راه آهن شهرکرد در بن بست تامین اعتبار؛پروژه آثار منطقه ای دارد

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها - مرضیه عالی‌پور هفشجانی: پروژه راه‌آهن شهرکرد که سال‌ها در سایه بی‌توجهی و اولویت‌بندی ناعادلانه قرار داشت، امروز به نقطه‌ای رسیده که می‌تواند مسیر توسعه چهارمحال و بختیاری را متحول کند. این پروژه که از سال ۱۳۹۸ با جدیت بیشتری پیگیری شده، اکنون با عبور از مرز ۸۰ درصد پیشرفت فیزیکی، در آستانه بهره‌برداری قرار دارد.

در شرایطی که کشور با چالش‌های اقتصادی و محدودیت‌های بودجه‌ای مواجه است، پیشرفت این پروژه با تکیه بر توان مهندسان داخلی، نشان از ظرفیت بالای فنی و اجرایی نیروهای بومی دارد. جوانانی از فرخ‌شهر و شهرکرد که امروز در مدت کوتاهی پل‌هایی طراحی می‌کنند که زمانی برای آن‌ها منتظر مهندسان خارجی بودیم.

با این حال، پروژه راه‌آهن شهرکرد نیز از بحران تأمین منابع مالی در امان نمانده است. تأخیر در پرداخت مرحله دوم اعتبارات، شرکت مجری را با مشکلات جدی در تأمین هزینه‌های جاری، خرید مصالح و پرداخت حقوق پرسنل مواجه کرده است. این وضعیت، تهدیدی جدی برای تداوم فعالیت کارگاه و حفظ اشتغال صدها نیروی انسانی به شمار می‌رود.

اهمیت این پروژه تنها به اتصال ریلی یک استان محدود نمی‌شود. مسیر طراحی‌شده، بخشی از شبکه سراسری کشور است که از اصفهان آغاز شده و با عبور از شهرکرد، به جنوب کشور و حتی مرزهای بین‌المللی متصل می‌شود. این مسیر قابلیت جابه‌جایی بار و مسافر به نقاطی از کشور را دارد.

۸۰ درصد پروژه به اتمام رسیده است

علیرضا توکلی، سرپرست دستگاه نظارت شرکت پلرود، در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به روند پیشرفت پروژه راه‌آهن در منطقه اظهار داشت: این پروژه سال‌ها پیش باید به این منطقه می‌رسید، اما به دلیل برخی بی‌توجهی‌ها و قرار گرفتن در سایه استان‌های قدرتمندتر، عملاً مظلوم واقع شدیم. با این حال، از سال ۱۳۹۸ موضوع جدی‌تر پیگیری شد و امروز خوشبختانه حدود ۸۰ درصد پروژه به اتمام رسیده است.

وی با بیان اینکه تصور عمومی درباره این پروژه نادرست است، افزود: بسیاری گمان می‌کنند هدف از اجرای این راه‌آهن صرفاً جابه‌جایی مسافر است، در حالی‌که واقعیت چیز دیگری‌ست. سهم جابه‌جایی مسافر در این پروژه تنها حدود ۲۰ درصد است و ۸۰ درصد آن به حمل‌ونقل بار و کاهش هزینه‌های جاده‌ای اختصاص دارد.

توکلی با اشاره به مزایای اقتصادی راه‌آهن تصریح کرد: با توجه به گرانی مصالح و هزینه‌های بالای ساخت جاده در کشور، توسعه خطوط ریلی می‌تواند هزینه‌ها را تا یک‌هفتم کاهش دهد. علاوه بر آن، راه‌آهن نقش مهمی در رشد فرهنگی و اجتماعی مناطق دارد و توسعه آن به‌طور مستقیم بر شاخص‌های توسعه‌ای اثرگذار است.

سرپرست دستگاه نظارت شرکت پلرود ادامه داد: عملیات اجرایی پروژه با سرعت در حال انجام است و از سمت ایستگاه شهر، ریل‌گذاری آغاز شده است. با این حال، مشکلات مالی اخیر روند کار را با چالش‌هایی مواجه کرده است. قرار بود منابع مالی پروژه در دو مرحله تأمین شود که متأسفانه تنها یک مرحله آن پرداخت شده و مرحله دوم نیز طبق اطلاعات دریافتی تا این لحظه محقق نشده است.

