار و اودلاجان، به دو نکته اصلی اشاره کرد.

به‌گفته او، «رنگ‌کردن دیوارها و سنگفرش‌کردن کف کوچه‌ها راه‌حل درمان آسیب‌های اجتماعی این محله‌ها نیست و باید راه‌حل‌های اجتماعی در قالب تعریف جدیدی از اسکان جایگزین این اقدامات شود.»

نکته دوم از نظر او این بود که «برخلاف رویکرد غالب که بر متلاشی‌کردن تجمع افراد آسیب‌دیده در محله‌ها تأکید دارد، اتفاقاً تمرکز و تراکم آسیب‌ها در یک نقطه می‌تواند بزرگ‌ترین فرصت برای درمان آن‌ها باشد؛ چرا که به‌جای پراکندگی آسیب‌ها در نقاط مختلف، می‌توان فرآیند درمان را در یک نقطه متمرکز کرد.»

موضوع گردشگری فرهنگی نیز در نخستین نشست همایش مطرح شد و علی‌رضا عالم‌نژاد با تأکید بر این‌که «اودلاجان منبع بزرگ و مهم گردشگری فرهنگی شهر است»، بر ضرورت در دسترس قرارگرفتن و تجهیز این ظرفیت تأکید کرد.

او معتقد است: سالم‌ ماندن شالوده تاریخی اودلاجان، علی‌رغم کج‌روی‌ها و آسیب‌های فراوان، فرصتی ارزشمند برای احیا و تجهیز مقاصد گردشگری این محله فراهم کرده است.

از دیگر نکات قابل توجه نشست اول همایش «اودلاجان: نگاهی به آینده»، استقبال چشمگیر مخاطبان از کتاب‌های رونمایی‌شده بود. در این نشست، چهار عنوان کتاب جدید در حوزه تهران‌پژوهی و به‌ویژه با تمرکز بر محله اودلاجان رونمایی شد که با توجه مخاطبان همراه بود.

همچنین، طرح‌های معماری ارائه‌شده برای محله اودلاجان توجه بسیاری از حاضران را به خود جلب کرد. شماری از مخاطبان با ابراز تأسف، این پرسش را مطرح کردند که چرا بخش بزرگی از محله اودلاجان تخریب و تسطیح شده است و چرا در ساخت‌وسازهای جدید، به‌جای تخریب، از این‌گونه طرح‌ها که با رعایت کامل حرایم میراث فرهنگی و اصول مهندسی کلاسیک ایرانی قابل اجرا هستند، استفاده نمی‌شود.

ضمن اینکه جمعی از مخاطبان همایش، پیش از آغاز رسمی برنامه و طبق برنامه‌ریزی قبلی، فرصت یافتند از باغ علاءالدوله و عمارت ملوکانه بازدید کنند.

این همایش با بررسی جزئیات دیگری درباره محله عودلاجان تهران تا جمعه ادامه دارد.

انتهای پیام