چرا ۲ ۵ ۳ در ایران موفق است

امیر قلعه نوئی سرمربی تیم سپاهان با فاصله ای زیاد در صدر جدول است او سرمربی تیم قهرمان لیگ سال پیش و قهرمان رقابتهای جام حذفی سال پیش از آن است و در تمامی این سالها او به ظدت علاقمند به سیستمی دارد که مربوط به دهه ۹۰ یعنی چیزی حدود ۲۰ سال پیش بوده و همچنان با آن موفق حداقل از بعد بازیهای داخلی است شاید گفته شود ریخت و پاش بی کران باشگاه سپاهان و خرید ستارگانی که گفته می شود

امیر قلعه نوئی سرمربی تیم سپاهان با فاصله ای زیاد در صدر جدول است او سرمربی تیم قهرمان لیگ سال پیش و قهرمان رقابتهای جام حذفی سال پیش از آن است و در تمامی این سالها او به ظدت علاقمند به سیستمی دارد که مربوط به دهه ۹۰ یعنی چیزی حدود ۲۰ سال پیش بوده و همچنان با آن موفق حداقل از بعد بازیهای داخلی است شاید گفته شود ریخت و پاش بی کران باشگاه سپاهان و خرید ستارگانی که گفته می شود چند میلیارد هزینه آنها شده باعث این پیشرفت اصفهانی ها است اما باید گفت که تمامی این ماجرا این گونه نیست زیرا در هیچ کجای دنیا تنها ستارگان نمی توانند همه کار کنند بلکه سیستم و تفکرات و وقایع غیر قابل پیش بینی نظیر اشتباه داوری و.. هم می توانند تاثر گذار باشد قلعه نوئی خود بازیکنی است که در دهه۹۰ در تیم ملی و تیم استقلال با این سیستم سه مدافعه و ۵ هافبکه کار می کرد و هنوز هم به آن پایبند است و موفق بهم بوده اما وقتی پای رقابتهای خارج از مرز ایران باشد شاید روزهای خوش قلعه نوئی و تیمش دوام نیاورد زیرا

۱) اصولا سیستم پایه قلعه نوئی ۲-۵-۳ است و در هنگام دفاع ۱-۶-۳ می شود و خود این آرایش می تواند خلا ناشی از خستگی پیستونها را کم کند اصولا در تیم قلعه نوئی پیستونها ثابت نیستند

۲) یکی از دلایل دیگر استفاده از این سیستم نبود مدافعین کلاسیک خوب در فوتبال ما است اگر نگاهی به سرمایه های فوتبال ایران در این سی سال گذشته بیاندازیم عملا هیچگاه دو جناح چپ و راست دفاعی ما متعادل نبوده اند پس از جام جهانی ۱۹۷۸ و با خداحافظی حسن نظری و آندرانیک اسکندریان شاهد بودیم در مقاطعی دفاع راست خوب کم و دفاع چپ زیاد داشته ایم به عنوان مثال در دهه ۸۰ مردی چو ن حاجیلو در چپ خوب بود اما در جناح راست شاهین بیانی چون او نبود بعد از آنها محرمی و زرینچه توانستند تا حدی این قوا را تنظیم کنند پس از زرینچه نعیم آبادی نسبت به شاهرودی و میناوند خوب نبود و بعد هم مهدوی کیا و کعبی در سمت راست بهتر از گزینه های سمت چپ در سالهای اخیر بوده اند و شاید یکی از دلایل استفاده از دفاع سه نفره این باشد که فوتبال ما اصولا نیروی کافی مناسب در دفاع کناری یا نداشته و یا بی توجهی به آن شده و به همین دلیل قلعه نوئی معمولا از یک مرد نیمه پیستون و نیمه دفاع راست استفاده می کند