وی با اشاره به طلب ۳۵۰ میلیارد ریالی شرکت از پروژه گفت: این مبلغ تنها مربوط به همین پروژه است، در حالی‌که مجموع مطالبات شرکت از پروژه‌های مختلف به بیش از ۱۲ هزار میلیارد ریال می‌رسد. این وضعیت تأثیر مستقیمی بر توان مالی شرکت گذاشته و حتی تأمین هزینه‌های جاری مانند خرید مواد غذایی برای کارگاه را با مشکل مواجه کرده است.

توکلی با بیان اینکه تعطیلی کارگاه در دستور کار قرار گرفته بود، اظهار داشت: با پیگیری‌های انجام‌شده و نامه‌نگاری با استاندار، فعلاً چند روزی برای ادامه فعالیت فرصت داده شده است. بنده شخصاً به دفتر آقای راستینه و معاونت راهداری مراجعه کردم و از همه مسئولان ذی‌ربط درخواست حمایت کردم. حیف است پروژه‌ای که به ۸۰ درصد پیشرفت رسیده، به دلیل کمبود منابع مالی متوقف شود.

وی با اشاره به اهمیت تکمیل زیرسازی پروژه خاطرنشان کرد: اگر زیرسازی به‌طور کامل انجام شود، روسازی آن حتی در بدترین شرایط، نهایتاً ظرف یک‌سال‌ونیم قابل اجراست. شرکت جنرال مکانیک نیز به‌صورت همزمان عملیات روسازی را آغاز کرده و روند کار به‌خوبی پیش می‌رود. امیدواریم با حمایت مسئولان، این پروژه مهم به سرانجام برسد و مردم منطقه از مزایای آن بهره‌مند شوند.

تأمین نشدن منابع مالی، پروژه را در آستانه توقف قرار داده است

سرپرست دستگاه نظارت شرکت پلرود، در ادامه با اشاره به وضعیت دشوار معیشتی و عملیاتی در کارگاه پروژه راه‌آهن اظهار داشت: در حال حاضر بیش از ۲۰۰ تا ۳۰۰ نفر در این پروژه مشغول به کار هستند و تأمین سه وعده غذایی برای این تعداد نیرو، با توجه به افزایش چندبرابری قیمت مواد غذایی، به یکی از چالش‌های جدی ما تبدیل شده است.

وی افزود: حقوق پرسنل از همان ابتدا با تأخیر دوماهه پرداخت می‌شد و اکنون نیز این تأخیر ادامه دارد. این وضعیت باعث شده تا روحیه نیروها به‌شدت تضعیف شود و برخی از کارگران نسبت به ادامه پروژه دلسرد شوند. در چنین شرایطی، وعده‌های مسئولان مبنی بر شنیدن صدای سوت قطار در سال ۱۴۰۵، بدون تأمین منابع مالی، صرفاً در حد شعار باقی می‌ماند.

توکلی با اشاره به سابقه طولانی پروژه راه‌آهن در منطقه گفت: از آغاز پروژه تاکنون، با تغییر هر استاندار، وعده‌هایی درباره پیشرفت فیزیکی داده شده، اما امسال برای نخستین‌بار شاهد پیشرفت واقعی بوده‌ایم. طبق آمار رسمی، ۸۰ درصد زیرسازی و حدود ۲۵ درصد روسازی پروژه انجام شده است. در قطعه یک، با وجود معارضین محلی، حدود ۸۵ درصد پیشرفت حاصل شده که نشان‌دهنده تلاش شبانه‌روزی تیم اجرایی است.

وی ادامه داد: یکی از موانع اصلی در ادامه پروژه، افزایش شدید قیمت آرماتور است. برای ادامه کار، نیازمند ۴۰ میلیارد تومان جهت خرید آرماتور هستیم، اما بودجه آن هنوز تأمین نشده است. حدود شش ماه پیش، با پیگیری‌های انجام‌شده، بخشی از منابع مالی از محل استیجاری دفتر مقام معظم رهبری تزریق شد که موجب تحرک جدی در پروژه گردید. با این حال، مرحله دوم این منابع که قرار بود سه ماه پیش پرداخت شود، هنوز محقق نشده و وزارتخانه نیز صراحتاً اعلام کرده که فعلاً پولی در اختیار ندارد.

