در جستجوی انرژی

وقتی از دانش آموزان سؤال می کنیم که «از چند درصد توانایی های خود استفاده می کنید » اگر چه پاسخها متفاوت است, اما کمتر کسی ادعا دارد که به طور کامل از توانایی های خود بهره می برد

وقتی از دانش آموزان سؤال می کنیم که «از چند درصد توانایی های خود استفاده می کنید؟» اگر چه پاسخها متفاوت است، اما کمتر کسی ادعا دارد که به طور کامل از توانایی های خود بهره می برد. تجربه نشان داده است که ارزیابی دانش آموزان درباره استفاده از توانایی های شان بین ۴۰ تا ۸۰ درصد است. امکان دارد که این میزان در همه زمانها یکسان نباشد و دچار افت و خیز شود. هم چنین، این افت و خیز ممکن است هم در مورد دانش آموزان قوی و هم دانش آموزان ضعیف اتفاق بیفتد.

چرا نمی توانیم ازهمه توانایی ها و انرژی خود برای کاری که آن را مهم می دانیم، استفاده کنیم؟ بقیه توان و انرژی ما کجا می رود و صرف چه چیزهایی می شود؟

● تقسیم انرژی

به طور حتم، منظور از تقسیم انرژی در ورزشهایی مانند دو و میدانی، شنا و فوتبال را می دانید. یک دونده استقامت، از ابتدای مسیر باید به نحوی انرژی خود را تقسیم کند که نه همه آن را در ابتدای حرکت صرف نماید و نه در آخر کم بیاورد. این موضوع درباره درس خواندن و به خصوص کنکور نیز مصداق دارد.

نباید آن چنان تند بروید که بعدها دچار مشکل شوید و نه آن چنان کند که نتوانید از توانایی هایتان استفاده مطلوب را ببرید لازم است شما هم مانند آن دونده استقامت، نمای ذهنی و کلی از مسیر داشته باشید تا برنامه کاری خود را بر اساس آن تنظیم کنید. ممکن است امروزخیلی سر حال باشید و بتوانید زیاد درس بخوانید، اما اگر اوضاع به همین صورت نبود چه می کنید؟ همیشه اعتدال بهترین روش است و زرنگی شما در تهیه برنامه، تنظیم یک برنامه اعتدالی است.

● کنترل انرژی

یکی ازعواملی که موجب می شود نتوانید از توانایی های خود استفاده بهینه کنید، صرف انرژی برای اموری است که در ایام درس خواندن- به خصوص کنکور- کم اهمیت تلقی می شود. اگر نتوانید کنترل انرژی خود را به دست بگیرید، باید ضرر و زیان بعدی را هم بپذیرید و تحمل کنید. برای روشن شدن منظور به سه مثال اکتفا می کنیم. شما می توانید موارد دیگری را به آنها بیفزایید.

یکی از عادتها و مشغولیات ذهنی که باعث هدر رفتن گسترده انرژی و وقت می شود، تلویزیون است. عادت به مشاهده سریالها و برنامه های مختلف، تنها از نظر زمانی که صرف دیدن آنها می کنید، مشکل ساز نیستند، بلکه تأثیرات بعدی آنها مهمتر است. بعد از دیدن یک سریال، حتی اگر تلویزیون را خاموش کنید، عملاً سوژه سریال در ذهن شما جریان دارد و تمام نشده است. این که چه اتفاقهایی در سریال روی داده و احتمالاً در قسمتهای بعدی چه می شود، تا مدتی ذهن را به خود مشغول می سازند.

موضوعهای ورزشی، به خصوص فوتبال هم مشغله ای ذهنی است که اگر چه جالب هم باشند، باید کنترل شوند. پیگیری اخبار ورزشی، جر و بحثهای قرمز و آبی، خرید روزنامه های ورزشی و مواردی مشابه، آن هم با حساسیتهای زیادی که بعضی ها دارند، موضوعهایی نیستند که خیلی ارزش وقت صرف کردن داشته باشند، به ویژه برای کسی که کنکوری است.

جروبحثهای خانوادگی و هر گونه گفتگوهای تنش زا درباره درس خواندن، کنکور و موضوعهای دیگر، با افراد خانواده یا دوستان به لحاظ انرژی و وقتی که صرف می شود، باید کنترل شوند. حساسیتهای بی مورد درباره این که حتماً باید حرف خود را به کرسی بنشانید و ثابت کنید که حق با شماست، غیر از اتلاف وقت و انرژی، ثمری نخواهد داشت.

● افکار مزاحم

انسانها در هر زمانی سوژه هایی برای فکر کردن دارند، اما محدودیت فرصتها و اولویت مسائل، ما را وادار می سازند در هر زمان به موضوعهایی بیندیشیم که مهمتر هستند. زمانی هم که به موضوعهایی که تصور می کنیم مهمتر هستند فکر می کنید، چون ذهن ما پویاست، گاهی افکار حاشیه ای و مزاحم جایی برای خود باز کرده و ذهن ما را مشغول می سازند. این افکار را، مزاحم می نامند.

چون مسیر سوژه های اصلی ذهن را منحرف می کنند. بعضی از افکار که در حال حاضر مزاحم تلقی می شود، در زمان و وقت مناسب می توانند موضوعهایی بسیار مهم باشند.

به عنوان مثال، این که دانش آموزی به آینده و خوشبختی اش بیندیشد خوب است اما اگر قرار باشد این موضوع در ایام درس خواندن و یا در شرایط کنکور، بین سوژه های اصلی ذهن جا گیرد، فکر مزاحم تلقی خواهد شد.

شناسایی افکار و محرکهای مزاحم و غلبه بر آنها، از عوامل مهم تمرکز حواس و افزایش بازده مطالعه می باشد که درباره آن بیشتر خواهیم گفت.

● نتیجه گیری

▪ با ترسیم یک دورنمای کلی از مسیر حرکت در ذهن، انرژی خود را به صورت متعادل در این مسیر تنظیم کنید.

▪ هر سوژه و مشغله ذهنی، ارزش وقت صرف کردن ندارد. انرژی خود را برای کارهای اصلی، کنترل و ذخیره کنید.

▪ با مهار و کنترل عادتهای نامطلوب، امکان استفاده بیشتر از توانایی ها و فرصتها را به وجود آورید.

▪ باید مهارتهای مواجهه با افکار مزاحم را در خود ایجاد و تقویت نمایید.