موسیقی زندگی

درباره بزرگترین تنورخوان جهان

«فکر می کنم زندگی توام با موسیقی، زیبا است و ارزش صرف شدن را دارد و این همان است که من زندگی ام را به آن اختصاص داده ام.» این جملات هنرمند بزرگی است که تمام زندگی خود را وقف موسیقی کرد و هفته گذشته در سن ۷۱ سالگی درگذشت. صدای او را خیلی جاها شنیده ایم و به یاد سپرده ایم. صدایی که در حال حاضر نظیری برای آن وجود ندارد. نمونه به یاد ماندنی اش در فیلم بانوی اردیبهشت است زمانی که مینو فرشچی در نقش مادر پسر خود را به میهمانی رسانده و تنها برمی گردد.

پاواروتی روز هشتم آگوست به دلیل تب شدید در بیمارستان مودنا بستری شد. او پس از عمل جراحی لوزالمعده در سال گذشته دست کم پنج بار تحت شیمی درمانی قرار گرفت و پس از عمل جراحی اش مجبور به لغو کنسرت هایش شد و هر چند تصمیم گرفته بود از دنیای موسیقی خداحافظی کند اما تور خداحافظی خود را شامل اجرای ۴۰ کنسرت که از ماه مه ۲۰۰۴ آغاز شده بود، لغو کرد.

لوچیانو پاواروتی روز ۱۲ اکتبر ۱۹۳۵ در حومه شهر مودنا در شمال ایتالیا به دنیا آمد. مادرش «آدله ونتوری»کارگر کارخانه تولید سیگار بود و پدرش «فرناندو پاواروتی» هم نانوایی می کرد و هم آواز می خواند. هرچند که خود پاواروتی از کودکی اش با علاقه و شیفتگی زیادی یاد می کرد، خانواده چهار نفره او بسیار فقیر بودند و در آپارتمان کوچک و دوخوابه یی زندگی می کردند. به گفته پاواروتی، پدرش صدای تنور بسیار خوبی داشت اما به دلیل بیماری اعصابش امکان تبدیل شدن به یک خواننده حرفه یی را نیافت.

جنگ جهانی دوم، خانواده پاواروتی را در سال ۱۹۴۳ به زندگی در خارج از شهر کشاند. آنها یک سال بعد اتاقی را از یک مزرعه دار اجاره کردند و در آنجا بود که پاواروتی جوان به کشاورزی علاقه مند شد.

نخستین کسانی که پاواروتی در موسیقی از آنها تاثیر گرفت، خواننده های تنور محبوب آن روزگار بودند که پدرش همیشه کاست های آنها را می خرید. از جمله این خوانندگان می توان به بنیامینو گیگلی، جیوانی مارتینلی، تیتو شیپا و انریکو کاروسو اشاره کرد.

بدین ترتیب، پاواروتی از سن ۹ سالگی خواندن را همراه با پدرش در گروه کر کلیسای کوچک محله شان آغاز کرد و در نوجوانی نیز چند صباحی از فردی به نام پروفسور دوندی و همسرش درس آواز گرفت.

او در جوانی عاشق فوتبال و یکی از اعضای تیم فوتبال شهر بود و بعد از سال ها تمرین صدا و نمایش های آماتوری با پدرش، برای شرکت در مسابقات بین المللی لینگین به شهر والس رفت و موفق به کسب جایزه اول این مسابقه شد. لوچیانو پاواروتی نخستین بار در سال ۱۹۶۱، هنگامی که برنده نخست یک مسابقه شد، توجه همگان را به شفافیت صدای تنور خود جلب کرد.

او سپس اجراهای متفاوتی در شهرهای مختلف اروپا برگزار کرد و در فوریه ۱۹۶۵ برای تهیه اپرای «لوچیا دی لامرمور» به میامی امریکا رفت.