سرپرست دستگاه نظارت شرکت پلرود با اشاره به پیگیری‌های انجام‌شده گفت: بنده شخصاً با دفتر آقای راستینه و سایر مسئولان مرتبط تماس گرفتم و پیامک فرستادم تا موضوع را پیگیری کنند. همچنین استاندار استان نیز قول مساعد برای پیگیری داده‌اند. اما اگر این تعلل ادامه یابد و روند پروژه کند شود، به‌طور قطع بیش از ۲۰۰ میلیارد تومان خسارت به کشور وارد خواهد شد، چرا که افزایش روزانه قیمت‌ها، هزینه‌ها را به‌شدت بالا برده است.

توکلی با تأکید بر اهمیت راهبردی این پروژه خاطرنشان کرد: این مسیر ریلی بخشی از شبکه سراسری کشور است که از اصفهان آغاز شده و با عبور از حسن‌آباد، سفیددشت و شهرکرد، به جنوب کشور و حتی مرز ترکیه متصل می‌شود. این مسیر قابلیت جابه‌جایی بار و مسافر به مقاصدی چون اهواز، مشهد و ترکیه را دارد و نقش مهمی در کاهش تصادفات جاده‌ای و مصرف سوخت ایفا می‌کند.

وی افزود: بر اساس محاسبات انجام‌شده، حمل یک تن بار با قطار تنها ۷ لیتر گازوئیل مصرف می‌کند، در حالی‌که همین مقدار بار با حمل‌ونقل جاده‌ای، ۳۵ لیتر سوخت نیاز دارد. این تفاوت چشمگیر در شرایطی که کشور با بحران سوخت و قاچاق آن مواجه است، اهمیت توسعه خطوط ریلی را دوچندان می‌کند.

توکلی گفت: متأسفانه برخی افراد بدون درک اهمیت این پروژه، تنها به منافع شخصی خود فکر می‌کنند و با ایجاد موانع محلی، روند کار را کند می‌کنند. این در حالی‌ست که راه‌آهن یک پروژه عمومی و ملی است که منافع آن به همه مردم منطقه و کشور بازمی‌گردد. امیدواریم با درایت مسئولان و حمایت‌های لازم، این پروژه مهم به سرانجام برسد و مردم استان هرچه زودتر از مزایای آن بهره‌مند شوند.

حیف است سرعت کار را با کمبود اعتبار متوقف کنیم

توکلی با تأکید بر توانمندی مهندسان داخلی، گفت: امروز جوانان فرخ‌شهر و شهرکرد در مدت کوتاهی پروژه‌هایی را به سرانجام می‌رسانند که در گذشته برای آن منتظر حضور کارشناسان خارجی بودیم.

وی اظهار داشت: در طراحی این پروژه، تمامی شیب‌ها با توجه به نوع حمل و شرایط نقدینگی به‌درستی انتخاب شده و طراحی‌ها به بهترین شکل ممکن انجام شده است.

توکلی افزود: در گذشته، برای طراحی یک پل منتظر حضور مهندسان خارجی بودیم، اما امروز جوانان همین منطقه در مدت دو روز پل‌هایی طراحی و اجرا می‌کنند که تحسین‌برانگیز است.

وی با اشاره به پیشرفت چشمگیر پروژه راه‌آهن، خاطرنشان کرد: پیش از بهره‌برداری از جاده ۷۵، مردم متوجه عظمت این پروژه خواهند شد. یکی از پل‌های بزرگ این مسیر که از جاده قابل مشاهده است، نمادی از توان مهندسی داخلی است.

توکلی ادامه داد: امروز مهندسان جوان ما، به‌ویژه متولدین دهه‌های ۷۰ و ۸۰، با وجود برخی تنبلی‌ها، از هوش و توانمندی بالایی برخوردارند و با تسلط بر نرم‌افزارهای تخصصی، طراحی‌های پیچیده را به‌راحتی انجام می‌دهند.

وی با اشاره به تجربه همکاری با مهندسان خارجی گفت: در یکی از پروژه‌ها در جنوب کشور، مهندسان اتریشی از توان فنی و خلاقیت مهندسان ایرانی شگفت‌زده شدند. ما با استفاده از نرم‌افزارهای تخصصی و بدون هزینه‌های گزاف، طراحی‌های پیچیده را به‌صورت بومی انجام دادیم و در مدت یک هفته، هیچ‌یک از طرح‌های ما قابل رقابت برای آنان نبود.

