معافیت مالیاتی صندوق‌های ارزی؛ مشوقی برای هدایت ارز‌های راکد به سمت چرخه اقتصادی کشور

باشگاه خبرنگاران جوان؛ کیمیا قلی‌پور - امیرعباس باقری کارشناس بازار سرمایه در گفت‌و‌گو با خبرنگار اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان در خصوص صندوق‌های سرمایه‌گذاری ارزی بیان کرد: در سال‌های اخیر، یکی از چالش‌های مهم اقتصاد ایران، انباشت حجم قابل توجهی از ارز، به‌ویژه دلار، در خارج از چرخه رسمی اقتصاد و در قالب آنچه به «دلار‌های خانگی» معروف شده، بوده است. این پدیده از یک‌سو ناشی از بی‌اعتمادی عمومی به ثبات اقتصادی، نوسانات شدید نرخ ارز و ریسک‌های سیاسی و ژئوپلیتیکی است و از سوی دیگر باعث می‌شود منابع ارزی قابل توجهی بلااستفاده باقی بماند و به بخش‌های مولد اقتصاد نرسد. در چنین فضایی، طراحی و راه‌اندازی ابزار‌های مالی جدید برای جذب این منابع می‌تواند گامی مهم در جهت بهبود کارایی بازار ارز و تأمین مالی تولید باشد. یکی از این ابزارها، صندوق ارزی جدیدی است که قرار است در بورس کشور راه‌اندازی شود.

او افزود: ایده اصلی این صندوق ارزی بر آن است که سرمایه‌های خرد و کلان مردم، به‌ویژه دلار‌های نگهداری‌شده در منازل، به جای راکد ماندن یا ورود به بازار‌های غیررسمی، در قالب یک صندوق شفاف و تحت نظارت بازار سرمایه تجمیع شود. منابع حاصل از این صندوق می‌تواند در اختیار تولیدکنندگان، واردکنندگان مواد اولیه و فعالان اقتصادی‌ای قرار گیرد که نیاز واقعی به ارز دارند. از این منظر، صندوق ارزی می‌تواند نقش واسطه‌ای کارآمد میان عرضه ارز مردمی و تقاضای واقعی بخش مولد اقتصاد ایفا کند و تا حدی فشار تقاضا بر بازار آزاد ارز را کاهش دهد.

این کارشناس بازار سرمایه اظهار کرد: با این حال، به نظر می‌رسد که در مراحل ابتدایی راه‌اندازی، استقبال گسترده‌ای از این صندوق صورت نگیرد. دلیل اصلی این موضوع، وجود ریسک‌های سیستماتیک قابل توجه در اقتصاد کشور است که باعث می‌شوند سرمایه‌گذاران نسبت به هر ابزار مالی جدیدی با احتیاط برخورد کنند. در چنین شرایطی، طبیعی است که بخشی از مردم ترجیح دهند همچنان دلار را به‌صورت فیزیکی نگهداری کنند، حتی اگر این کار هزینه‌ها و ریسک‌های خاص خود، مانند سرقت یا کاهش ارزش واقعی دارایی، را به همراه داشته باشد.

او تاکید کرد: با این حال، اگر در میان‌مدت برخی متغیر‌های کلیدی بهبود یابد، چشم‌انداز این صندوق می‌تواند به‌طور قابل توجهی تغییر کند. در چنین فضایی، سرمایه‌گذاران به تدریج تمایل بیشتری پیدا می‌کنند که دارایی‌های خود را از حالت فیزیکی و غیرمولد خارج کرده و به ابزار‌های مالی رسمی منتقل کنند.

او گفت: تجربه صندوق‌های طلا در بازار سرمایه ایران نمونه مناسبی برای تحلیل این موضوع است. این صندوق‌ها نیز در ابتدا با تردید‌هایی مواجه بودند، اما به مرور و با افزایش شناخت عمومی، شفافیت عملکرد و اثبات کارایی، به یکی از ابزار‌های محبوب سرمایه‌گذاری تبدیل شدند. یکی از جذابیت‌های اصلی صندوق‌های طلا، حذف ریسک نگهداری فیزیکی طلا برای سرمایه‌گذار بود؛ موضوعی که دقیقاً در مورد صندوق ارزی نیز صدق می‌کند. سرمایه‌گذار به جای نگهداری دلار فیزیکی و تحمل ریسک‌های امنیتی، می‌تواند از طریق واحد‌های صندوق، در معرض بازدهی ارزی قرار گیرد.

او می‌گوید: علاوه بر این، معافیت مالیاتی صندوق‌های ارزی می‌تواند نقش مهمی در افزایش جذابیت آن ایفا کند. در شرایطی که بسیاری از بازار‌های سرمایه‌گذاری با انواع مالیات‌ها و هزینه‌های معاملاتی مواجه هستند، ارائه یک ابزار ارزی با مزیت معافیت مالیاتی می‌تواند انگیزه ورود سرمایه‌گذاران را تقویت کند. این موضوع به‌ویژه برای سرمایه‌های خرد اهمیت دارد، چرا که هزینه‌های جانبی در تصمیم‌گیری این گروه نقش پررنگ‌تری دارد.

او در نهایت اظهار کرد: در مجموع، صندوق ارزی پیشنهادی را می‌توان ابزاری دانست که موفقیت آن به‌شدت وابسته به شرایط کلان اقتصادی و سیاسی کشور است. در کوتاه‌مدت و در فضای پرریسک فعلی، نباید انتظار استقبال گسترده و سریع از آن داشت. اما در صورت کاهش ریسک‌های سیستماتیک، افزایش ثبات و تداوم سیاست‌های حمایتی، این صندوق می‌تواند مسیری مشابه صندوق‌های طلا را طی کند و به تدریج به یکی از گزینه‌های جذاب برای مدیریت دارایی‌های ارزی مردم و تأمین ارز مورد نیاز بخش تولید تبدیل شوند‌.