اجازه ندهید بیماری خانه نشین تان کند

نگاهی به شرایط استفاده ورزشکاران از واکسن آنفلوانزا

هرساله، زمانی‌که هوا سردتر می‌شود، ترس از ابتلا به آنفلوانزا در بسیاری از ورزشکاران پدید می‌آید. هر ورزشکار حرفه‌ای ممکن است یک مسابقه معمولی یا مسابقه فینال و رقابت برای قهرمانی را پیش‌رو داشته باشد، اما ابتلا به آنفلوانزا ممکن است مانع آماده شدن فرد برای پیروزی در رقابت یا حتی حضور در رقابت شود. آنفلوانزا می‌تواند اثر وحشتناکی روی ورزشکاران داشته باشد و شیوع آن در یک تیم می‌تواند فاجعه‌ای در تیم به‌بار آورد. حتی در افرادی که برای سلامت خود ورزش می‌کنند و ورزش را نه با رویکرد قهرمانی بلکه به جهت نیاز منطقی روزانه و به منظور ارتقای سلامت عمومی بدن دنبال می‌کنند، بهبود یک دوره ابتلا به آنفلوانزا و بازگشت به قابلیت جسمانی قبلی، زحمت‏آفرین است. این یک آرزوی دیرینه برای همه ما و به‌ویژه ورزشکاران است که در فصل سرما از عوارض ناخوشایند آنفلوانزا در امان باشیم. در واقع یک هفته به‌صورت شبانه‏روز، با تب‌ولرز و سرفه‌های خشک و دردهای عضلانی و ضعف، خستگی و کوفتگی دست‌وپنجه نرم کردن، برای هیچ‌یک از ما خوشایند نیست چراکه این موضوع علاوه بر صدمات بهداشتی آن و فارغ از تحمیل بار مالی به فرد و جامعه، سبب می‌شود تمام برنامه‌های تمرینات هفتگی ورزشکار دستخوش تغییرات یا تعطیلی موقت شود. همه ما شاهد آن بوده‏ایم که علت بسیاری از غیبت‏ها در تمرینات و نیز رقابت‌ها در فصل سرما، ابتلا به آنفلوانزاست.

بارها شنیده‏ایم که بازی‌های باشگاهی و حتی تیم‌های ملی به دلیل بروز آنفلوانزا دچار تغییراتی شده است و این برای همه ما به یک سوال اساسی تبدیل شده است که چگونه می‌توانیم پیش از شیوع ویروس آنفلوانزا و همه‏گیر شدن آن، خود را در برابر آن ایمن‌سازیم. از اواخر دهه ۷۰، بررسی‌های زیادی درباره ورزشکاران حرفه‌ای ورزش‌های مختلف نشان داده است که تمرین ورزشی سنگین می‌تواند خطر سرماخوردگی و ابتلا به آنفلوانزا را افزایش دهد. بدیهی است که میزان تمرینی که ورزشکار را در معرض خطر قرار می‌دهد به وضعیت سلامت فعلی، تغذیه، استرس و شیوه خواب ورزشکار بستگی دارد. بررسی‌های دیگر نیز خاطرنشان می‌کند که ورزشکاران با وضعیت‌هایی روبه‏رو می‌شوند که معمولا ورزشکاران عادی هیچ‌گاه با آن مواجه نمی‌شود و این وضعیت‌ها آنها را در برابر عفونت‌ها آسیب‌پذیرتر می‌کنند. در واقع باید گفت ورزشکاران نه‏تنها باید از پس فشار روانی رقابت برآیند، بلکه قرار گرفتن در محیط‌های عجیب می‌تواند استرس ذهنی و هیجانی ایجاد کند که به‌نوبه خود می‌تواند روی سیستم ایمنی تاثیر بگذارد. بدیهی است که ورزشکاران باید اقدامات فوق‌العاده‌ای برای محافظت از سلامت خود انجام دهند.