۳) دلیل سوم هم تا حد زیادی به دلیل دوم ربط دارد مدافعین کناری ما خیلی کم نفوذ می کنند و اگر هم بکنند کمتر میل به نفوذ له داخل محوطه هیجده قدم و اور لب دارند و شاید بعد از مهدی مهدوی کیا کمتر مدافعی با خصوصیات او که هم به داخل هیجده قدم می زد و پاس کوتاه و زمینی می داد و هم محلش خالی نمی شد در فوتبالمان داشته ایم روزگاری مردانی چون آشتیانی ,نظری,خبیری ,حاجیلو,زرینچه,محرمی,شاهرودی,میناوند , مهدوی کیا ..کمتر از گوش راست و چپ نبودند اما حالا شاهدیم که کمتر چنین است و نسل جدید مدافعین کناری ما نظیر حیدری و آل نعمه و شیرزاد محمد و بیگ زاده ..کمتر نفوذ می کنند و این مسئله باعث می شود که سه مدافع مرکزی کمتر حس خطر کنند و باز شوند و نیاز به مدافع کناری را حس کنند ؟

۴) تیمهای ما بسیار زود و احساسی دل به بازی مستقیم می دهند و سانترهای بی شمار و و اوت دستی های بلند اساس تاکتیک اکثر تیمها شده است و به همین دلیل است که وجود سه مدافع متمرکز براحتی می تواند این تاکتیک را مختل کند

۵) زوجهای سمت راست وچپ زمین کتر تشکیل می شود به عنوان مثال روزگاری حاجیلو و چنگیز و یا زرینچه و نامجو مطلق و یا در سالهای جلوتر مهدوی کیا و کریمی … را داشتیم اما امروزه کمتر شاهدیم که هافبکها و مدافعین زوجهای طلائی بسازند و از فضاهای کناری زمین و از عرض زمین بیشتر بهره بگیرند و اکثر مدافین تنها سانتر بلند می کنند و یا به هافبک می سپارند و عقب بر می گردند

۶) مبتکر سیستم ۲-۵-۳ آلمانیها بودند و آن ها بعلت داشتن هافبکهای خلاق در میانه میدان در دهه ۹۰ نظیر افن برگ – ماتیاس سامر- لوتار ماتئوس می توانستند بازیکنانی داشته باشند که در فوتبال آن زمان به آنها ژنرال و یا فرمانده وسط زمین می گفتند و آنها را بازی سازان بزرگ می نامیدند که قلعه نوئی یکی از آنها در دهه ۹۰ استقلال بود بازی سازان معمولا در تیمها یگانه بودند اما امروز در فوتبال ما کمتر بازیکنی با خصوصیات پروین دهه ۷۰ و یا درخشان و قلعه نوئی دهه۸۰ و مرحوم قایقران و محسن عاشوری سالهای اولیه دهه اول ۹۰ و کریم باقری و علی کریمی سالهای آخر دهه ۹۰ و نوید کیا و نکونام سالهای اولیه دهه ۲۰۰۰ وجود دارد این بازیکنان می توانستند با پاسهای خود توپ را از منفذ هائی دو جناح تدافعی حریف عبور دهند و خط آفساید را بشکنند و توپ را به فرواردهائی سریعی چون روشن و محمد خانی و چنگیز و پیوس و خداداد عزیزی برسانند و حتی در پاره ای از اوقات با شوتهای خود خطرساز باشند

۷) شاید گفته شود که این روزها بازی مستقیم بسیار انجام می گیرد اما باید گفت یکی از وظایف سیستمهای دفاع ۴ نفره کلاسیک این بود که با کمک هافبکهای خود توپهای بلند و کوتاه برای گل زنان سر زن بفرستند و یا توپهائی برای آنها سانتر کنند تا آنها با دادن پاسهای ضربه سرشان موقیعت بسازند این کار را روزگاری همایون بهزادی و کلانی با همکاری آشتیانیو یا غفور جهانی با نظری و اسکندریان و یا در دهه ۶۰ و ۷۰ با استفاده از مردانی چون باوی و مرفاوی و دائی انجام می دادیم اما این گونه سرزن هم نداریم در نتیجه مدافعین مرکزی نیازی نمی بینند که دائم به این سرزنها بچسبند شمن آن که جز خسرو حیدری کمتر بازیکن و مدافعی می بینیم که سانترهای مواج خوبی بفرستد

تورج عاطف