۷ نکته از DNA تیم ملی با قلعه‌نویی | امیر در نقطه مقابل کی‌روش

به گزارش همشهری آنلاین؛ قرعه‌کشی جام جهانی ۲۰۲۶ جمعه‌شب در شهر واشنگتن‌دی‌سی برگزار شد و تیم ملی ایران در نهایت رقبای خود را برای این تورنمنت جذاب شناخت. تیم ملی ایران با حضور در سید دوم با تیم‌های بلژیک، مصر و نیوزلند در گروه G این رقابت‌ها قرار گرفت، قرعه جالبی که امیر قلعه‌نویی در یک مصاحبه تلویزیونی پیش از مراسم قرعه‌کشی، دو تیم بلژیک و مصر را به‌عنوان رقبای احتمالی ایران معرفی کرده بود تا پیش‌بینی نسبتاً درست وی در خصوص گروه تیم ملی ایران با واکنش‌های گسترده و جالبی در محافل فوتبالی روبرو شود. امیر قلعه‌نویی که در اسفند ۱۴۰۱ برای دومین مرتبه هدایت تیم ملی ایران را برعهده گرفته، حالا قرار است به‌عنوان سومین سرمربی ایرانی تاریخ بعد از حشمت مهاجرانی و جلال طالبی، سکان‌دار تیم ملی کشورمان در بزرگ‌ترین آوردگاه فوتبال دنیا یعنی جام جهانی ۲۰۲۶ باشد. تیم ملی با هدایت امیر قلعه‌نویی ۲ سال و ۱۰ ماه است که به مصاف رقبای خود می‌رود و اگرچه برخی از ستاره‌های مطرح دوره‌های پیشین را همچنان در ترکیب اصلی خود می‌بیند اما اتفاقات پیرامون تیم ملی دوران این سرمربی و همچنین فلسفه ذهنی و فوتبالی قلعه‌نویی باعث شده تا ویژگی‌های منحصر به فردی را بتوان به این دوره یعنی دوره دوم حضورش در تیم ملی اطلاق کرد. در همین راستا و در این مقاله، به هفت نکته و یا آمار مختلف در خصوص تیم ملی اشاره نماییم.

۱- ثبت آمار ۲۸ برد، ۹ تساوی و ۴ باخت
شاگردان قلعه‌نویی از اسفند ۱۴۰۱ تا کنون، در ۴۱ بازی به مصاف رقبای خود رفتند و طی این مدت توانستند ۲۸ بار به پیروزی برسند، ۹ تساوی کسب کنند و در ۴ بازی هم مقابل رقبای خود شکست خوردند. البته این آمار صرفاً به آمار تیم ملی در وقت‌های قانونی بازی پرداخته و پیروزی تیم ملی در مقابل کیپ ورد (در تورنمنت العین) سوریه (در مرحله یک‌هشتم نهایی جام ملت‌های آسیا ۲۰۲۳) و باخت ایران مقابل ازبکستان (تورنمنت العین) در ضربات پنالتی به‌عنوان تساوی تلقی شده است.
