لطفا خاموش کنید

اگر در انتظار سبز شدن چراغ مانده اید

ده‌ها خودرویی که پشت چراغ قرمز و در صف‌های گاه طولانی به انتظار سبز شدن آن ایستاده‌اند صحنه‌ای عادی در شهرهای بزرگ دنیاست؛ آن‌قدر عادی که انگار کمتر کسی از خود می‌پرسد که چرا این صدها و هزاران خودرو در صف انتظار بی‌حرکت مانده‌اند، اما موتورشان بی‌امان کار می‌کند.

به اینها اضافه کنید خودروهایی را که در نقطه‌ای با موتور روشن متوقف شده‌اند، چون راننده‌ منتظر کسی است که دیگر باید سر و کله‌اش پیدا شود و یا به انتظار یکی از سرنشینانی است که برای خرید «یک چیز کوچک» وارد سوپرمارکت شده و همین الان برمی‌گردد. آلودگی ناشی از دود اگزوز این خودروها احتمالا تنها نوع آلودگی است که در ازای هیچ تولید می‌شود و دودش به چشم همه می‌رود. در اغلب تحقیقاتی که در مورد این موضوع صورت گرفته‌، رانندگان بیش از همه اینها را دلیل خاموش نکردن موتور خودرو به هنگام توقف ذکر کرده‌اند: گرم کردن خودرو پیش از شروع حرکت، در انتظار کسی بودن [در خودرو]، انجام کاری فوری و یا پارک در محلی غیرقانونی! و دست آخر راحتی شخصی (بخوانید تنبلی) یا گوش دادن به رادیو یا ضبط!

گذشته از توجیهاتی که به نظر می‌رسد حتی رانندگان مدعی آن را هم قانع نمی‌کند، دلیل دیگری که بسیاری بر اساس آن از انجام چنین کاری پرهیز می‌کنند مصرف سوخت است. باوری وجود دارد که خاموش کردن موتور خودرو و به فاصله کمی استارت زدن و روشن کردن مجددش موجب مصرف سوخت بیشتری می‌شود تا روشن ماندن پیوسته موتور در آن مدت، اما حتی بررسی‌های نه چندان جدید هم نشان داده‌اند که نه‌تنها چنین باوری باطل است، بلکه خاموش کردن موتور خودرو یکسره سود و منفعت است: در هر توقف طولانی‌تر از ۱۰ ثانیه خاموش کردن موتور خودرو موجب کاهش مصرف سوخت خواهد شد و قطعا روشن نگه داشتن موتور در همین زمان کوتاه مصرف سوخت بیشتری در پی دارد. مساله دیگری هم هست: همه می‌دانند که درجا کار کردن موتور خودرو دمای آن را افزایش می‌دهد و این بالا رفتن حرارت موتور اگر در طول روز و ماه ده‌ها بار تکرار شود، از عمر موتور خودروی شما و قطعاتش به طرز چشمگیری می‌کاهد. با خاموش کردن موتور به هنگام توقف‌ها هم موتور به اصطلاح «نفس می‌کشد» و هم حرارتش بی‌جهت بالا نمی‌رود. اگرچه ممکن است میزان سوخت مصرفی خودرویی که متوقف است و همچنان موتورش در حال کار است ناچیز باشد، اما اگر تنها به فکر خود و جیبتان نیستید، آلودگی‌های زیست‌محیطی ناشی از چنین فرایند بیهوده‌ای را دریابید. دود اگزوز خودرو حاوی گازهای خطرناکی چون مونوکسید کربن، اکسید سولفور و اکسید نیتروژن است. تصور کنید که اگر موتور همه خودروهای یک شهر بزرگ هنگام توقف پشت چراغ قرمزها خاموش شود، تا چه حد از آلودگی هوای آن شهر کاسته خواهد شد.

صرفه‌جویی در مصرف سوخت و توجه به مسوولیت‌های شهروندی و زیست‌محیطی مشوق‌هایی هستند برای ترک عادت قدیمی روش نگه داشتن خودرو مثلا در پشت چراغ قرمز. اما ممکن است روزی در جایی رانندگی کنید که کار به اجبار و تهدید بکشد. برای مثال شرکت معروف IBM در سال ۲۰۱۰ از طرحی پرده برداشت که براساس آن سیستم الکترونیکی هوشمندی موقعیت خودروها در پشت چراغ قرمز تقاطع‌های بزرگ و شلوغ را بررسی می‌کند و اگر قرار باشد گروهی از آنها زمان معینی را تا سبز شدن چراغ منتظر بمانند، پیغامی به خودروها می‌فرستد تا موتور آنها خاموش شود. عملی شدن این ایده عجیب زمان می‌برد و نیازمند تجهیز خودروها به گیرنده‌های خاص است، اما تصور کنید در آینده‌ای نزدیک دولت‌ها قوانینی تصویب کنند که بر اساس آن همه خودروهای تازه‌ساخت باید به چنین گیرنده‌هایی مجهز شوند.

همین حالا دولت‌ها و شهرداری‌ها دست به کار شده‌اند و قوانینی را برای واداشتن شهروندان به خاموش کردن موتور خودرو در چنین موقعیت‌هایی وضع کرده‌اند. در سال ۲۰۰۸ در برخی شهرهای انگلستان قانونی وضع شد که بر اساس آن رانندگان کلیه وسایل نقلیه موتوری موظف‌اند موتور خودروی خود را هنگام توقف پشت چراغ قرمز خاموش کنند، در غیر این صورت ۲۰ پوند جریمه خواهند شد (هرچند این قانون اعتراض‌هایی هم برانگیخت.) در ۱۳ ایالت آمریکا و در کشورهایی چون کانادا، سوئیس، اسکاتلند، فرانسه، ایتالیا، آلمان، هلند، ژاپن، هنگ کنگ و سنگاپور هم قوانینی وضع شده‌ تا به مدد آنها مصرف سوخت و آلودگی‌های ناشی از آن کاهش یابد.

در سه کشور آسیایی این فهرست، هر خودرو مجاز است از هریک ساعت تنها ۳ ثانیه با موتور روشن متوقف بماند، درحالی‌که این زمان در هلند ۱ دقیقه است. به نظر می‌رسد دلیل سخت‌گیری بیشتر در کشورهای پرجمعیت آسیایی آلودگی بیشتر شهرهای پرازدحام آنها باشد. و نکته آخر: خودروهایی که دست‌کم در ۱۰ سال اخیر ساخته شده‌اند نیازی به گرم شدن موتور پیش از حرکت در آب‌و‌هوای سرد ندارند، اما خودروهای قدیمی‌تر هنوز محتاج چنین پیش‌نیازی هستند. اغلب رانندگان چند دقیقه‌ای پیش از حرکت موتور خودرو را روشن می‌کنند و آن را به همان حال باقی می‌گذارند، اما بر خلاف تصور عموم، این روش چندان مناسبی برای گرم کردن خودرو نیست.

این اشتباه خود ناشی از تصور غلط دیگری است که گرم شدن موتور خودرو برای حرکت کامل کافی است. خودروی شما بخش‌های مختلفی دارد که در فصل سرما همگی باید تواما و کاملا گرم شوند. بنابراین بیش از ۳۰ ثانیه متوقف نمانید، به آرامی حرکت کنید تا موتور، تایرها، فرمان و سیستم و محورهای انتقال نیرو همگی آرام آرام گرم شوند. تا آن زمان مقداری از مسیر را هم طی کرده و مانع افزایش مصرف سوخت و آلودگی‌های بیشتر شده‌اید.