جمعه, ۱۴ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 3 May, 2024
فقه اهل بیت ع
فقه اهل بیت(ع)، میراثی است ژرف، پر مایه، عظیم و انسانساز. شبپرستان، طلوع آن را ناخوش داشتند و در انزوایش با همه توان كوشیدند و حكومت و حاكمیتش را غصب كردند. فقهی كه شاخصه مذهبش عدل و امامت است، نمیتوانست با شب پرستان همساز شود. فقهی كه ساختار، بنیاد و هدف آن برپایی عدالت اجتماعی به رهبری و ولایت پاكترین راهبران است، برای حاكمان و حكومتهایی كه پایههای اقتدارشان، بر جهل، ظلم، ناپاكی و نابرابری استوار بود، غیر قابل تحمل بود. این است كه ستمكاران تاریخ، شریعه كوثر علوی را سد كردند، هم مانع بالندگی و پویایی آن شدند و هم مردم را از گوارای زلال و ناب معارف اهل بیت و عدالت فطرت پذیر و حیاتبخش نظام امامت، محروم كردند.
اگر پیام غدیر پای میگرفت و امت پس از پیامبر، به ارتجاع مبتلا نمیگشت و فقه پر مایه و ناب اهل بیت، روابط اجتماعی و رفتار فردی مسلمانان را سامان میداد، تاریخ به گونهای دیگر شكل میگرفت و رقم میخورد. و این همه بدبختی و سیه روزی به بشر نمیرفت. مكتب فقهی اهل بیت(ع) را امتیازها و برجستگیهایچشمگیری است. منبع علوم و معارف آن، گسترهای فراخ دارد. نزدیك به دو قرن، گفتار و سیره امامان معصوم(ع) رهنمودها و راهبریهای آنان در مقاطع گوناگون، متنوع، مختلف و متطور تاریخ و پاسخ گویی به مسائل و حوادث نو پیدا، در اعصار و امصار متمایز و بعضا متضاد، مایهها و آموزههای استوار، متقن و زندگی سازی را فراراه بشر نهاد، تعالیمی كه در هر دورهای و جامعهای راهبر و راهگشاست. در مكتب شیعه، نزدیك به دو قرن وحی الهی توسط خاندان وحی تفسیر علمی و عملی شد. آن گاه كه خلافت، جمع و نقل احادیث نبوی را منع میكرد، امیر مؤمنان امام علی(ع) به جمع احادیث پیامبر پرداخت ، كتاب پرحجم «الجامعهٔ» را نوشت و اصحاب و یارانش را نیز بر این مهم وادار میكرد. ابو رافع، ملازم آن حضرت، كتاب «السنن و الاحكام و القضاء» مینویسد و علی بن رافع، كتابی در مسائل مختلف فقه، مانند: وضو، نماز و سایر ابواب تالیف میكند. سلمان كتاب مینویسد، ابن عباس انظار استاد و مولایش علی(ع) را در تفسیر وحی به مردم میآموزد و عمار و ابوذر نیز در كوچه و خیابان دیدگاهها و انظار اهل بیت را تبلیغ میكنند. هنگامی كه خلفا برای ساماندهی جامعه و تنظیم قوانین و مقررات، به قیاس و استحسان روی آوردند، دانشگاه صادقین(ع) دهها عالم فقیه، متكلم و متخصص در علوم آن روز تحویل جامعه داد. این مهم را امامان(ع)، در سخت ترین دوران پی گرفتند و به قیمت استقبال از رنجها، زندانها و به مسلخ رفتنها معارف انسان ساز تشیع را عرضه داشتند و اندیشه حاكم را نقد و رد كردند. این حركت، پس از غیبت آخرین معصوم، با دست مایهایعظیم، توسط شاگردان عسكریین(ع) پی گرفته شد و با بهرهوری از اصول اربعمئه و دیگر آموزههای اهل بیت، كتابها تالیف شد و عالمانی پرورش یافتند. شیعه سد باب اجتهاد را منافی روح دین خاتم و نا همخوان با دو اصل: عدل و امامت میدانست، چه، عدالت بدون مقررات و قوانین سعادتبخش و هماهنگ با نیازهای روز امكان پذیر نیست و امامت جز در نظاماتی كه بر پایه ولایت باشد، تجلی پیدا نمیكند. باز بودن باب اجتهاد در شیعه، بستری بود برای حضور مكتب در همه ادوار. از بركت گشودن باب اجتهاد، صدها فقیه و عالم گرانقدر سر برآورد كه برخی از آنان مایه مباهات مسلمانان و افتخار تاریخ بشرند. بدین سان، اجتهاد در هر دوره، تعرضی بود علیه قوانین جور و ظالمان تاریخ. چه بسیار فتوا دارانی به پاس فتوای خویش به مسلخ رفتند و با خون خویش پرچم حقانیت فقه سرخ فام اهل بیت را فریاد كردند.
