آیا تبلت ها دیده می شوند

هرچند از ظاهر امر چنین برمی آید که تبلت ها توانسته اند دست کم در برخی نقاط جهان, به ویژه در کشورهای مرفه , به تدریج جایگاه مطمئنی برای خود دست و پا کنند, اما این وضع را نمی توان به همه کشورها تعمیم داد بازار کامپیوترهای شخصی در ایران تا پیش از افزایش افسارگسیخته قیمت ارز وضعیت کمابیش مطلوبی داشت

هرچند از ظاهر امر چنین برمی‌آید که تبلت‌ها توانسته‌اند دست‌کم در برخی نقاط جهان، به‌ویژه در کشورهای مرفه‌، به تدریج جایگاه مطمئنی برای خود دست و پا کنند، اما این وضع را نمی‌توان به همه کشورها تعمیم داد. بازار کامپیوترهای شخصی در ایران تا پیش از افزایش افسارگسیخته قیمت ارز وضعیت کمابیش مطلوبی داشت. نگاهی به قفسه فروشگاه‌ها از سویی و مشاهده سلایق و علایق کاربران از سوی دیگر نشان می‌داد که تمایل به خرید لپ‌تاپ‌ به‌جای کامپیوترهای رومیزی در میان مردم افزایش یافته ‌است. البته، به این نکته توجه داریم که لپ‌تاپ‌ها و اولترابوک‌ها نیز در کنار کامپیوترهای رومیزی در دسته کامپیوترهای شخصی یا همان پی‌سی‌ها قرار می‌گیرند. با وجود این، کامپیوترهای رومیزی به سبب معماری باز و سهولت ارتقا، هنوز هم جایگاه خاص خود را داشته‌اند و دارند.

رواج تبلت‌ها در بازارهای جهانی تقریباً زمانی به اوج خود رسید که بازار آی‌تی ایران همراه و هم‌صدا با دیگر کالاهای ضروری و غیرضروری، به سبب سیر صعودی قیمت ارز و دو سه برابر شدن قیمت‌ها، دچار رکود شد.

اما حتی اگر چنین وضعیتی پیش نمی‌آمد، آیا این احتمال وجود داشت که کاربران ایرانی از پدیده‌ای به‌نام تبلت‌ استقبال کنند؟ تصور نگارنده این است که به‌رغم استقبال نسبی تبلت هنوز خود را به‌عنوان یک دستگاه مستقل و دارای هویت مشخص جا نیانداخته‌ است و بیشتر حکم یک کالای لوکس را دارد! اسمارت‌فون‌ها به کمک چشم‌انداز هوشمندانه‌ای که برای‌شان ترسیم شده ‌است، هویتی به مراتب قوی‌تر و در نتیجه بازاری پایدارتر دارند. نخستین کاربرد یک گوشی هوشمند یا اسمارت‌فون امکانات تلفنی و پیغام‌رسانی آن است که در کنار قابلیت‌های افزوده‌ای مانند امکان اتصال به اینترنت، عکاسی و فیلمبرداری با دوربین‌های قدرتمند (در نوع خود) و اجرای انبوهی از برنامه‌های کاربردی، اداری، سرگرم‌کننده و... توانسته‌است ماهیتی مستقل برای خود دست و پا کند.

حال نگاهی بیاندازیم به وضعیت تبلت‌ها. اکثر قریب به اتفاق سازندگان بزرگ تبلت تاکنون چندین مدل از تبلت‌های خود را به‌صورت ترکیبی یا هایبرید روانه بازار کرده‌اند. به این معنی که در کنار تبلت و نمایشگر بزرگ لمسی‌اش، یک صفحه‌کلید الصاقی نیز عرضه شده ‌است. البته، این صفحه‌کلید به طرق مختلف می‌تواند همنشین نمایشگر شود؛ بعضی سازندگان آن‌را به‌صورت تاشو یا چرخشی طراحی کرده‌اند و برخی دیگر به‌صورت جداشونده. اما در کل ماجرا تفاوتی ایجاد نمی‌کند. پرسش این است که چرا تولیدکنندگان و البته کاربران در طراحی تبلت، از الگوی لپ‌تاپ‌ها استقبال می‌کنند؟ آیا جز این است که با وجود رواج فناوری لمسی، هنوز هم عده زیادی از کاربران صفحه‌کلید فیزیکی، نمایشگر ایستاده و وضعیت نشسته در برابر دستگاه را ترجیح می‌دهند؟! کار کردن با یک گوشی موبایل یا اسمارت‌فون چهار-پنج اینچی در حالی که ایستاده‌ایم یا قدم می‌زنیم برای کاربر مشکلی به شمار نمی‌آید اما تبلت با ۱۰ اینچی...؟!

