گزاره هایی برای اصلاح قانون انتخابات

اساساً آسیب شناسی روندها, تصمیمات و قوانین در برهه های زمانی مختلف می تواند در راستای رفع نقایص و کاستی ها صورت بگیرد

اساساً آسیب شناسی روندها، تصمیمات و قوانین در برهه های زمانی مختلف می تواند در راستای رفع نقایص و کاستی ها صورت بگیرد. در این میان نخبگان مسوول کشور می توانند با توجه به دغدغه های جامعه و تشخیص کارشناسی دست به اصلاح برخی قوانین بزنند. بدون تردید وجود نقص یا کاستی در قانون انتخابات که جزء مهم ترین و تاثیرگذارترین بخش از حقوق موضوعه کشور است، می تواند عامل ایجاد کنش و واکنش هایی در درون جامعه سیاسی و در سطح عمومی جامعه شود.

یک سیاستمدار هوشمند اگر بخواهد از کنار این کاستی ها به راحتی گذر نکند و برای حل و فصل مسائل جامعه همچون مثل مشهور به جای حل مساله، صورت مساله را پاک نکند باید به سراغ اصلاح برود. تلاش عاقلانه و منطقی در مسیر اصلاح می تواند راهگشای بسیاری از تردیدها و مشکلات باشد. یکی از ایده های قابل طرح در چند ماه گذشته پیشنهاد آقای رضایی است. در این طرح توجه ایشان به موضوع ایرادها و نقایص قانون انتخابات بود که در قالب پیشنهاد تشکیل کمیسیون ملی انتخابات مطرح کردند اما متاسفانه این طرح با استقبال مواجه نشد و حتی برخوردهای نامناسبی هم در قبال آن صورت گرفت.

برخی افراطیون ایشان را به نوعی متهم به دور زدن قانون کردند و گفتند هدف از این طرح حذف برخی نهادهای پیش بینی شده در قانون اساسی است. از سوی دیگر جریان های اصلاح طلب نیز از کنار این پیشنهاد به راحتی گذشتند، در حالی که می شد به این بحث به صورتی جدی تر و کارشناسانه تر پرداخت. اقدامی که اکنون مجمع تشخیص مصلحت نظام درصدد بررسی آن است دارای اهمیت بسیاری است. اهمیت این مساله نیز تنها برگرفته از شرایط امروز نیست بلکه مقوله انتخابات همواره جزء مباحث جدی و حساس جامعه ایرانی در صد سال گذشته بوده است. در طول این مدت همواره ایرانیان برای رشد و توسعه این نهاد تاثیرگذار همت کرده اند. زمانی که مشروطه شکل گرفت یک حرکت رو به جلو را در ایران شاهد بودیم.

گزاره های درون جنبش مشروطه خواسته هایی بود که بخش بزرگی از نخبگان کشور شامل عالمان دینی، روشنفکران دینی و غیردینی، رجال مذهبی و سیاسی و تاجران و بازاریان آن را پی ریزی کردند. پیگیری این خواست ها در نهایت منجر به تشکیل عدالتخانه و مجلس شورای ملی شد که هدفش به عنصر انتخاب که در آن مردم بتوانند برای تعیین سرنوشت شان نماینده برگزینند، برمی گشت. همچنین در دهه ۲۰ که دکتر مصدق درصدد تشکیل کابینه و ملی کردن صنعت نفت بود، یکی از مهم ترین برنامه هایش را اصلاح قانون انتخابات اعلام می کند. بنابراین می بینیم بحث انتخابات از چالش های جدی مردم در آن زمان بوده است.

بنابراین همان طور که گفته شد با توجه به روحیه مردم ایران که همواره به دنبال اصلاح و تعالی اند، اقدام مجمع تشخیص مصلحت نظام که در قانون اساسی به عنوان جایگاهی پیش بینی شده که هنگامی که موضوعی توسط رهبری به این نهاد ارجاع داده می شود و برای تبیین سیاست های کلی نظام و همچنین در صورت بروز اختلاف میان مجلس و شورای نگهبان به سیاستگذاری بپردازد، شایسته تقدیر است.

مصاحبه آقای رضایی و اینکه گفته اند بحث اصلاح قانون انتخابات و تدوین قانونی ثابت از سوی وزیر کشور وقت پیشنهاد شده و چندین بار در صحن مجمع به این موضوع پرداخته شده و مقام معظم رهبری نیز این موضوع را برای بررسی بیشتر به مجمع ارجاع داده اند، مطمئناً می تواند اقدام ماندگار و فراجناحی باشد. بنابراین نباید با پیشنهادهای اینچنینی به صورتی افراطی برخورد کرد. نباید نوع برخوردها به گونه یی باشد که به جای حل اساسی مسائل به پاک کردن صورت مساله منجر شود. در این میان انتظار می رود مجمع تشخیص مصلحت نظام به عنوان نهادی که می تواند براساس مصالح و تشخیص درست و کار کارشناسی و مطالعاتی راه حل ها و پیشنهادات مثمرثمری ارائه دهد، عمل کند.

کمیسیون ملی انتخابات به عنوان یک نهاد بیطرف می تواند در کمرنگ کردن نقش وزارت کشور که طبیعتاً می تواند دارای نظراتی نسبت به یک کاندیدا باشد، عمل کند. از مسائلی که می تواند در بحث اصلاح قانون انتخابات مطرح شود سفارش موکد امام(ره) درباره عدم ورود نظامیان به سیاست است که در وصیتنامه شان نیز به این موضوع پرداخته اند. باید ساز و کار مناسبی برای جلوگیری از ورود نظامیان به عرصه سیاسی اندیشیده شود و قوانینی که ورود نظامیان را به این مباحث منع کند و در عین حال متخلفان را مجازات کند، تدوین شود. علاوه بر اینها در تمام کشورها هنگامی که بحث انتخابات مطرح می شود یک ضلع ماجرا را احزاب در نظر می گیرند. زمانی می توان از یک انتخابات همه جانبه برخوردار شد که احزاب در آن جایگاه مناسبی داشته باشند. بنابراین در اصلاح قانون انتخابات نیاز است تعریف جامعی از جایگاه احزاب و به رسمیت شناختن آنها شود و زمینه های رشد، تعالی و تولد احزاب مسوول و در چارچوب قانون تقویت شود.

محمد جواد حق شناس