فقیهی كه عدل و امامت، ساختار اندیشهاش بود استقرار قوانین و احكام اسلامی سرلوحه كارش، نمیتوانست در فضای ظلم آلود، استشمام كند و در جامعهای كه سكان داران آن ستم پیشگانند، بزید. پافشاری فقیهان بر این مهم، كاروانی از شهیدان فضیلت به راه انداخت و پرچم خونین فقاهت را بر گنبد زرین و بام بلند حوزههای علوم دینی بر افراشت. آتش جسد پاك شهید اول از قرنها پیش گرما بخش محفل حوزویان در درازای تاریخ شد. طلبهای كه اولین درس فقاهت را با نام و یاد شهید اول میآغازد، از همان آغاز حقانیت فقه شیعه را با جوهر خون خویش به امضا مینشیند و لمعات خون سرخ و شهادت مظلومانه شهید را در سطر سطر لمعه چراغ راه خویش میگیرد. این است كه دیو صفتان، هر زمان كه بر آن شدند، جوهره عدالت و امامت را از فقه بگیرند و انزوا، بی تفاوتی و فرد سالاری را فرهنگ حوزه و زیرساخت اندیشه فقیهان كنند، سرخی لالههای بستان فقاهت دست رد بر سینه آنان زد و رسوایشان كرد. در قرن اخیر، تلاشهای زیادی برای جا انداختن تز جداییدین از سیاست انجام گرفت و سوگمندانه باور برخی اندیشههای حوزویان شد. اما حركتشكوهمندانه شاگرد مكتب فقهی سامرا، شهید مدرس، و پافشاری وی بر شعار جدا ناپذیری دیانت از سیاست و از همه مهمتر فریاد بلند امام خمینی و انقلاب سترگ وی، و شهادت مظلومانه فقیه نو اندیش آیت الله صدر در عراق و لاله گون شدن محرابهای: تبریز، شیراز، كرمانشاه، یزد و... از خون شاگردان اندیشهور و فقیه امام خمینی، قدس سره، رسوایشان ساخت و جامعیت و جامعه گرایی دین را فریاد كرد.
این است كه در این عصری كه بار امانت الهی: «ولایت» بر دوش حوزهها نهاده شد و مستضعفان پاك فطرت جهان، با ندای «ربنا اخرجنا من هذه القریهٔ الظالم اهلها و اجعل لنا من لدنك ولیاً و اجعل لنا من لدنك نصیراً». بلند است و از حكومت كریمه اسلامی یاری میجویند، شایسته استحوزه با تبیین درست و متقن معارف كوثر اهل بیت، لشكر محمد را جلودار شده و دروازه فكر و دل ملتها را فتح كنند. امروز ملتی پیروز و سرفراز است كه فرهنگ خویش را غالب كند. دین، عرصه پیكار فرهنگهاست. جنگ مرئی به مبارزه فرهنگی تبدیل شده است. شیطانها با لباس فرهنگ به سراغ ملتها آمدهاند. اگر معارف پاك و زلال اهل بیت و جمالدل ربای فرهنگ و فقه شیعه، بدون پیرایه به ارواح، قلوب و فطرت مردم دنیا برسد چنانكه خود فرمودهاند: «فان الناس لو علموا محاسن كلامنا لاتبعونا» مردم دنیا فوج فوج به مكتب اهل بیت روی كرده و نقشههای شیاطین را بر آب خواهند كرد كه: «ان كید الشیطان كان ضعیفاً».