عتیقه ها به روز می شوند

بررسی وضعیت وبگاه موزه های ایران

● ایران باستان در انزوا

موزه ملی ایران بزرگترین موزه باستان شناسی و تاریخ ایران است و به عنوان موزه مادر در ایران شناخته شده ‌است. موزه ملی بیش از ۷۰ سال قدمت دارد و ۳۰۰ هزار شی در آن قرار گرفته‌ است. با وجود آنکه موزه ملی ایران از نظر حجم، تنوع و کیفیت آثار، جزو یکی از چند موزه معتبر جهان در دنیای واقعی محسوب می‌شود اما در دنیای مجازی جایگاه چندان پررنگی ندارد.

نداشتن نسخه انگلیسی مهمترین دلیل برای انزوای موزه ملی ایران از بازدیدکنندگان جهانی است و مانع از شناخت و نمایش سهم ایرانیان در فرهنگ و تمدن جهانی می‌شود.

صفحه ورودی سایت موزه ملی ایران به صورت فلش طراحی شده و از جذابیت بصری برخوردار است ولی طراحی فلش در دیگر صفحات رد پایی ندارد .

نبود تور مجازی و کلیپ‌های صوتی و تصویری از دیگر نیازهای موزه مادر در ایران محسوب می‌شود که جای خالی آن به وضوح در سایت مشاهده می‌شود.

در این سایت اطلاعات مورد نیاز بازدیدکنندگان مانند معرفی و تاریخچه موزه و ساعات و روزهای بازدید از موزه قرار گرفته ‌است. اما قیمت بلیط برای بازدیدکنندگان داخلی و خارجی یا بازدید بر اساس کارت دانشجویی، کارکنان دولتی و ... در سایت عنوان نشده‌ است.

یکی از ویژگی های مطلوب این سایت تفکیک مجموعه‌ها و ارائه اطلاعات و تصاویر مربوط به این مجموعه‌ها است. مثلا مهر و سکه، لرستان، پیش از تاریخ و... هر کدام مجموعه‌هایی هستند که به طور جداگانه توضیحاتی در مورد آنها ارائه شده‌است.

وجود بخش‌هایی تحت عنوان اخبار و پیوندها از دیگر ویژگی‌های مطلوب این سایت به شما می رود.

● رضا عباسی فارسی زبانان را دوست ندارد

اگر چه چند زبانه بودن و داشتن نسخه انگلیسی از نیازهای ضروری یک سایت موزه به شمار می‌رود اما این بدان معنا نیست که از نسخه فارسی سایت غفلت شود. سایت موزه رضا عباسی، موزه فرش و موزه آبگینه فقط به زبان انگلیسی طراحی شدند. حال آنکه مخاطب ایرانی نیز برای کسب اطلاعات در مورد ساعات بازدید از موزه، تاریخچه و ... ممکن است به این سایت‌ها مراجعه کند.

سه سایت رضا عباسی، موزه فرش و موزه آبگینه به صورت فلش طراحی شده‌اند و از تاثیر گذاری اولیه برخوردار هستند.

گشودن پایگاه مجازی رضا‌عباسی با پخش صدای حسین دهلوی (آهنگساز موسیقی معاصر ایران ) همراه است که در برانگیختن احساسات و تمایل کاربر برای جست‌وجوی بیشتر در سایت بی تاثیر نیست. تور مجازی، ساعات بازدید، دوره‌های آموزشی و بخش فروش از جمله بخش‌های سایت رضا عباسی است اما این بخش‌ها به صورت کامل فعال نیستند.

مثلا تور مجازی تنها شامل نقشه طبقات موزه می‌شود و امکان بازدید از موزه و جست‌وجو در میان اشیا از این طریق فراهم نشده ‌است.