در آن اپرا، جان سادرلند، خواننده سوپرانوی مشهور استرالیایی، نیز پاواروتی را همراهی می کرد و نقش لوچیا را بر عهده داشت. در فوریه ۱۹۷۲ پاواروتی بار دیگر در همکاری با سادرلند اجرایی از اپرای «دختر گروه» را در موزه متروپولیتن نیویورک به روی صحنه برد و بسیار درخشید. سپس به استرالیا رفت و چیزهای زیادی درباره تنظیم صدا و آوازخوانی از ساترلند یاد گرفت. آن دو در اپراهای زیادی باهم ظاهر شدند؛ ازجمله «خوابگرد» اثر وینچنزو بلینی و «فریب» اثر جوزپه وردی و همچنین صفحات زیادی را نیز با هم پر کردند.

از سال ۱۹۷۰ پاواروتی حضور گسترده یی در سالن های مشهور سراسر جهان پیدا کرد. گرچه در ابتدا، تخصص او اجرای نقش های تند و تیز و سبکی چون الوینو در «خوابگرد» بود، اما بعدها توانایی اجرای نقش های سنگین تر مانند ریکاردو در اپرای بالماسکه را پیدا کرد. همچنین او کنسرت ها و نمایش های زیادی را از جمله در استادیوم های چندین هزار نفری اجرا کرد؛ به عنوان مثال اجرای نقش دوک مانتوا از اپرای ریگولتوی وردی، با حضور ۲۰۰ هزار نفر در پارک مرکزی نیویورک از جمله شاهکارهای فوق العاده او بوده است.

او امیدوار بود به این وسیله اپرا را به مردمی که تاکنون چیزی از اپرا نمی دانستند بیشتر معرفی کند و آنها را با این سبک موسیقی آشتی دهد. پاواروتی با تشکیل گروه «پاواروتی و دوستان» که در آن خوانندگان مشهور بین المللی پاپ دنیا ازجمله برایان آدامز، آناستازیا، سلین دیون، التون جان، اریک کلاپتون، انریکو ایگلسیاس، ریکی مارتین، استینگ و بسیاری دیگر، به او ملحق شده بودند، کنسرت های خیرخواهانه زیادی جهت کمک به کودکان جنگ زده اجرا کرد.

در سال ۱۹۹۰ با دو خواننده تنور اسپانیایی تیمی تشکیل دادند و در فینال جام جهانی فوتبال یک کنسرت تلویزیونی را در رم اجرا کردند که یک سال بعد جایزه «گرمی » را از آن خود کرد.

این تیم سه نفره به محبوبیت زیادی دست یافت و در مناسبت های زیادی از جمله مراسم فینال جام جهانی لس آنجلس در ۱۹۹۴، پاریس در ۱۹۹۸ و یوکوهومای ژاپن در ۲۰۰۲ برنامه اجرا کردند. این سه آلبوم از جمله پرفروش ترین آثار کلاسیک جهان به شمار می آیند. در سال ۱۹۹۲ نیز پاواروتی با حضور پرنس چارلز و پرنسس دایانا در حضور ۱۵۰ هزار نفر اولین کنسرت کلاسیک تاریخ هاید پارک لندن را اجرا کرد. در ژوئن ۱۹۹۳ بیش از ۵۰۰ هزار نفر برای شنیدن صدای پاواروتی در سنترال پارک نیویورک گردهم آمدند. در سپتامبر همان سال نیز پاواروتی برای ۳۰۰هزار نفر در پای برج ایفل آواز خواند. درحالی که بسیاری از خوانندگان و علاقه مندان به موسیقی کلاسیک نسبت به اجرای اپرا در فضای باز گلایه داشتند، مدافعان پاواروتی معتقد بودند، پاواروتی با اجرای اپرا در فضای باز، علاقه به این نوع موسیقی را در میان مردم رواج می دهد و به آنها فرصت گوش فرا دادن به یکی از به یادماندنی ترین صداهای تاریخ اپرا را می دهد. پاواروتی در کنار خوانندگی به تربیت خوانندگان اپرا در حد استادی اهتمام می ورزید. این خواننده مشهور اپرا، آخرین اپرای خود را در ماه مارس ۲۰۰۴ در سالن اپرای پوچینی توسکا در نیویورک اجرا کرد. پاواروتی همچنین چندین برنامه نیز با بزرگان پاپ از جمله برایان آدامز خواننده کانادایی، استینگ خواننده انگلیسی و گروه ایرلندی U۲ اجرا کرده است.

