چگونه با سالمندان ارتباطی مناسب داشته باشیم

خانواده کوچکترین واحد جامعه است و استحکام جامعه وابسته به استحکام خانواده است یکی از اعضای اصلی خانواده ها سالمندان هستند که طبق دستور دین مبین اسلام احترام به آنان دارای اجر بزرگی است ولی متاسفانه در برخی خانواده ها این امر کمرنگ شده است و یادمان رفته که روزی فرا خواهد رسید که خودمان نیز پیر خواهیم شد

خانواده کوچکترین واحد جامعه است و استحکام جامعه وابسته به استحکام خانواده است. یکی از اعضای اصلی خانواده‌ها سالمندان هستند که طبق دستور دین مبین اسلام احترام به آنان دارای اجر بزرگی است ولی متاسفانه در برخی خانواده‌ها این امر کمرنگ شده است و یادمان رفته که روزی فرا خواهد رسید که خودمان نیز پیر خواهیم شد. می‌دانیم که بسیاری از مشکلات و اختلاف‌های خانوادگی به علت عدم‌ارتباط کافی افراد با هم است. ورود انواع و اقسام فناوری‌های جدید در زندگی، باعث شده تا کمتر به پیرامون خود نگاه کنیم و ارتباط مناسبی با والدین و سالخوردگان داشته باشیم. این باعث شده تا شکاف نسلی ایجاد و ارتباط با سالمندان کمرنگ شود. حال با رعایت نکات زیر می‌توان از آن شکاف کم کرد.

۱- احترام گذاشتن و ارزش قایل شدن به گفته‌های سالمند (منظور این نیست که هر چه گفتند قبول کنیم، منظور این است که به او و به حق او برای فکر کردن و بیان عقاید و اظهارنظرش احترام بگذاریم).

۲- گوش دادن به صحبت‌های سالمند و همدلی با او؛ یک لحظه خود را جای سالمند قرار دهیم تا بفهمیم او چه احساسی دارد. آنها اغلب احساس تنهایی می‌کنند و برای کاهش احساس تنهایی ارتباط صمیمی بین سالمند و اطرافیان از بهترین راه‌ها‌ست.

۳-برقراری ارتباط غیرکلامی؛ در افراد ناشنوا یا نابینا این ارتباط اهمیت بیشتری دارد و خستگی را از تن او کم خواهد کرد. لحن و تن صدای ما بسیار اهمیت دارد. اگر ناشنوا‌ست با صدای بلند فریاد نزنیم. بهتر است نزدیک گوشی که شنوایی بهتری دارد، با او صحبت کنیم و... .

۴-کمک به آراستگی ‌ظاهر و رعایت بهداشت فردی آنها؛ این امر آنها را از انزوا و افسردگی خارج خواهد کرد و در مقبولیت سالمندان در خانواده و جامعه بسیار موثر خواهد بود.

۵-تلاش برای حضور آنها در جمع؛ کاهش مشارکت سالمندان در اجتماع باعث کاهش ارتباط اجتماعی و افزایش انزوا و افسردگی آنها خواهد شد. سالمندان از احساس بطالت و بیکاری و برکنار ماندن از زندگی اجتماعی رنج می‌برند. پس سالمندان باید در برنامه‌های دسته جمعی از یک دور هم جمع شدن ساده در جلوی منزل یا محله یا داخل منزل، پیاده‌روی دسته جمعی، رفتن به پارک، گردش و تفریح و سفرهای دسته جمعی شرکت داده شوند. گاهی جمع شدن با دوستان برای سالمندان مهم‌تر و لذت‌بخش‌تر از روابط با فرزندان است و با دوستان راحت‌تر از فرزندان درباره خاطرات خود صحبت می‌کنند و این امر ارتباط عمیقی را بین آنها به وجود خواهد آورد.

۶-برنامه‌ریزی برای گردش و تفریح؛ باعث می‌شود سالمند از فکر گذشته خود خارج و به حال فکر کند و ناراحتی‌های خودش را فراموش کند و در او نشاط و شادابی ظاهر شود و این امر او را از کارهای تکراری خارج کرده و سلامت روحی روانی وی را افزایش می‌دهد.

۷- ایجاد امنیت روحی و جسمی؛ سالمند باید مطمئن باشد که در مواقع ضروری به او کمک خواهد شد و در موقع بیماری معالجه خواهد شد و باید مطمئن باشد در فضایی پر از آرامش گام برمی‌دارد و مورد آزار قرار نمی‌گیرد. باید در طراحی ساختمان‌ها، فضاهای عمومی و وسایل نقلیه این مساله مورد توجه قرار گیرد.

۸-برطرف کردن اختلالات خواب سالمندان؛ بی‌خوابی یا محرومیت از خواب تبعات گوناگونی از جمله اختلال در اشتها، خستگی و کاهش توانایی انجام کارهایی که به هماهنگی عضلانی نیاز دارند مانند رانندگی و کارهای منزل، سقوط، تحریک‌پذیری، اختلال در تمرکز و قضاوت دارد. در سالمندان خواب شبانه کمتر، سبک‌تر و نامنظم‌تر می‌شود؛ بنابراین نباید انتظار داشت سالمند مانند دوران جوانی خوب بخوابد. با افزایش پیاده‌روی اجتناب از خواب روزانه، گرفتن دوش آب گرم قبل از خواب، خوردن غذای سبک به عنوان شام، مصرف کمتر مایعات در شب و پرهیز از مصرف چای و قهوه پس از شام از راهکارهای مقابله با اختلال خواب سالمندی است.

دکتر جواد صابری