۲- قلعه نویی در نقطه مقابل کی‌روش
تیم ملی ایران تحت هدایت امیر قلعه نویی در این ۴۱ بازی، موفق شده ۹۵ بار دروازه حریفان را باز کرده و آمار ۲.۲۴ گل به ازای هر بازی را ثبت کند. در مقابل، ۳۱ گل در ۴۱ بازی دریافت کرده که هرچند آمار ۰.۷۶ دریافت گل خورده به ازای هر بازی را دارد اما نباید فراموش کنیم که تیم ملی در ۱۳ بازی اخیر، مقابل تیم های نه چندان مطرح کره شمالی، قرقیزستان، تاجیکستان، افغانستان، قطر و ازبکستان دروازه خود را باز شده دیده است و این نشان از ضعف جدی ساختار دفاعی تیم ملی دارد. درواقع، در دوران کارلوس کی‌روش همه فوتبال ایران را به یک فوتبال تدافعی می‌شناختند در دوران قلعه نویی این موضوع برعکس شده و تیم ملی در بخش تهاجمی بسیار عالی عمل کرده است اما در بخش تدافعی اصلا رضایت بخش نبوده و این مسئله یکی از نکات مورد تاکید کارشناسان فوتبال ایران است. کادرفنی در راستای برطرف کردن این نقطه ضعف، در دو بازی اخیر با سبک بازی جدیدی به مصاف رقبای خود در تورنمنت العین رفت و با بازگشت مجید حسینی به ترکیب تیم ملی بعد از مصدومیت طولانی مدت، تیم ملی به ساختار ایده آل در فاز تدافعی رسید و موفق شد در ۲ بازی مقابل حریفان خود که در جام جهانی هم حضور دارند، کلین شیت کند. البته باید تا فروردین ماه و رویارویی تیم ملی با رقبای قدرتمند و درجه یک صبر کرد و دید آیا سبک بازی جدید تیم ملی مقابل این تیم‌ها ادامه‌دار خواهد بود و می‌تواند از فیلتر رضایتمندی کارشناسان فوتبال ایران در بخش دفاعی بگذرد یا خیر؟
۳- کمبود لژیونرهای موثر در فوتبال ایران
یکی از بدشانسی‌های دوره قلعه نویی در مقایسه با کارلوس کی‌روش و دراگان اسکوچیچ را می‌توان در کمبود لژیونرهای موثر در فوتبال اروپا دانست. در جام جهانی ۲۰۲۲، ترکیب ۲۵ نفره تیم ملی شامل ۱۶ لژیونر (یعنی ۶۴ درصد) بود که از میان این ۱۶ بازیکن، ۱۳ بازیکن در اروپا بازی می‌کردند و فقط ۳ بازیکن مجموعا در قطر و امارات لژیونر بودند. همچنین، در فهرست ۲۳ نفره جام جهانی ۲۰۱۸، ۱۴ لژیونر (یعنی ۶۱ درصد) حضور داشتند که ۱۲ نفر در اروپا و ۲ بازیکن نیز در قطر توپ می‌زدند. درحال حاضر، تنها لژیونرهای موثر فوتبال ایران، مهدی طارمی (المپیاکوس یونان)، علیرضا جهانبخش (دندر بلژیک) علی قلی‌زاده(لژیا ورشو لهستان) مجید حسینی(کایسری اسپور ترکیه) و محمد محبی و همچنین جواد حسین نژاد هستند که به ترتیب در تیم های روستوف و دینامو ماخاچ قلعه روسیه بازی می‌کنند. لژیونرهای اروپایی سال‌های دورتر همچون سردار آزمون، سعید عزت اللهی و سامان قدوس نیز در تیم‌های اماراتی توپ می‌زنند و این خود از بدشانسی‌های امیر قلعه نویی در تیم ملی است. نکته قابل توجه در خصوص فهرست تیم ملی در جام‌های جهانی قبلی اینجاست که کاوه رضایی با ثبت ۱۶ گل و ۶ پاس گل با پیراهن شارلوا در لیگ بلژیک، در فهرست نهایی بازیکنان تیم ملی برای جام جهانی روسیه حضور نداشت و همین مسئله نشان می‌دهد که به چه میزان دست کی‌روش برای انتخاب بازیکنان فهرست نهایی تیم ملی باز بوده است. بحث حضور دنیس اکرت به عنوان بازیکن دوتابعیتی در ترکیب ایران برای جام جهانی ۲۰۲۶ با تنها ۲ گل زده برای استاندارد لیژ بلژیک مطرح شده که کریس وود ستاره تیم ملی نیوزلند رقیب تیم ملی در جام جهانی ۲۰۲۶ در فصل جاری در لیگ برتر انگلیس برای ناتینگهام فارست ۸ گل و ۲ پاس گل به ثمر رسانده است!