او زندگینامه خود را به نام داستان من در سال ۱۹۸۱ و دنیای من را در سال ۱۹۹۵ منتشر کرد.

اپرای عروسکی فیگارو و دن ژوان، آثار وردی، پاواروتی و دوستان و مادر از اجراهای دیدنی و ماندگار به شمار می روند. لوچیانو پاواروتی هیچ گاه خود را وادار به یادگیری نت ها و تکرار آنها نکرد، او بیشتر مواقع از استعداد ذاتی خود بهره گرفته و نخستین هنرمند اپرا بود که از قدرت رسانه ها برای پیشبرد کارها و موفقیتش استفاده نکرد. مراسم تشییع جنازه او شنبه هشتم سپتامبر، در کلیسای جامع شهر مودنای ایتالیا با حضور رومانو پرودی نخست وزیر این کشور و کوفی عنان دبیر کل سابق سازمان ملل متحد آغاز شد.

در ابتدای مراسم قطعه آوه ماریا، اثر جوزپه وردی آهنگساز ایتالیایی توسط راینا کابایوانسکا خواننده سوپرانو اجرا شد. پس از آن گروه کر روسینی قطعه یی از رکوئیم لوئیجی کروبینی را اجرا کرد. گروه کر روسینی، گروهی است که پاواروتی در سال های جوانی در آن شرکت می کرد و فعالیت های خود را از آن آغاز کرده بود. نخست وزیر ایتالیا در این مراسم گفت؛ «امروز ایتالیا غمگین است. اما در عین حال از داشتن چنین نماد مهمی احساس غرور می کند.» او درگذشت پاواروتی را فقدان صدای رسای موسیقی و ایتالیا اعلام کرد. رومانو پرودی نخست وزیر ایتالیا و همسرش، معاونان نخست وزیر و تعدادی از وزرای کابینه از جمله آرتورو پاریزی وزیر دفاع ایتالیا و همچنین سفیر ایالات متحده امریکا در میان مقامات شرکت کننده بودند. از میان هنرمندان حاضر در مراسم می توان به بونو خواننده گروه U۲، فرانکو زفیرلی کارگردان ایتالیایی و سازنده فیلم هایی چون «رومئو و ژولیت» و «برادر خورشید، خواهر ماه» و همچنین جو ولپ مدیر موزه «متروپولیتن» نیویورک و تعدادی دیگر از خوانندگان و اهالی موسیقی اشاره کرد.

آهنگ وداع با پیکر پاواروتی توسط آندره آ بوچلی خواننده مشهور ایتالیایی اجرا شد. او قطعه «LصAve verum corpus» اثر موتسارت را به عنوان آخرین قطعه موسیقی این مراسم انتخاب کرده بود. ظرفیت کلیسای جامع شهر مودنا چیزی در حدود ۷۰۰ نفر است که اکثر آن در اختیار اعضای خانواده و دوستان، مقامات سیاسی و هنرمندان قرار گرفته بود. اما از شب گذشته، هزاران نفر از مردم مودنا و شهرهای دیگر ایتالیا در میدان بزرگ و در برابر کلیسای جامع تجمع کرده و مراسم داخل کلیسا را توسط صفحات نمایشی بزرگی که در میدان نصب شده بود، تعقیب می کردند. پس از اجرای مراسم مذهبی توسط کاردینال برتون، دعای کوتاه و مختصر فرزندان پاواروتی قرائت شد. جمعیتی حدود صد هزار نفر از سحرگاه تا ساعت یک بعدازظهر روز شنبه، پس از ادای احترام به پیکر او، دفتر یادبود این روز را امضا کردند. تابوت پاواروتی پس از خروج از کلیسا در میدان بزرگ شهر قرار گرفت و اسکادران نمایشی نیروی هوایی ایتالیا با عبور از آسمان، نسبت به او ادای احترام کرده و پرچم ایتالیا را با دودهای رنگی در زمینه آسمان لاجوردی مودنا ترسیم کردند. آن گاه تابوت در ماشین قرار گرفت و به طور خصوصی و بدون حضور جمعیت به سمت گورستان کوچکی در حومه مودنا حرکت کرد؛ جایی که پیکر خواننده بزرگ در آن آرام گرفت.

روح الله صارمی