ضرورت كاوش در فقه شیعهفقه اهل بیت، با زیرساخت اجتماعی و انسانی كه بداناشارت رفت و ویژگیهایی كه در روش استنباط و حتی منابع استنباط دارد و میراث تلاش اجتهادی هزارها فقیه و ابعاد دیگری - كه این مقال را مجال بیان آنان نیست - پاسخ گوی همه نیازهای قانونی و حقوقی جهان امروز است. كافی است با ذهنی جهان نگر، تلقی درستی از انسان اسلام و فهم دقیقی از رسالت دین، به سراغ این ذخیره عظیم رفت و با شناختی واقع بینانه از نیازهای نوپیدای انسان امروز، اشكال، ابعاد و نیازهای جوامع را بر منابع شیعی عرضه كرد. این كار، طلیعه نهضتی جدید شده و ایران شیعی را ام القری، راهبر جهان اسلام، مقتدا و پناهگاهی برای مستضعفان جهان خواهد كرد. در این راستا و انجام این مهم، بایسته است كه شورای مدیریت انبوه استعدادهای فاضلان جوان را به سمت پاسخ گویی به نیازهای نسل و جامعه امروز سوق دهند و مدرسان و اساتید بزرگوار، با طرح مسائل مستحدثه در درسهای خود، توانایی فقه شیعه را در اداره جهان امروز، بنمایانند و بزرگان با تاسیس مراكز پژوهشهای فقهی و نشر مجلات گوناگون تخصصی و عمومی، جنبش و حركتی نو در حوزه فقاهت پدید آورند. مجله فقه اهل بیت، كه اینك به لطف حق، در فضای عطر آگین جمهوری اسلامی، به خانواده مطبوعات میپیوندد، بر آن است كه با عنایت اهل بیت، صفحات خود را به قطرهای از اقیانوس علوم آنان طراوت بخشیده و در حد توان با یاری اساتید بزرگوار حوزه و فاضلان جوان، به تبیین مسائل مستحدثه فقهی و موضوعات بایسته برون فقهی، پیرامون فقهی و درون فقهی بپردازد: مسائل برون فقهیحوزههای علوم دینی با الهام از اصل «علیكم بالمتون لابالحواشی» كه دستوری برای مبتدیان بود، كمتر پا را از متون درسی و مباحث درونی فقه، فراتر گذاشته و از دانشهای جدید و مفید و كارساز در فقه، بهره بردهاند. از آنجا كه این دانشها و نگاههای بیرونی، در بسامانی و كار آمدی و نقد اندیشهها و فراوردههای فكری بسیار مفید است، بایسته است این قالبها كه مبتكر برخی از آنها دانشمندان اسلامی بودهاند، بار دیگر در حوزهها طرح شده و به عنوان رشته درسی مقبول اولیای حوزهها قرار گیرد. اینك برخی از آن سرفصلها در این مقوله:
۱) بررسی مكتبهای فقهیبا این كه در تاریخ فقاهت، مجتهدانی صاحب سبك و مكتبظهور كردهاند، حوزهها از این زاویه به سراغ آن فقیهان نرفتهاند. اگر مكاتب فقهی مجتهدان بزرگ بررسی و مقایسه شود، مكانیزم استدلال، شیوه برداشت آنان از قرآن و سنت، مشی اجتهادی شان در مواردی كه «نقلی» نرسیده است، اصول و قواعدی كه برای اجتهاد ابداع كردند و مسائل جدیدی كه بر فقه افزودند و... شناسایی، فهم و مقایسه گردد، آموزه و راهنمای خوبی برای پاسخ گویی مسائل مستحدثه و بالنده كردن فقه در روزگار ما میشود.