۴- ضعف تیم‌های باشگاهی ایران در آسیا
در سال ۲۰۱۸ که منتهی به حضور تیم ملی در جام جهانی می‌شد، پرسپولیس، استقلال، ذوب آهن و تراکتور نمایندگان ایران در لیگ قهرمانان آسیا بودند که در نهایت، پرسپولیس عنوان نایب قهرمانی این رقابت‌ها را بدست آورد و استقلال تا مرحله یک چهارم نهایی و ذوب آهن تا مرحله یک هشتم نهایی صعود کردند و تراکتور در مرحله گروهی این رقابت ها حذف شد. همچنین، در سال ۲۰۲۲، با نبود استقلال و پرسپولیس، سپاهان و فولاد نمایندگان ایران در لیگ قهرمانان بودند که سپاهان در مرحله گروهی حذف شد و فولاد تا مرحله یک چهارم نهایی بالا آمد. نکته قابل توجه اینجاست که در سال ۲۰۱۸ که نمایندگان ایران بهترین عملکرد را داشتند، تیم ملی ایران هم بهترین نتایج ادوار خود در جام جهانی را بدست آورد و توانست در مجموع ۴ امتیاز کسب کند تا شاید بتوان این نتیجه گیری را انجام داد که همبستگی مثبتی میان نتایج نمایندگان ایران در آسیا و عملکرد تیم ملی وجود دارد. در نقطه مقابل، در فصل گذشته که منتهی به صعود تیم ملی ایران به عنوان تیم اول گروه A به جام جهانی شد، پرسپولیس و سپاهان هردو به ترتیب در مرحله گروهی لیگ نخبگان و لیگ قهرمانان آسیا ۲ حذف شدند و استقلال به مرحله یک هشتم نهایی لیگ نخبگان رسید. تراکتور هم در مرحله یک چهارم نهایی لیگ قهرمان آسیا ۲ مقابل نماینده التعاون عربستان از دور رقابت‌ها کنار رفت تا به نوعی امیر قلعه نویی از حیث آمادگی بازیکنان لیگ داخلی نیز با مشکلات بسیاری دست و پنجه نرم کند و بدشانس لقب بگیرد. حال باید دید تراکتور به عنوان تنها نماینده کشورمان در لیگ نخبگان و استقلال و سپاهان، تیم‌های ایرانی حاضر در لیگ قهرمانان ۲ آسیا می‌توانند این فصل عملکردی را ثبت کنند که در نهایت خروجی‌اش در جام جهانی به ایران کمک کند؟
۵- پیرترین تیم ملی دنیا را به قلعه نویی واگذار کردند
امیر قلعه نویی درحالی اسفند ۱۴۰۱ به عنوان سرمربی تیم ملی انتخاب شد که کمتر از چند ماه قبل از آن، تیم ملی در جام جهانی ۲۰۲۲ با میانگین سنی ۲۸.۹۲ سال پیرترین تیم جام لقب گرفته و با گذشت زمان چند ماهه (تا اسفند ۱۴۰۱)، این میانگین سنی حتی بالاتر هم رفته و عدم پشتوانه سازی مناسب به یکی از معضلات جدی قلعه‌نویی تبدیل شده بود. نکته عجیب اینجاست که از ابتدای حضور قلعه نویی در تیم ملی یکی از انتقادات جدی کارشناسان و اهالی فوتبال میانگین سنی بالای تیم ملی بوده است. درحالی که او به عنوان وام‌دار شرایط وقت فوتبال ایران و میراث‌دار مربیان قبلی، کمترین نقش را در این مسئله داشت. درنهایت، قلعه نویی در مقابل رسانه‌ها وعده داد که پس از جام ملت های ۲۰۲۳، تیم ملی با یک شیب مناسب اقدام به جوانگرایی می‌کند اما تا جام ملت‌ها امکان تغییرات محسوس و جوانگرایی در تیم ملی وجود ندارد. گفتنی است تیم ملی ایران با میانگین سنی ۲۹.۵ سال در جام ملت های ۲۰۲۳ حضور پیدا کرد. بهره گیری از بازیکنان ۱۹ ساله مانند کسری طاهری و امیرمحمد رزاقی نیا و همچنین نفرات جوانی همچون امیرحسین حسین زاده، محمد قربانی، آریا یوسفی، جواد حسین نژاد، مهدی هاشم نژاد، امین حزباوی، الهیار صیادمنش و علیرضا کوشکی نشان از توجه ویژه قلعه نویی به جوانان فوتبال ایران دارد. میانگین سنی تیم ملی ایران در بازی با تانزانیا در فیفادی مهرماه به ۲۷.۷۲ رسید که باتوجه به گذشت تقریبا ۲۱ ماه از جام ملت‌ها، کاهش میانگین سنی تیم ملی به اندازه ۱.۸ سال نشان از جوانگرایی نسبی تیم ملی دارد.