توکلی با بیان اینکه تمامی نقشه‌های اجرایی تا پایان شهریور سال آینده آماده شده است، افزود: تنها مانع موجود، کمبود منابع مالی است. اگر تزریق اعتبار صورت گیرد، پروژه با سرعت بیشتری پیش خواهد رفت.

وی تصریح کرد: برخلاف برخی پروژه‌ها که با ضعف در طراحی یا مدیریت مواجه‌اند، این پروژه از نظر فنی و اجرایی هیچ کمبودی ندارد.

توکلی با اشاره به تأمین بخشی از اعتبارات از محل فروش نفت و پیگیری‌های نماینده مردم در مجلس، گفت: استاندار نیز می‌تواند در تخصیص منابع استانی نقش مؤثری ایفا کند، چرا که این پروژه تنها پروژه فعال ملی در استان است و با رسیدن به پیشرفت فیزیکی ۸۰ درصد، دولت موظف به تأمین اعتبار برای تکمیل آن است.

وی در پایان با اشاره به مشکلات تأمین آرماتور و احتمال تعدیل نیرو در صورت تداوم کمبود منابع، اظهار داشت: زیرسازی مسیر باید تکمیل شود تا امکان ادامه ریل‌گذاری فراهم گردد. تاکنون حدود ۱۰ کیلومتر ریل‌گذاری انجام شده و تجهیزات از نقاط مختلف کشور با هزینه بالا به محل پروژه منتقل می‌شود. پروژه راه‌آهن از اصفهان آغاز شده و در چهار قطعه در حال اجراست.

پروژه‌ای ملی با آثار منطقه‌ای

ناصر رضایی، کارشناس حمل‌ونقل و توسعه منطقه‌ای، در گفت‌وگو با خبرنگار مهر گفت: پروژه راه‌آهن شهرکرد یکی از طرح‌های کلیدی برای اتصال چهارمحال و بختیاری به شبکه ریلی کشور است و می‌تواند نقش مهمی در توسعه پایدار منطقه ایفا کند.

وی افزود: کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل، افزایش ایمنی جاده‌ها و تسهیل صادرات محصولات بومی از جمله مزایای این پروژه است. با بهره‌برداری از این خط ریلی، دسترسی به بازارهای ملی و بین‌المللی برای تولیدکنندگان محلی تسهیل خواهد شد.

رضایی با اشاره به پیشرفت فیزیکی بالای پروژه گفت: وقتی طرحی به ۸۰ درصد پیشرفت می‌رسد، توقف آن به معنای هدررفت منابع ملی است. دولت باید در تخصیص اعتبارات، اولویت را به چنین پروژه‌هایی بدهد.

وی ادامه داد: تجربه اجرای این پروژه با تکیه بر توان مهندسان داخلی، الگویی موفق برای سایر طرح‌های عمرانی کشور است. این ظرفیت باید تقویت و حمایت شود، نه اینکه با کمبود منابع، تضعیف گردد.

این کارشناس در پایان خاطرنشان کرد: اگر مسئولان استانی و ملی در تخصیص منابع همکاری کنند، پروژه راه‌آهن شهرکرد می‌تواند در بازه‌ای کوتاه به بهره‌برداری برسد و تحولی جدی در زیرساخت‌های حمل‌ونقل منطقه ایجاد کند.

برخی موانع موجب کُندی روند اجرا پروژه راه آهن شده است

احسان حسینی سرپرست راه و شهرسازی چهارمحال و بختیاری در گفتگو با خبرنگار مهر، افزود: پروژه راه‌آهن شهرکرد – سفیددشت – مبارکه به طول حدود ۹۰ کیلومتر در قالب پنج پیمانکار در بخش‌های مختلف زیرسازی، ایستگاه‌ها و روسازی در حال احداث است.

وی اظهار داشت: در زمان حاضر ۲ پیمانکار بخش زیرسازی با پیشرفت فیزیکی حدود ۸۰ درصد مشغول فعالیت هستند.