۲) تاریخ فقه و اصولامروز تاریخ علم در دانشگاههای دنیا رشته مخصوصی راویژه خویش كرده است. تاریخ علم، هویت آن دانش است و به عالمان آن دانش اصالت میدهد و آنان را با گذشته تلخ و شیرین آشنا میكند. فهم تاریخ علم، عالم را بر آن دانش محیط میكند، روش برخورد با معضلات علم را میآموزد و راه حل مشكلات علمی را مینمایاند. بایسته است در اصول و فقه، پژوهشی تاریخی شود، بدین گونه كه زمان پیدایش هر اصل، قاعده و مساله شناخته شود، طرح كننده آن اصل، قاعده و مساله معلوم شود و علت افزودن و طرح آن ارزیابی و ریشهیابی گردد و عكس العمل نقدها و ادله مخالفان روشن شود. این امور، طالب فقه و اجتهاد را به چگونگی تحول و دگرگونی فقه آشنا كرده به او میآموزد كه چسان فقه شیعه از مجموعههای حدیثی و اصول اربعمئهٔ بهسطح جواهرالكلام ارتقا یافتهاست. این شناختها، طالب فقه را توانا در تاسیس اصول، استخراج قاعده جدید، طرح مسائل نو و پاسخ گویی به حوادث واقعه میكند. در این راستا، لازم است تاریخ علم اصول و تاریخ فقه تدوین شود و مدارس فقهی هر منطقهای و نقش اجتماعی - سیاسی كه این مدارس فقهی داشتهاند، شناخته شود، طبقات الفقهاء عالمان شیعه با اسلوبی ویژه نگارش یابد شود و نقش و جایگاه هر فقیه در بنای این میراث عظیم نموده شود.
۳) فلسفه علم فقهامروز در كنار هر علمی، فلسفه آن دانش نیز مطرح است. بااین كه به طور پراكنده در اصول و مقدمات كتابهای فقهی برخی مباحث كه امروز به نام فلسفه علم مطرح است، حثشده، ولی لازم است این موضوع نیز در حوزهها به عنوان یك رشته علمی شناخته شود و مدرسان و فاضلان در این زمینه رساله، مقالهها و كتابها بنویسند. در فلسفه علم فقه، ماهیت بحث و روش پژوهش و اجتهاد مجتهد، ارزیابی میگردد و چگونگی تحقق این بحث و فحص و ساختار و مبادی و مقارنات آن بررسی میشود. محیط، نظریههای فلسفی و كلامی، جهان بینی و تلقی فقیه از انسان، رسالت و مكتب، در فتوای او مؤثر است. مبادی روانی، ساختار اجتماعی، وضعیتسیاسی و خواست اجتماعی به استنباط فقیه جهت میدهد. فلسفه علم فقه، این امور را بدون هیچ گونه جانبداری از بیرون بررسی میكند. در فلسفه علم فقه، از اهداف «شریعت» بحث میشود و هر یك از فتاوای فقیه با این مقاصد محك زده میشود; زیرا هر مساله را در جایگاه خودش باید قرار داد و آن اهداف و مقاصد شریعت را در هر مسالهای باید مد نظر داشت. فلسفه علم فقه، هم علت فقاهت در فتوای یك فقیه را نشان میدهد و هم منشا اختلاف فقیهان را. با شناخت فلسفه علم فقه، میتوان رویارویی علما را در مقابله با مشروطیت و دفاع از آن تفسیر كرد و نیز اختلافهای فقیهان را در دیگر زمینهها.
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
ایران اسرائیل غزه مجلس شورای اسلامی دولت نیکا شاکرمی روز معلم معلمان رهبر انقلاب مجلس بابک زنجانی دولت سیزدهم
هلال احمر آتش سوزی قوه قضاییه تهران پلیس اصفهان بارش باران سیل شهرداری تهران آموزش و پرورش فضای مجازی سازمان هواشناسی
قیمت دلار قیمت طلا قیمت خودرو بازار خودرو قیمت سکه خودرو دلار بانک مرکزی حقوق بازنشستگان سایپا ایران خودرو کارگران
نمایشگاه کتاب سریال شهاب حسینی عفاف و حجاب کتاب جواد عزتی مسعود اسکویی تلویزیون سینما سینمای ایران دفاع مقدس فیلم
رژیم صهیونیستی فلسطین آمریکا جنگ غزه حماس نوار غزه چین ترکیه اوکراین انگلیس یمن ایالات متحده آمریکا
استقلال پرسپولیس فوتبال علی خطیر سپاهان باشگاه استقلال لیگ برتر ایران تراکتور لیگ قهرمانان اروپا رئال مادرید لیگ برتر بایرن مونیخ
هوش مصنوعی کولر تبلیغات موبایل تلفن همراه اینستاگرام گوگل اپل ناسا عیسی زارع پور وزیر ارتباطات
کبد چرب فشار خون بیمه دیابت بیماری قلبی کاهش وزن داروخانه رابطه جنسی