در این سایت بخشی به تصاویر اشیا داخل موزه اختصاص یافته است. کیفیت و وضوح تصاویر به کار گرفته شده مطلوب است ولی هیچ توضیح و محتوایی در مورد اشیا و اطلاعات تاریخی مربوط به آنها وجود ندارد. سایت موزه فرش از جذابیت بصری قابل توجهی برخوردار است . ورود به این سایت با بالا رفتن دار قالی همراه است و صفحات سایت با طراحی تار وپود فرش و رنگ قرمز، فرش ایرانی را در ذهن کاربر تداعی می‌کند. مهمترین ویژگی موزه رضا عباسی وجود بخش تور مجازی است که بر خلاف موزه رضا عباسی این بخش کاملا فعال است. از این طریق می‌توان در موزه فرش جست‌وجو کرد و امکان بازدید نزدیک از تابلو فرش‌ها فراهم شده‌ است.

با وجود این از دیگر محتواها در این سایت غفلت شده ‌است. مثلا هیچ بخش جداگانه‌ای برای قرار دادن تصاویر اشیا موزه و ارائه توضیحات مربوط به آنها در نظر گرفته نشده است.

محتوای موزه آبگینه فقط به ارائه تاریخچه و ساعات بازدید از موزه ختم می‌شود و با وجود داشتن طراحی نسبتا دلنشین محتوای چندانی را در خود جای نداده است. تور مجازی تنها شامل نقشه موزه می‌شود و از اطلاعات و تصاویر مربوط به اشیا موزه خبری نیست.در این سایت بخش تماس با ما نیز پیش‌بینی نشده است.

سه سایت مذکور یک خصیصه مشترک دیگری نیز دارد، پیوندهای هر سه به بیرون محدود است!

● گلستان زیبا نیست

موزه ملی ایران از داشتن نسخه انگلیسی محروم است و موزه رضا عباسی، موزه فرش و آبگینه از داشتن نسخه‌ای به زبان فارسی بی‌بهره هستند. در این میان سایت کاخ گلستان به دو زبان فارسی و انگلیسی طراحی شده است با وجود این، سایت کاخ گلستان نیز از این نظر عاری از مشکل نیست. چرا که نسخه انگلیسی آن در سال ۸۶ به روز شده است و حدود دو سال است که دستی بر سر نسخه انگلیسی کشیده نشده‌ است. سایت کاخ گلستان در سال ۸۰ طراحی و در سال ۸۲ به کاخ گلستان تحویل داده‌ شد. این سایت از ۷ بخش اصلی تشکیل شده و محتوای نسبتا جامعی دارد. تور مجازی نیز در این سایت راه‌اندازی شده که به صورت کامل فعال نیست و به برخی از تالارها اختصاص دارد. طراحی سایت معمولی است و از امکانات فلش بودن و تصاویر سه بعدی و پویانمایی‌ها استفاده نشده ‌است.

● حاضران خنثی

کاخ نیاوران، کاخ سعد آباد و موزه عبرت هر کدام فضایی مجازی برای خود فراهم کرده‌اند ولی ناقص بودن محتوا و توجه نکردن به جذابیت‌های بصری و گرافیکی، اثرگذاری آنها را در بستر مجازی کاهش داده‌ است. بسیاری از موزه‌های دیگر مانند موزه جواهرات ملی، موزه دکتر حسابی، حیات وحش، موزه تاریخ، کندلوس، موزه دوران اسلامی، تماشاگه زمان، گنجینه ریاست جمهوری، موزه آب و موزه عکاسخانه حتی اقدام به راه‌اندازی سایتی جداگانه برای خود نکرده‌اند و اطلاعات مربوط به این موزه‌ها در حد معرفی مختصر و آدرس در پورتال سازمان میراث فرهنگی و گردشگری قرار گرفته‌ است.

● سازمان میراث فرهنگی بالاخره دست به کار شد

حضور ضعیف موزه‌ها در فضای مجازی سازمان میراث فرهنگی گردشگری را به فکر واداشت . مشاور فناوری اطلاعات سازمان میراث فرنگی، گردشگری و صنایع دستی، می‌گوید: تاکنون بودجه جداگانه‌ای برای راه‌اندازی سایت موزه‌ها در نظر گرفته نشده‌ بود ولی اخیرا اقداماتی در این زمینه شده ‌است. به طوریکه کمیته‌ای برای تولید محتوای سایت‌های موزه‌ها، دفاتر گردشگری و ... تشکیل شد تا اطلاعات مورد نیاز بازدیدکنندگان سایت‌ها جمع‌آوری و نمونه‌های خارجی بررسی شود.

