دلایل اعتیاد و شیوه های پیشگیری از آن

از پدیده های مهم اجتماعی و اقتصادی و سیاسی، که دامنگیر جوامع گوناگون شده است، می توان از اعتیاد نام برد که نیروهای فعال یک جامعه ، بالا خص (جوانان) سنین ۳۰-۲۰ را به خود مشغول داشته …

از پدیده های مهم اجتماعی و اقتصادی و سیاسی، که دامنگیر جوامع گوناگون شده است، می توان از اعتیاد نام برد که نیروهای فعال یک جامعه ، بالا خص (جوانان) سنین ۳۰-۲۰ را به خود مشغول داشته است به دلیل پیچیدگی دلا یل اعتیاد و شیوه های پیشگیری از آن، هیچ راه حل معجزه آسا و من درآوردی برای حل این مشکل وجود ندارد. مگر با شناخت کافی دو مورد گفته شده و برخورد سیستمی با آن، که برخوردی همه جانبه نگر همراه با شناخت ارتباط اجزای مثلث «مواد- محیط- شخص» باشد.

در این مبحث فرآیند اعتیاد به مثابه یک سیستم یا مجموعه ای از اجزا در نظر گرفته ایم که تمام آنها با هم همکاری می کنند و کل سیستم را، که همان شخص معتاد است، به وجود میآورند. زیرا ارتباط این اجزا با هم، باعث معتاد شدن شخص می شود. زمانی که یکی از اجزا کار خود را انجام ندهد سیستم از ادامه فعالیت باز می ماند و اگر از این مجموعه عناصری که اعتیاد رابه وجود میآورند، یک یا تعدادی از آنها از کار باز بماند، سیستم کار نخواهد کرد و شخص اعتیاد خودش را از دست خواهد داد.

۱) عوامل موثر بر آشنایی با مواد مخدر

الف) سهولت دسترسی به مواد

ب) آگاهی از وجود مواد از طریق خانواده

پ) کنترل نکردن خانواده

ت) آگاهی از طریق دوستان، مدرسه، محل کار و ...

۲) عواملی که باعث می شود شخص تصمیم به استفاده از مواد گیرد

الف- شغل شخص ب- همراه بودن با جمع پ- الکی خوشی و لا قیدی ت- وسوسه های دوستان ناباب ث- کنجکاوی ج- فقر مادی و فرهنگی خانواده چ- زمینه های خانوادگی ح- رفاه اقتصادی خ- ناآگاهی از عواقب آن د- سنت شکنی ذ- ساختار روحی و استعداد فرد ر- بیکاری ز- امتحان و تجربه ژ- وضعیت جسمی شخص س- تحریک محیط

۳) عوامل موثر بر استفاده از مواد

الف) لذت خودبزرگ بینی

ب) لذت خمودی

۴) عوامل موثر بر ادامه استفاده

الف) فراهم بودن امکانات مادی

ب) وجود مکان و محل استفاده

پ) مکمل اوقات روزانه بودن مواد

ت) امکان تهیه مواد

ث) عدم کنترل والدین

بنابراین، پیشگیری باید در بین موارد اول و دوم و دوم و سوم صورت بگیرد که کارآیی داشته باشد. نباید اجازه داد که این اجزا با هم شکل بگیرند. زیرا ارتباط این اجزا باعث اعتیاد شخص می شود وگرنه وجود یک جز مثل وجود مواد مخدر، به خودی خود باعث اعتیاد نمی شود.

در این سیستم، هر کدام از اجزا» خود به اجزای متفاوتی تقسیم می شوند. اگر در این موارد هر کدام از موارد اول به بعد، به خصوص مورد دوم و سوم را از دور خارج کنیم اعتیاد صورت نمی گیرد. زمانی که با دلا یل برخوردی سیستمی داشته باشیم، تمام عوامل به وجود آورنده آن را در نظر می گیریم. صرف دیدن یک عامل و مبارزه کردن با آن ( شخص معتاد یا قاچاقچی) دردی دوا نخواهد کرد. بنابراین، اگر در این مجموعه و این سیستم، فقط با یک عامل مبارزه کنیم، کاری از پیش نمی بریم. پس باید با کل نظامی که اعتیاد را به وجود می آورد مثلث مواد- محیط - شخص مبارزه کرد. در نتیجه ضمن اینکه با قاچاق این مواد مبارزه می شود، باید جوانان و خانواده ها را هم آگاه کرد و ...

مهم این است که قدم اول به طرف استعمال این ماده برداشته نشود. مهم ترین عامل در بر نداشتن این قدم، محیط فرهنگی جامعه و خانواده، آگاهی فرد از عواقب آن، در دسترس نبودن مواد، کنترل شدید والدین یا مسئولا ن ذی ربط و ... است.

کسی می تواند با اعتیاد و عوامل به وجود آورنده آن مبارزه و پیشگیری کند که روزی خودش معتاد بوده و مواد مصرف می کرده و چم و خم آن را می داند و اکنون از این کار دست برداشته است. زیرا کسی که خودش این کاره نباشد، چه می داند که چگونه و از چه راه هایی باید مواد تهیه و در چه شرایطی و مکانی و زمانی از آن استفاده کرد؟ یا چه عواملی باعث می شود که شخص معتاد شود؟

برای مبارزه با این معضل، باید برخوردی سیستمی داشته باشیم و عوامل سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی را همسو با هم به کار بگیریم تا بتوانیم از وقوع این عمل پیشگیری کنیم. تاکید بر نیروهای انتظامی یکی از راه حل های ضعیف و موضعی است. بهترین راه پیشگیری این است که اجازه ندهیم شخص از حلقه ۱ به حلقه ۲ یا از حلقه ۴ به حلقه ۵ برسد. زیرا اگر از حلقه ۴ عبور کند، دیگر کاری از پیش نمی رود.

همچنین باید عوامل تاثیرگذار بر آشنایی با اعتیاد را کنترل کرد یا از بین برد. این عوامل عبارتند از :

سهولت دسترسی به مواد، کنترل دوستان و آشنایان، کنترل اعتیاد در خانواده و ...

نویسنده : ژیلا رضائیان عطاری