البته که این پروسه جوانگرایی به طور کامل رضایت مخاطبین فوتبال را جلب نکرده و همچنان انتقاداتی به پروژه جوانگرایی تیم ملی اعم از تعداد بازیکنان بالای ۳۰ سال و میزان دقایق حضور بازیکنان جوان در زمین مسابقه وجود دارد.
۶- فشار رسانه ای علیه تیم ملی
تیم ملی ایران از سال ۱۴۰۱ به دلایلی که بسیاری از آنها غیر فوتبالی بوده درگیر فشارهای رسانه‌ای شدید شده و طبیعی است همین مسئله می‌تواند روی عملکردش تاثیرگذار باشد. جریانی که توسط رسانه‌های فارسی زبان خارج از ایران هدایت می‌شود و در تلاش است تا تیم ملی را در مقابل مردم قرار دهد. همچنین، عملکرد تیم ملی در ماه های گذشته به دلیل اینکه با انتقادات فنی روبرو شده، برخی از رسانه‌های داخلی و کارشناسان فوتبال از منظر فنی با این جریان همصدا کرده و تیم ملی در حال حاضر در فشار فزاینده ای قرار داده است. شاید ذکر این موضوع جالب باشد که کارلوس کی‌روش علی رغم صعود لحظه آخری به جام جهانی ۲۰۱۴ و نتیجه گیری ضعیف در این جام (کسب تنها یک امتیاز) و حذف در مرحله یک چهارم نهایی جام ملت های آسیا ۲۰۱۵ به عنوان قهرمان ملی تلقی می‌شد و تا زمانی که ۲ قطبی کی‌روش و برانکو به وجود نیاید، این سرمربی پرتغالی حمایت‌های زیاد رسانه‌ای را پشت خود حس می‌کرد. اگرچه تیم ملی با هدایت امیر قلعه نویی در جام ملت های آسیا ۲۰۲۳ یکی از امیدوارکننده ترین تیم‌های بعد از انقلاب جهت کسب عنوان قهرمانی تلقی می‌شد اما درنهایت، رسانه‌ها بیشترین انتقاد را از این تیم انجام دادند تا استاندارد دوگانه‌ای در واکنش به نتایج تیم ملی در ادوار مختلف شاهد باشیم.
۷- فهرست بلند بالای مصدومان تیم ملی
تیم ملی ایران از فیفادی خرداد با افت در نتیجه‌گیری مواجه شده است. باخت به قطر در خرداد ماه، تساوی مقابل تاجیکستان، باخت برابر ازبکستان در کافا، شکست مقابل روسیه در مهرماه و همچنین نایب قهرمانی در تورنمنت العین دست به دست هم داد تا تیم ملی مورد انتقاد قرار بگیرد. اگرچه برخی از انتقادات نسبت به عملکرد تیم ملی وارد هستند اما باید بدانیم این تیم از خرداد امسال سردار آزمون، مهدی قائدی و علی قلی زاده را به عنوان مهره های اصلی تهاجمی خود در اختیار ندارد. همچنین، علیرضا جهانبخش، محمد محبی، محمد مهدی محبی، حسین کنعانی زادگان و مجید حسینی نیز برخی از اردوهای تیم ملی را ازدست داده بودند و همین مسئله به عملکرد تیم ملی ایران آسیب جدی وارد کرده بود. همچنین، در فیفادی شهریور که همزمان با حضور تیم ملی در کافا شده بود، ۲۲ تا ۲۳ بازیکن موثر در فهرست تیم ملی غایب بودند.