فرسودگی ناشی از گرما

گرمازدگی طیفی از بیماری‌هاست که می‌تواند چنان جزیی باشد که حتی پزشک نتواند تشخیص دهد یا آنقدر شدید باشد که زندگی فرد را در خطر قرار دهد. اثرات کوتاه‌مدت و گذرای گرما شامل ورم، …

گرمازدگی طیفی از بیماری‌هاست که می‌تواند چنان جزیی باشد که حتی پزشک نتواند تشخیص دهد یا آنقدر شدید باشد که زندگی فرد را در خطر قرار دهد. اثرات کوتاه‌مدت و گذرای گرما شامل ورم، گرفتگی عضلات یا ضایعات پوستی خارش‌دار می‌شود، اما همیشه گرما خوش‌خیم نیست. اثراتی که در این یادداشت به آن پرداخته می‌شود، اثراتی است که نیاز به بررسی فوری در بیمارستان دارد.

سنکوپ: در افرادی که با گرما برخورد می‌کنند، ممکن است دچار افت هوشیاری ناگهانی شوند. علت سنکوپ، گشادی عروق پوست و از دست رفتن آب و به دنبال آن افت فشار خون است. افراد مسن و افرادی که عادت به آب و هوای گرم ندارند، بیشتر مستعد هستند. افزون بر گرما، بیماری‌های خطرناک بسیاری وجود دارد که می‌تواند منجر به سنکوپ شود. علت انتقال این افراد به اورژانس، علل جدی‌تری همچون مشکلات قلبی و سکته مغزی است.

برای درمان لازم است مصدوم از محیط گرم دور شود. سپس باید وی را در وضعیت خوابیده قرار داد تا خون به مغز و قلب برسد. اگر بیمار قادر به نوشیدن است، مایعات دارای آب و نمک به او بدهید. افرادی که توان نوشیدن ندارند بهتر است سرم نمکی برایشان تجویز شود.

خستگی یا فرسودگی گرمایی: این اختلال تنها احساس خستگی نیست. بیماران مبتلا به این شکل از گرمازدگی از سردرد، تهوع، استفراغ و گرفتگی عضلات شکایت دارند. دمای بدن این افراد افزایش یافته، اما از ۴۰ درجه نمی‌گذرد. سیستم عصبی آنها سالم است و هیچ تغییری در وضعیت هوشیاری و درک آنها دیده نمی‌شود.

در بررسی آزمایشگاهی این افراد غلظت خون (افزایش گلبول‌های قرمز) و اختلال در املاح خونی دیده می‌شود.

این افراد را باید از محیط گرم دور کرد، استراحت برای آنها ضروری است. بر اساس وضعیت افراد می‌توان برایشان مایعات خوراکی یا وریدی شروع کرد. اگر بیمار فشار خون پایینی دارد، باید بستری شده تا مایعات وریدی (سرم) دریافت کند. اغلب این مبتلایان اگر مشکل قلبی نداشته باشند و در بررسی آزمایشگاهی وضعیت آب و نمک خونشان خیلی به هم ریخته نباشد، قابل ترخیص هستند. اگر وضعیت ذهنی یا هوشیاری مصدوم دچار اختلال شد باید به تشخیص‌های بدخیم‌تر فکر کرد. ممکن است تعدادی از مبتلایان بتدریج علائم درگیری مغز را نشان بدهند، بنابراین لازم است که آنها را در اورژانس برای چند ساعتی تحت نظر داشت. اگر پس از نیم‌ساعت از شروع درمان وضعیت بیمار تغییر نکرد، لازم است اقدامات گسترده‌ای برای کاهش دمای بدن به کمتر از ۳۹ درجه سانتی‌گراد آغاز شود. استفاده از پنکه یا آب روی بدن می‌تواند دمای بدن آنها را کاهش دهد. آب به کار رفته نباید سرد باشد، چرا که منجر به لرز بیمار می‌شود.

دکتر بهروز هاشمی

متخصص طب اورژانس