گردشگری جنگ برای رونق صلح

گردشگری جنگ به عنوان یکی از قابلیت های توسعه در استان های درگیر جنگ تحمیلی دارای جایگاه ویژه ای است

گردشگری جنگ به عنوان یکی از قابلیت‌های توسعه در استان‌های درگیر جنگ تحمیلی دارای جایگاه ویژه‌ای است.

بیش از ۲۰ سال از اتمام جنگ تحمیلی می‌گذرد، اما نه‌تنها آثار آن را در شهر و اقصی نقاط شهرهای مرزی می‌توان دید بلکه مناطق عملیاتی و یادمان‌های شهدا هنوز پابرجا بوده و یادآور رشادت و جنگاوری جوانان و فرماندهان این کهن سرزمین است.

این آثار در حال حاضر شاید تنها هدف سفر کاروان راهیان‌نور باشند، اما این ظرفیت را دارند تا مانند سایت‌های باقیمانده از دوران جنگ جهانی دوم که گردشگران بسیاری را به خود جذب می‌کنند،‌ مورد بازدید گردشگران مختلف نیز قرار بگیرند.

گردشگری جنگ می‌تواند کارکردهای اجتماعی و فرهنگی گوناگونی در جامعه را به دنبال داشته باشد که تسهیل در جریان هویت‌بخشی به جامعه بویژه جوانان ازجمله مهم‌ترین این کارکردهاست.

گردشگری جنگ از شاخه‌های تخصصی و با اهمیت گردشگری است که با نشان دادن ویرانی ناشی از جنگ علاوه بر بیدار کردن حس جنگ‌ستیزی و عواطف انسان‌ دوستانه در گردشگران به حفظ تاریخ معنوی و حماسی یک کشور کمک می‌کنند.

هنوز در کوچه پس‌کوچه‌ها و خیابان‌های خرمشهر خانه‌هایی وجود دارد که بر چهره خود سند هشت سال دفاع مقدس را نگه داشته‌اند، اما برخی تصور می‌کنند این خانه‌ها و ابنیه خرابه‌هایی هستند که فقط چهره شهر را زشت کرده و باید تخریب و نوسازی شوند و نمای شهر را از وجود این خانه‌ها تمیز کرد!

این خانه‌ها نمادی از هشت سال دفاع مقدس هستند که اتفاقا می‌توانند با بازسازی و رسیدگی به آنها زمینه راه‌اندازی تورهای گردشگری جنگ را به شهرهایی مانند آبادان و خرمشهر فراهم کرد.

بخشی از مسافران و گردشگرانی که به خوزستان مسافرت می‌کنند، وقتی می‌بینند چطور این شهرها زیر توپ قرار گرفته‌اند، متاثر می‌شوند.

از سوی دیگر این سوال در ذهنشان به وجود می‌آید که چرا مسوولان شهری به فکر توسعه این شهر و بازسازی این بناها نمی‌افتند.

یک فعال میراث فرهنگی در خوزستان در این رابطه به مهر می‌گوید: چند سال پیش ساختمانی در منطقه انکس آبادان که به دلیل سازه بتنی بنا موج انفجار در پوشش‌های آن بخوبی مشهود است، مرمت شد و در سال ۸۶ به عنوان یکی از آثار جنگی در فهرست ملی به ثبت رسید. این بنا که متعلق به اواخر دوره پهلوی اول است، به عنوان اقامتگاهی برای میهمانان خارجی شرکت نفت ساخته شده بود و مدتی پیش به عنوان یک فضای فرهنگی برای برگزاری جشنواره فیلمی در خوزستان انتخاب شد.

برخی از بناهای جنگزده نیز که محل فیلمبرداری بوده‌اند، خاطره‌هایی را ثبت کرده‌اند و هر گردشگری می‌تواند از آنها بازدید کنند، اما برخی از بناها مانند مسجد جامع خرمشهر به دلیل اتفاقاتی که به خود دیده است مشهور هستند ولی متولیان آثار ترکش‌های روی بدنه بیرونی آنها را مرمت کرده‌اند و باعث شده دیگر آن حس و فضای جنگ را نداشته باشند.

در همین حال لزوم بازسازی و نگه داشتن آثار جنگ برای رونق دادن به بخش گردشگری جنگ شهرهایی مانند آبادان و خرمشهر درحالی مطرح می‌شود که فرماندار خرمشهر از واگذار شدن ساختمان‌های مخروبه به دستگاه‌های اجرایی برای انجام‌های کارهای عمرانی در شهر خبر داده است.

عبدالله حسینی در این باره معتقد است که ۳۰ درصد ظرفیت زمین این شهرستان ساختمان‌های مخروبه باقیمانده از جنگ تحمیلی و زمین‌های رها شده‌ای هستند که تاکنون مالکان آنها برای بازسازی مراجعه نکرده‌اند بنابراین رها شدن این اراضی، گذشته از محروم شدن مردم و دستگاه‌ها از زمین، باعث تخریب نمای عمومی این شهر شده است.

پس به منظور رفع این مشکلات با همکاری شهرسازی و استانداری خوزستان این اراضی به دستگاه‌های اجرایی واگذار می‌شوند!

