کاربرد سلول‌های بنیادی در درمان سوختگی

سوختگی متاسفانه چه در اثر سوانحی چون آتش‌سوزی و تصادفات باشد و چه در سایر موارد، نه تنها به سلامت جسمی افراد بلکه به سلامت روان آنها نیز آسیب می‌رساند. بنابراین همواره تحقیقاتی …

سوختگی متاسفانه چه در اثر سوانحی چون آتش‌سوزی و تصادفات باشد و چه در سایر موارد، نه تنها به سلامت جسمی افراد بلکه به سلامت روان آنها نیز آسیب می‌رساند. بنابراین همواره تحقیقاتی روی این موضوع صورت گرفته است.

پیشرفت‌های انجام‌شده در مراقبت‌های احیا و تغذیه بیماران باعث بقای بیماران مبتلا به سوختگی‌های وسیع شده است. با این حال سوختگی‌های وسیع هنوز هم مشکلات زیادی را هم برای بیماران و هم برای پزشکان ایجاد می‌کند و سبب مرگ و میر تعداد زیادی از این بیماران می‌شود. روش‌های مراقبت از زخم در بیماران سوختگی در چند دهه اخیر دارای تغییرات زیادی شده که سبب بهبود کیفیت زندگی بیماران شده است. یکی از این روش‌ها، استفاده از تکنیکی است که در آن از قسمتی از پوست سالم بیمار برای پوشاندن ناحیه سوخته‌شده استفاده می‌کنند.

متاسفانه این تکنیک در مواردی که سوختگی‌ وسیع باشد و پوست سالم قابل پیوند به میزان کافی در دسترس نباشد، کارایی ندارد. با این حال این درمان هنوز درمان استاندارد و اصلی برای پوشاندن سوختگی‌های کوچک‌تر است. از طرف دیگر این محدودیت‌ها سبب شروع تحقیقات گسترده‌ای برای پوشاندن زخم‌های وسیع ناشی از سوختگی شده است. سلول درمانی یک استراتژی درمانی جدید و در حال تکامل است که هدف از آن جایگزینی بافت‌های به شدت آسیب‌دیده با سلول‌های کشت داده‌شده در خارج از محیط بدن است. در مورد پوست انسان، اپیدرم محل اصلی بازسازی پوست است. در این محل جایگزینی دائم سلول‌های از دست‌رفته به وسیله تکثیر سلول‌های لایه‌های عمقی پوست صورت می‌گیرد. در حقیقت تجدید و نوسازی بافت اپیدرم در نتیجه فعالیت سلول‌های بنیادی است. استفاده از سلول‌های بنیادی پوست موضوع اصلی بسیاری از تحقیقات ترمیمی در پزشکی، مهندسی بافت و پیوند پوست است.

در یکی از تکنیک‌ها اغلب یک نمونه ۲ تا ۴ سانتی‌متر مربع از پوست غیرسوخته بیمار در ناحیه زیربغل یا کشاله ران در همان زمان از پوست بیمار برداشته می‌شود و سپس این سلول‌ها در آزمایشگاه کشت داده و با استفاده از یک حامل مناسب پس از دو تا چهار هفته روی پوست سوخته بیمار پوشانده می‌شود. در نهایت این سلول‌های کشت داده‌شده که از جمله آنها سلول‌های کراتینوسیت زنده هستند، یک اپیدرم نرمال ایجاد می‌کنند که این مساله بیانگر این حقیقت است که سلول‌های بنیادی به صورت دائمی در محل قرار گرفته‌اند. در سایر کشورهای جهان طی دو دهه اخیر نشان داده شده است که از صفحات این سلول‌های کراتینوسیت می‌توان به منظور درمان موفق سوختگی‌های درجه سه استفاده کرد و این پیوند می‌تواند نجات‌دهنده جان بیماران باشد. کاربرد وسیع این روش در حال حاضر نیازمند تحقیقات وسیع و کاربردی است.

دکتر محمدعلی نیلفروش‌زاده

متخصص پوست و مو

رئیس مرکز تحقیقات پوست و سالک