تاملی بر واژه های نامانوس ـ چه کسی استاد است

چندی پیش مطلبی از فردی توجه من را بخود جلب نمود البته نوع نوشته آن فرد چندان قابل توجه و تامل نبود بلکه نام آن فرد بسیار جالب بود که در کنار نام محمد رضا شجریان خواننده بزرگ موسیقی اصیل ایرانی پیشوند حضرت نهاده بود

چندی پیش مطلبی از فردی توجه من را بخود جلب نمود . البته نوع نوشته آن فرد چندان قابل توجه و تامل نبود بلکه نام آن فرد بسیار جالب بود که در کنار نام محمد رضا شجریان خواننده بزرگ موسیقی اصیل ایرانی پیشوند حضرت نهاده بود . لذا هر چه تلاش نتوانستم که این واژه را در ذهن خود حلاجی کنم تا اینکه به این نتیجه رسیدم که این از فرط علاقه بسیار است که واژه حضرت را بر ایشان نهاده است و چقدر مرتکب اشتباه بزرگی شده است و ندانسته نه تنها ایشان را بزرگ نکرده بلکه درجات والای ایشان را نیز زیر سئوال برده و رتبه ایشان را تنزل داده است .

این عادت بد همواره همراه ما ایرانیان بوده است که آنکس که دوستش داریم را بدون هیچ حساب و کتابی آنقدر بزرگش میکنیم که جایش را در عرش می یابیم و او را با خدای خود عوض نمی کنیم. این عمل در حالت عکس نیز صادق است یعنی آنکه را که دوست نداریم و به نحوی از او خوشمان نمی آید آنقدر خوار و ذلیل میکنیم که دیگر او را جزو خلایق به شمار نمی آوریم .

وای به حال آن روزی که خطایی از فردی که او را به عرش برده ایم ببینیم ؛ آنگاه آنقدر از او متنفر میشویم که بدون توجه به اطراف به بدگویی و تخریب وی پرداخته و وی را با خاک یکسان میکنیم.

بنده به شخصه به استاد شجریان ارادت خاصی داشته و دارم و خواهم داشت . و این را نیز قبول دارم که این ایشان حق بزرگی بر موسیقی ما دارند و نیز موسیقی ما به نوعی مدیون ایشان و زحماتشان است . اما بنده از این جهت به محمدرضا شجریان لقب استاد میدهم که ایشان را در زمره یکی از بهترین اساتید آواز در سطح علمی میدانیم . و نه چیز دیگر ...

مگر زحماتی که افرادی همانند علیزاده ؛ دهلوی ؛فخرالدینی ؛ روشن روان ؛ پایور ؛ مشکاتیان و یا پور ناظری ها و کامکارها و.... برای موسیقی ما کشیده اند کم بوده است ؟

بسیاری از این بزرگان هستند که در این راه زحماتی بس عظیم کشیده اند اما حتی از گفتن نام آقا در کنار پیشوند اسامی آنها هم اکراه میکنیم تا رسد به استاد .

آیا صرفا به خاطر علاقه به یک شخص میتوان به آن لقبی که هیچگاه لیاقت آن را ندارد اعطا نمود ؟ آیا قبل ازدادن القابی همچون حضرت ؛ بزرگمرد موسیقی ؛ امپراطور موسیقی و... به افراد مختلف به معنی آنها توجه کرده ایم ؟

آیا میدانیم حضرت یعنی چه ؟ و آیا میدانیم چه کسی را بزرگمرد موسیقی می نامند ؟

آیا میدانیم که اعطا نمودن القابی همچون حضرت حتی در مورد عارف بزرگی چون مولانا هم اجحاف است ؟ و آیا از عواقب این بزرگنمایی ها اطلاع داریم ؟

اینگونه بزرگنمایی های بیهوده و بدون حساب و کتاب نه تنها باعث رشد موسیقی ما نمی گردند ؛ بلکه باعث میشوند تا ذهنیت مردم نسبت به این نوع از موسیقی به سمت منفی تغییر یابد .