این نوع نگاه مسوولان شهری به خانه‌های جنگزده فقط در خرمشهر نیست. آبادان هم که زمانی عروس خلیج فارس و یکی از مهاجرپذیرترین شهرها بوده است، اکنون به واسطه وضعیتی مشابه خرمشهر به شهری با مخروبه‌های جنگزده‌ای تبدیل شده که مسوولان شهرش، درصدد پاکسازی آنها برآمده‌اند.

در حالی که می‌توان این بناها را بازسازی و برای رونق دادن به گردشگری جنگ از آنها استفاده کرد همان گونه که کشورهای دیگر از آثار به جا مانده از جنگ‌هایشان زمینه‌ای برای جذب گردشگر آماده کرده اند و بعد از گذشت بیش از ۲ دهه از جنگ تحمیلی هنوز این شهرهای پر از ترکش، نتوانسته‌اند جایگاه واقعی خود را به دست بیاورند.

گلزار شهدای هویزه

این گلزار در ۲۵ کیلومتری جنوب غربی شهر هویزه و جنوب رود کرخه کور قرار دارد. در این گلزار، شهید سیدحسین علم‌الهدی و یارانش به خاک سپرده شده‌اند که در ۱۶ دی ۱۳۵۹ در پی شکست عملیات نصر به شهادت رسیدند، دژخیمان بعث پس از شهادت این عزیزان با تانک از روی بدن‌هایشان عبور کردند.

اجساد مطهر ایشان تا آزادسازی خرمشهر (حدود ۱۶ ماه) روی زمین ماند و پس از کشف اجساد مطهرشان بنای یادبودی بر مزارشان ساخته شد که یکی از شاهکارهای هنری ـ مهندسی با سیستم پژواک صوت است.

گفتنی است در عملیات نصر علاوه بر حسین علم‌الهدی و یارانش، ۱۴۲ نفر از برادران ارتشی لشکر ۱۶ زرهی قزوین هم در این عملیات پذیرای شهادت ‌شدند. رودخانه اروند و سوسنگرد از دیگر مناطقی است که در این استان قابلیت بالایی برای جذب گردشگر جنگی دارد.

طلاییه

منطقه طلاییه در منتهی‌الیه جنوب غربی دشت آزادگان واقع شده است و از جنوب و غرب به کشور عراق و از شرق به کوشک و از شمال به سه ‌راهی فتح و چهارراه برزگر می‌رسد.

غرب طلاییه هور و سه طرف آن بیابانی خشک است. مرز ایران در محدوده طلائیه به صورت یک زاویه قائمه است که به آن «دال طلاییه» گفته می‌شود.

طلائیه از نظر نظامی منطقه‌ای مهم تلقی می‌شود. یکی‌ از محورهای‌ اصلی‌ حمله عراق در روزهای‌ اول‌جنگ‌محور نشوه‌، طلاییه‌، کوشک‌ ـ اهواز بود، ارتش عراق برای پیشروی به سوی حمیدیه و اهواز، از این معبر نظامی وارد خاک ایران شد و به سوی جاده اهواز ـ خرمشهر و جفیر و کرخه کور پیشروی کرد.

طلاییه یکی از محورهای مهم عملیات‌های خیبر و بدر و کلید حفظ جزایر‌مجنون در طول جنگ بود زیرا تصرف طلاییه به معنی تثبیت پیشروی ایران در هور بود.

در عملیات خیبر رزمندگان باید از این منطقه به جزایر مجنون شمالی و جنوبی یورش می‌بردند. این منطقه شاهد شهادت مردان بزرگی همچون شهیدان حمید باکری، ابراهیم همت، عباس کریمی و... بوده است.

شلمچه

شلمچه روستا و منطقه‌ای مرزی در غرب خرمشهر و نزدیک‌ترین نقطه مرزی به شهر بصره در کشور عراق است.

منطقه مرزی‌ شلمچه‌، دریک‌ زاویه قائمه قرار گرفته‌ است و دشت‌ شلمچه‌ تا عمق‌ خاک‌ عراق ادامه‌ دارد.

جاده ترانزیت خرمشهر ـ بصره از منطقه شلمچه می‌گذرد و در دو طرف مرز و در حوالی این نقطه گمرک و پاسگاه شلمچه ایران و عراق قرار دارند.

شلمچه یکی از مهم‌ترین محورهای حمله ارتش عراق به ایران در ۳۱ شهریور ۵۹ بود. ارتش عراق با گذر از این منطقه به سوی خرمشهر تاخت.

پس از عملیات بیت‌المقدس که به بازپس‌گیری خرمشهر به دست ارتش ایران انجامید، این منطقه همچنان در دست ارتش عراق بود.

در طول جنگ منطقه شلمچه صحنه عملیات‌های بیت‌المقدس، رمضان، پشتیبانی والفجر ۸، کربلای ۴، کربلای ۵، کربلای ۸ و بیت​المقدس ۷ بود که در این میان، نبرد کربلای ۵ از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. این عملیات‌ را می‌توان سخت‌ترین عملیات نام برد.

علی شاهیده