سرپرست اداره کل راه و شهرسازی چهارمحال و بختیاری گفت: پیش از این، برخی موانع که موجب کُندی روند اجرا شده بودند با پیگیری‌های مستمر و برگزاری جلسه‌های متعدد، برطرف و پیمانکاران اکنون با سرعت بیشتری عملیات اجرایی پروژه راه آهن شهرکرد - سفید دشت- مبارکه را پیش می‌برند.

حسینی ادامه داد: ۲ پیمانکار دیگر در بخش احداث ایستگاه‌های راه آهن شهرکرد و سفیددشت را بر عهده دارند و همچنین پیمانکار روسازی (ریل‌گذاری) نیز تاکنون حدود هفت درصد پیشرفت داشته است و در مجموع کل طرح حدود ۵۷ درصد پیشرفت فیزیکی دارد.

سرپرست اداره‌کل راه و شهرسازی چهارمحال و بختیاری با اشاره به تأمین مصالح مورد نیاز گفت: تاکنون ۸۸۵ شاخه ریل معادل ۹۴۰ تُن از کارخانه وارد استان شده که حدود هشت کیلومتر از مسیر را پوشش می‌دهد و از این میزان، تاکنون سه هزار و ۶۰۰ متر ریل‌گذاری انجام شده است.

حسینی افزود: در بخش مربوط به استان اصفهان نیز، در محدوده ایستگاه حسن‌آباد موضوع تملک اراضی و معارضین در دست پیگیری است و مذاکرات با مالکان برای رفع این موانع در حال انجام است.

وی درباره تأمین منابع مالی پروژه نیز گفت: عملیات اجرایی راه‌آهن شهرکرد–سفیددشت–مبارکه از سال ۱۳۹۱ آغاز شده و تاکنون حدود ۲۴ هزار میلیارد ریال (۲.۴ همت) هزینه شده است.

به گفته حسینی، برای تکمیل پروژه راه‌آهن شهرکرد - سفید دشت - مبارکه حدود ۴۰ هزار میلیارد ریال (چهار همت) اعتبار نیاز است که در صورت تأمین آن، پیش‌بینی می‌شود این طرح تا پایان دولت به بهره‌برداری برسد.

سرپرست اداره‌کل راه و شهرسازی چهارمحال و بختیاری یادآور شد: با بهره‌برداری از راه آهن شهرکرد - سفید دشت - مبارکه چهارمحال و بختیاری به شبکه ریلی کشور متصل می‌شود که نقشی اساسی در توسعه اقتصادی، حمل‌ونقل بار، جابه‌جایی مسافر و رونق گردشگری استان خواهد داشت.

پروژه راه‌آهن شهرکرد امروز در نقطه‌ای ایستاده که هر تصمیمی درباره آن، پیامدهای بلندمدتی برای استان و کشور خواهد داشت. توقف آن، به‌معنای از دست رفتن سرمایه‌گذاری‌های انجام‌شده و تضعیف اعتماد عمومی به وعده‌های توسعه‌ای است.

در مقابل، تکمیل این پروژه می‌تواند به‌عنوان الگویی موفق از اجرای طرح‌های ملی با تکیه بر توان داخلی مطرح شود. جوانان بومی که امروز پل‌هایی طراحی می‌کنند که زمانی تنها در توان مهندسان خارجی بود، شایسته حمایت و اعتمادند.

تأمین منابع مالی مورد نیاز، نه‌تنها به سرانجام رساندن یک پروژه عمرانی است، بلکه پاسخی به سال‌ها انتظار مردم منطقه برای اتصال به شبکه ریلی کشور است. این اتصال، زمینه‌ساز رشد اقتصادی، کاهش هزینه‌ها و افزایش ایمنی خواهد بود.

در شرایطی که کشور با بحران سوخت، تصادفات جاده‌ای و هزینه‌های بالای حمل‌ونقل مواجه است، توسعه خطوط ریلی ضرورتی راهبردی است. راه‌آهن شهرکرد می‌تواند بخشی از این راه‌حل باشد، اگر اراده‌ای برای تکمیل آن وجود داشته باشد.

در نهایت، این پروژه آزمونی برای سنجش میزان تعهد مسئولان به توسعه متوازن و عدالت‌محور است. آزمونی که نتیجه آن، نه‌تنها در ریل‌های فولادی، بلکه در اعتماد مردم به وعده‌ها و آینده منطقه ثبت خواهد شد.