اکنون به وجه دیگری از ماجرا نگاهی می‌اندازیم. جان سی‌ دیووراک از نویسندگان مشهور دنیای آی‌تی طی یکی از یادداشت‌های خود در پی‌سی‌ مگزین نوشته‌بود:‌ «وقتی نخستین کامپیوتر شخصی آی‌بی‌ام در سال ۱۹۸۱ وارد بازار شد، ۳۰۰۵ دلار قیمت خورده ‌بود! در آن سال‌ها مردم باید ۲۵۰۰ تا ۳۵۰۰ دلار هزینه می‌کردند تا بتوانند یکی از آن ماشین‌های محاسباتی را خریداری کنند. قیمت کامپیوترهای شخصی حدود یک دهه در همین حد و حدود باقی ماند.»

جالب آن‌که چون این طفل نوپا تازه راه رفتن را آغاز کرده ‌بود، روند رشد ظرفیت و امکانات پایه آن سریع بود و جا داشت هر ۱۲ تا ۱۸ ماه یک‌بار دستگاه خود را ارتقا دهید. اما وقتی کامپیوتر شرکت کامپک با قیمت زیر هزار دلار عرضه شد مدل تجاری جدیدی شکل گرفت. رشد انفجاری ضریب نفوذ اینترنت و نیاز هرچه کمتر کامپیوترها به برق نیز مزید علت شد تا کامپیوترهای شخصی فضای خانه و کار مردم را به سیطره خود درآورند. آیا آن‌چه دیووراک به آن اشاره کرده‌ است، هنوز هم برای‌تان آشنا نیست؟!‌ اگر شرایط دو، سه دهه پیش ایجاب می‌کرد که افراد هر یکی دوسال یک‌بار کامپیوترهای شخصی خود را ارتقا دهند، اکنون تبلت‌ها و اسمارت‌فون‌ها چنین شرایطی را پدید آورده‌اند و هر ماه چندین مدل از آن‌ها رونمایی می‌شود.

عوض کردن هر از چندگاه گوشی موبایل حتی در میان کاربران ایرانی نیز (تا پیش افزایش قیمت‌ها) به یک امر معمول بدل شده ‌‌بود و به همین علت بود که خیابان‌ها و پاساژها ظرف مدتی اندک از فروشگاه‌های گوشی‌های موبایل پر شد. اما دوباره، هرچه به‌روز بودن گوشی همراه برای بسیاری از کاربران ایرانی اهمیت دارد، به نظر می‌رسد که هنوز تبلت چنین حساسیتی را برنمی‌انگیزد. و باز این سؤال: آیا چون ورود انبوه تبلت به کشور با گرانی ارز و افزایش تورم همزمان بود، این دستگاه نوپا جایگاهی برای خود کسب نکرد یا برای کاربر ایرانی نیز (مانند بسیاری از کاربران سراسر جهان) کامپیوتر شخصی و اسمارت‌فون اولویت بیشتری دارند؟

در این میان طنز ماجرا این ‌است که به قول دیووراک آن ۲۵۰۰ تا ۳۵۰۰ دلار کذایی همچنان در بازار خرج می‌شود؛ روزگاری برای ارتقای سالانه کامپیوتر شخصی هزینه می‌شد، اکنون برای ارتقای پنج ‌سال یک‌بار کامپیوتر شخصی و سالی یک‌بار ِ اسمارت‌فون و (شاید) تبلت!

علی حسینی