روزنامه نگاری غیرحرفه ای

کاربران اینترنت هر روزه بر محتوای جهان اطلاعات می افزایند و روزنامه نگاران حرفه ای باید هرچه بیشتر نسبت به صحت و دقت اطلاعات هوشیار باشند

کاربران اینترنت هر روزه بر محتوای جهان اطلاعات می افزایند و روزنامه نگاران حرفه ای باید هرچه بیشتر نسبت به صحت و دقت اطلاعات هوشیار باشند.

در ۷ ژوئیه ۲۰۰۵ یک انقلاب رسانه ای به وقوع پیوست ، اما عدۀ زیادی در آن هنگام از آن مطلع نشدند.

آن روز روزی بود که بمب گذاری های تروریست ها مترو لندن را لرزاند. شهروندانی که در صحنه حضور داشتند، عکسها،تصاویر ضبط شده و گزارش هایی را از آنچه اتفاق افتاده بود در اختیار رسانه ها و مطبوعات قرار دادند. بسیاری از رسانه ها سریعاً با استفاده از آنچه حقیقتاً توسط مصرف کنندگان تولید شده بود مطالبی را منتشر کردند.

اما شاید یک نقطه عطف بزرگتر در ۱۱ دسامبر ۲۰۰۵ به وقوع پیوست، هنگامیکه انفجار انبار نفت بانسفیلد در انگلستان یک جنبش بی سابقه از روزنامه نگاران غیر حرفه ای را نشان داد. جنبشی که آنان طی آن هزاران پست الکترونیکی ، عکس ، و کلیپ های ویدئویی از این حادثه را برای پایگاه های خبری فرستادند ، خیلی زودتر از اینکه روزنامه نگاران حرفه ای صبح زود ، خود را به صحنۀ حادثه در ۴۳ کیلومتری لندن برسانند.

بنگاه سخن پراکنی بی بی سی ، به عنوان مثال و در مقایسه با ۱۰۰۰ تصویر ارسالی پس از بمب گذاری مترو لندن ، بیش از ۶۵۰۰ پیغام الکترونیکی همراه با تصاویری از انفجار و آتش سوزی ناشی از نفت را دریافت کرد. اولین عکس ها و فیلم ها دقایقی پس از انفجار رسیدند.

پت کلیفتون مدیر بی بی سی نیوز اینتر اکتیو در پاسخ به سئوالی در خصوص تأثیر محتوای خبری تولید شده به وسیلۀ شهروندان گفت: مقدار مطالبی که ما از خوانندگان خودمان دریافت کردیم کاملاً غیرعادی و زیاد بود. ویدئوها ، تصاویر ثابت و پست الکترونیکی از لحظه ای که انفجار اتفاق افتاد ناگهان سرازیر شدند و این نقش به سزائی در نحوۀ گزارش ما راجع به اتفاقاتی که روی داد ایفا کرد.

در روز انفجار، نیم میلیون کاربر از صفحات پایگاه بی بی سی برای مشاهده عکس ها و تصاویر استفاده کردند. رسانه های غیر حرفه ای به بخش ضروری و دائمی این ترکیب مبدل شده بودند.

● دموکراتیک کردن رسانه ها

امروزه ، یافتن تولیدات رسانه ای که در فرایند گسترش خیابان دوطرفه ای که رسانه های دیجیتالی بین اخبار و کاربرانشان ایجاد کرده اند کار ساده ای نیست . کثرت شبکه های جدید پخش الکترونیکی میان هر فرد و تولید خبر فقط به اندازه یک صفحه کلید فاصله گذاشته است -- حقیقتی که در کشورهای توسعه یافته تحقق یافته است و در کشورهای در حال توسعه نیز در حال گسترش است.

و یا ، آنگونه که پیشگام روزنامه نگاری غیر حرفه ای دان گیلمور بیان می کند: در دنیایی که تمام ابزارهای رسانه ای به طور همزمان در کار هستند (که تقریباً همین جا است) هر فرد می تواند همیشه در صحنه باشد.