فخری السادات دست سری درادامه می‌گوید: قرار است طرحی جامع تهیه شود و در این طرح محتوای اطلاعاتی سایت جزو اموال سایت محسوب می‌شوند بنابراین بودجه‌ای برای تولید محتوای سایت‌ها در نظر گرفته‌شد که این بودجه از بودجه جاری جداست و به طرح مذکور اختصاص دارد.

دست سری در پاسخ به اینکه چرا برخی موزه‌ها مانند موزه آب اقدام به راه‌اندازی سایت نکرده‌اند، می‌گوید: موزه‌ها چند دسته هستند برخی وابسته به سازمان و برخی خصوصی هستند. موزه آب با اینکه در مجموعه کاخ سعد آباد قرار دارد اما وابسته به سازمان نیست. برای این موزه در سایت کاخ سعد آباد فضایی در نظر گرفته شده ولی سایت جداگانه‌ای راه‌اندازی نشده‌ است. ما به موزه‌های خصوصی اعلام کردیم که در صورت تمایل آنها می‌توانیم امکانات فنی و زیر ساختی را برایشان مهیا کنیم اما استقبال و پیگیری آنها کم بوده ‌است.

او همچنین در پاسخ به اینکه چرا سایت برخی موزه‌های سازمان ناقص هستند و آیا بر این مسئله نظارتی صورت نمی‌گیرد؟ می‌گوید: ما تولید و بازخوانی محتوای سایت موزه‌ها را به تازگی آغاز کردیم با اجرای این طرح نواقص رفع می‌شود مثلا سایت موزه رضا عباسی از مدت‌ها پیش راه‌اندازی شد ولی نسخه فارسی و عربی آن فراهم نشده ‌است. بر اساس برنامه‌ای که ما در نظر گرفته‌ایم تهیه نسخه‌های انگلیسی و فارسی ۵۰ وب سایت وابسته به سازمان از جمله وب سایت موزه‌ها در دستور کاری قرار گرفته و قرارداد راه‌اندازی آن با پیمانکاران منعقد شده ‌است.

● الگوهای خارجی مخاطبان بیشتری دارند

طراحی مناسب، جاذبه‌های بصری، استفاده از کلیپ‌های صوتی و تصویری‌، تور مجازی‌،ارائه سرویس‌های خدمات الکترونیکی مثل خرید اینترنتی بلیط موزه و محصولات موجود در بخش فروش موزه‌، طبقه بندی و تفکیک آثار و محتوای مربوط به آنها‌، چند زبانه بودن و ... از جمله ویژگی‌هایی است که به کارگیری آنها در وب سایت موزه‌ها می تواند بر کیفیت محتوای سایت اضافه کند.

موزه تاریخ طبیعی لندن به آدرس nhmshop.co.uk بخشی برای انجام خرید اینترنتی در نظر گرفته است.

موزه لوور پاریس به نشانی www.louvre.fr و موزه مصر به نشانی http://www.egyptianmuseum.gov.eg/ توانسته اند تور مجازی را در وب سایت خود قرار دهند.

در موزه لندن به آدرس britishmuseum.org شرایط بازدید از موزه برای بازدید کنندگان به تفکیک بیان شده است.مثلا شرایط بازدید برای مدارس همچنین برای والدینی که کودک به همراه دارند به صورت جداگانه توضیح داده شده است.

چند زبانه بودن از دیگر ویژگی‌هایی است که رعایت آنها در طراحی وب سایت موزه‌ها موجب جذب گردشگران خارجی می‌شود.سایت موزه توکیو به ۶ زبان ژاپنی‌، چینی‌، کره‌ای‌، انگلیسی‌، اسپانیایی‌، فرانسوی طراحی شده است.