البته این مورد نه تنها درباره موسیقی بلکه در تمامی زمینه ها صادق است و موارد بسیاری را دیده ایم که مردم همیشه کارشناس در همه موارد !!! با کارشناسی های ناآگاهانه ( گاه کاملا آگاهانه و غرض ورزانه )و با تکیه بر احساس خود چنان فردی را عزیز جلوه میکنند که گویا خداوند ایشان را نازل کرده است .و بسیار مشاهده شده است که این اهمیت بیش از حد به افراد در اکثر موارد ناپایدار بوده و پس از مدتی که همان طرفداران آنقدر وی را تخریب نموده و سرزنش میکنند که فرد مقابل ناگریز گوشه گیر شده و مدتی را دور از جمع مردم میگذراند .

بهترین راه اعتلای موسیقی ما این است که نه تنها استاد شجریان بلکه اساتید بزرگ موسیقی دیگر رانیز اهمیت دهیم و باید این را قبول کنیم که خواننده فقط استاد شجریان نیست . درست است که ایشان استاد مسلم آواز هستند و خواهند بود و یقیناً کسی همانند ایشان در سالهای اخیر نبوده و در سالهای آینده نیز نخواهد بود اما این دلیل نمیشود تا اهمیتی به دیگران نداده و ذهن خود را صرفاٌ معطوف به چند خواننده و نوازنده قدیمی کنیم .

بارها دیده ایم که علاقه مندانی که برای دیدن کنسرت استاد شجریان و بزرگانی همچون استاد ناظری و امثالهم با صرف هزینه های بالا بلیط تهیه مینمایند ؛ فقط و فقط برای دیدن چهره ای پول میدهند که شاید هیچگاه دیگر آن را نبینند . گرچه اجرای آن روز ایشان هم بد باشد .اما چون از موسیقی تنها به شنیدن چند اسم اکتفاء نموده اند هیچگاه موسیقی خوب را تشخیص نمی دهند.

همانطور که در کنسرت گروه شهناز و استادشجریان این اتفاق افتاد . اشتباهات فاحش برخی نوازندگان و عدم هماهنگی گروه ( که تنها علت آن را میتوان جوان بودن گروه دانست ) هیچ تاثیری در تنزل تعداد بازدید کنندگان از کنسرت نداشت حتی پس از گذشت چند ماه و اجرای دوباره استاد با این گروه باز هم افراد بسیاری از کنسرت بازدید نمودند ...

با خود فکر کنیم !!!! اگر خواننده این گروه جوان بود آیا باز هم اینهمه بازدید کننده از این کنسرت بازدید میکردند ؟ گرچه نوازنده بزرگی همچون مجید درخشانی نیز آنها را همراهی مینمود ..؟؟؟؟

مدتی قبل اینجانب در مقاله ای ؛ جوابیه ای بر فردی که از شهرام ناظری انتقاد شدیدی نموده بود نگاشتم ( بگذریم از حواشی داستان که عده ای در این بین به مثابه کاسه داغ تر از آش شده بودند) جدای از علاقه ام به این هنرمند بزرگ ( که بنده معتقدم فردی همانند ایشان تا سالیان دیگر ظهور نخواهد کرد ) هدفم از نگاشتن این جوابیه تنها دفاع از حق یک هنرمند بود . حال این هنرمند میتوانست فرد دیگری باشد .این مورد میتوانست حالت عکس نیز داشته باشد بدین معنی که نادانسته با چسباندن القابی که در دهان نمیگنجند به تخریب هنرمند پرداخت. آری... تخریب تنها این نیست که نقد کرده و ناسزا گوییم باتعریف و تمجید های بیش از اندازه نیز میتوان تخریب نمود.

بنده به عنوان یک شنونده موسیقی حق اظهار نظر را در سطح خودم دارم و باید نیز در سطح خود انتقاد و یا تعریف و تمجید و طرفداری نمایم و لاغیر .

کلام آخر را میتوان اینگونه بیان نمود که همه هنرمندان و نوازندگان بزرگ استاد هستند نه صرفا یکی دو نفر . و یا باید به همه هنرمندان بزرگ و هم سطح با هم واژه استاد را خطاب نمود و یا به هیچ کدام ...

خود تصمیم بگیریم که کدام صحیح است . . .

محمد جواد صحافی