هر سال، رشد رسانه های دیجیتال انتشار کلمات و تصاویر مختلف را مردمی تر (دموکراتیک تر) می کند. چیزی که زمانی در انحصار مطبوعات و برنامه های رادیویی و تلویزیونی بود.

عبارت روزنامه نگاری غیر حرفه ای اولین بار در کتاب دن گیلمور به نام ما رسانه ای ها: روزنامه نگاری غیر حرفه ای توسط مردم و برای مردم ، در سال ۲۰۰۳ به کار برده شد. و حال با این شعار مشهور که : خبر سخنرانی نیست ، گفتگو است. بحث گیلمور شبیه به نگاه دایره المعارف آنلاین وی کی پدیا این بود که: دانش و خرد جمعی به طور قطع بیشتر و مؤثر تر از برداشت شخصی هر فردی از هر موضوعی است.

در طول این دوره، پروژه های نوپای روزنامه نگاری غیر حرفه ای در حال کسب موفقیت و اعتبار هر چه بیشتر بوده اند.

مهم ترین سؤالی که مصرف کنندگان اخبار از خود می پرسند سؤالی است که همیشه و همه جا آن را پرسیده اند: آیا به این منبع اطمینان دارم؟ برخی از این منابع از این امتحان سربلند بیرون می آیند و برخی در آن رد می شوند. جوامع باز که می خواهند باز بمانند باید از این امتحان سربلند بیرون بیایند.

حرفه خبر و خبرنگاری بیشتر رو به سوی نوعی دیالوگ بین تهیه کنندگان و دریافت کنندگان اطلاعات است تا تحمیل عقاید و نظریات به وسیلۀ یک قشر خاص.

اما از جنبۀ منفی، اینترنت راه های جدیدی را برای احتمالات جدید و عجیب و غریب توسعۀ گسترده و حتی گاهی خطرناک اطلاعات ساختگی باز کرده است که ریشه کن کردن آن اگر غیرممکن نباشد بسیار سخت است.

این پدیده وظیفۀ سنگینی را بر دوش روزنامه نگاران حرفه ای جهت حفظ استانداردهای بالای بررسی حقایق ، صداقت و هدفمندی نهاده است. از هم اکنون ویراستارها وقت بسیار زیادی صرف کنترل و برابر اصل کردن عکس و متن های تهیه شده توسط کاربران می کنند و این فقط و فقط تبدیل به بخش وقت گیری از کار آنان شده است. ارسال بلاگ ها و ارائه نظرات ، نظارت مرتب و دقیقی را می طلبد.

اگر این امکان میسر بود که وبلاگ نویسان به قواعد سختگیرانه اخلاقی پایبند نباشند در مرحلۀ وبلاگ های حرفه ای این چنین قراردادهای توسط جامعه القا شده به وفور به چشم می خورد. رسوائی هافینگتن پست که جرج کلونی بازیگر سینمای آمریکا نیز در متن آن قرار داشت در ماه مارس سال ۲۰۰۶ نشانگر وارسی های شدید در جامعۀ وبلاگ نویسان است.

اگر ما قادر به تشخیص اطلاعات حقیقی و دروغ نباشیم، پایه های جوامع دموکراتیک ما و نیز اعتبار رسانه های به تثبیت رسیده از دست خواهد رفت.

بنابراین مسئولیت تجارت خبری باید مورد عنایت قرار گیرد. در حال حاضر، اکثریت خواننده ها به دستیابی اطلاعات از طریق محصولات سنتی چاپی علاقه نشان می دهند و گویی آن را ترجیح می دهند. این در حالی است که ۶/۱ میلیارد از خوانندگان روزنامه ها در سراسر جهان به دست یافتن به اطلاعات از این طریق تمایل دارند. نظرسنجی های گروهی مکرراً نشانگر این نکته هستند که مصرف کنندگان اخبار بیشتر تمایل دارند که نام هایی جا افتاده و شناخته شده در این زمینه را باور کنند و به نوعی در برخورد با وبلاگ ها و آن دسته از مطالبی که توسط شهروندان فراهم آمده اند کمی شکاک هستند.

محمد سمیعیانی