ورزشکاران همچنین باید با عوامل استرس‌زای محیطی مانند سرما یا گرمای بیش از حد، آلودگی، ارتفاعات زیاد، خستگی سفر و بی‌خوابی که روی سیستم ایمنی تاثیر نامطلوب دارد، مبارزه کنند. این موضوع ممکن است احتمال ابتلا به ویروس آنفلوانزای فرصت‌طلب را افزایش دهد. واکسن آنفلوانزا هرساله طبق سوش‏های شایع، تولید و عرضه می‌شود. این واکسن حاوی ویروس کشته‏شده است. علاوه بر این، نسل جدیدتر واکسن‌ها فقط حاوی ذرات ویروس است اما ویروس کامل با خود ندارد بلکه سیستم ایمنی را فعال می‌کند که به معنی ایمنی بیشتر است. واکسیناسیون آنفلوانزا باید هرسال انجام شود چون ویروس آنفلوانزا شکل خود را مرتب تغییر می‌دهد. یک‌بار تزریق در هر فصل، می‌تواند در کل فصل از فرد محافظت کند. براساس بررسی‌های انجام‏شده، تزریق واکسن در پیشگیری از بیماری آنفلوانزا در بزرگسالان سالم ۸۰ تا ۹۰‌درصد موثر است. سازمان بهداشت جهانی نیز واکسیناسیون سالانه آنفلوانزا را به هر فرد خواهان کاهش احتمال ابتلا به آنفلوانزا به‌خصوص گروه‌های در معرض خطر توصیه می‌کند.

ورزشکاران، خصوصا آنهایی که در محیط‌های باز و در معرض هوای سرد قراردارند، همچون ورزش‏های کوهنوردی و اسکی، بیشتر در معرض این بیماری قرار دارند. چندی‌پیش شاهد اقدام موثر فدراسیون اسکی کشورمان در تزریق این واکسن به اعضای تیم‌ملی اسکی بودیم که این امر می‌تواند به‌عنوان یک حرکت پیشگیرانه در مقابله با عوارض این بیماری و آثار مخرب آن بر برنامه‌های تیم‌ملی محسوب شود. گروه دیگری از ورزشکاران که می‌توان ایشان را نیز جزو گروه‌های در معرض خطر دانست، آنهایی هستند که برای برگزاری اردو یا انجام رقابت، مجبورند همراه با تیم‌های خود به مناطق سردسیر داخلی یا خارجی مسافرت کنند. بروز آنفلوانزا در اردوی تیم علاوه بر آنکه می‌تواند نظم برنامه‌های اردوی آمادگی را برهم بزند، ممکن است در ارنج تیم و حتی نتیجه پایانی بازی تاثیر سوء بگذارد.

علاوه بر این، دسته دیگری را که باید نیازمند دریافت واکسن دانست، سالمندانی هستند که ورزش روزانه را در برنامه تنظیم سلامت خود دارند. اهمیت این موضوع بر ضرورت تحرک بدنی مناسب برای غلبه بر بیماری‌های مزمن و زمینه‏ای مبتنی است. متاسفانه ابتلا به آنفلوانزا می‌تواند این دسته از افراد را حتی به مدت یک‌ماه از برنامه ورزشی روزانه دور کند. سخن پایانی آنکه نیاز امروز جامعه ما در حوزه واکسیناسیون آنفلوانزا، برنامه‏ریزی صحیح در شناسایی گروه‌های در معرض خطر، اطلاع‏رسانی و آگاهی‏بخشی به افراد آسیب‏پذیر، ساماندهی برنامه‌های پیشگیرانه در زمان مناسب است و در این میان، یکی از حوزه‌هایی که از آن غفلت شده است، اضلاع مختلف حوزه ورزش کشور خصوصا در سطح تیم‌های ملی و باشگاهی و نیز ورزش عمومی است. البته در این رابطه شاهد تلاش‌های بی‏وقفه تمامی سازمان‌ها از جمله وزارت بهداشت و درمان بوده‏ایم که به دستاوردهای بزرگی در کشور منجر شده است، لیکن راه رسیدن به توسعه سلامتی در کشور همچنان طولانی است و این موضوع مستلزم تلاش بیشتر، سرمایه‏گذاری هدفمند و سیاستگذاری دقیق برای افزایش سطح آگاهی عموم جامعه از مولفه‌های موثر بر سلامتی خصوصا در این حوزه است.

فاطمه احمدیان