قایق اژدها از افسانه تا واقعیت

پیشینه رقابت های دراگون بوت به یك افسانه قدیمی چینی بر می گردد كه بعد از اتفاق این افسانه, ماهیگیران چینی برای زنده نگه داشتن این واقعه هر ساله مسابقه ای در چنین روزی برپا می كردند كه بعدها به شكل مسابقه تغییر یافت و به صورت رقابت های ورزشی و جشنواره ای در آمد

قایق های دراگون بوت در دریاچه آزادی صف آرایی كرده اند. روز، روز مسابقه قهرمانی كشور بانوان است. ۱۲ تیم از استان ها حضور دارند. سرهای اژدها، به سمت جلو گردن كشیده است. پاروزنان هر قایق به همراه طبال و سكاندار آماده آغاز مسابقه هستند.

مسابقه آغاز می شود. طبال ها بر طبل ها می كوبند و پاروزنان با حركات منظم و ریتمیك با ضربه های طبل شروع به پاروزدن یكنواخت و هماهنگ می كنند. قایق ها شروع به حركت می كنند. طبال ها محكم بر طبل ها می كوبند، پاروزنان سریع تر پارو می زنند ، یك قایق از قایق دیگر سبقت می گیرد، هیجان رسیدن به خط پایان اوج می گیرد و تیمی كه بهتر پارو زده به خط پاپان می رسد و قهرمان می شود.

صدا و سیما مدتی است كه ورزش هایی غیر از فوتبال را پخش زنده می كند. آخر هفته گذشته رقابت های قایقرانی دراگون بوت پخش شد و خیلی از دوستانی كه در تحریریه روزنامه بودند، این رشته ورزشی را جذاب یافتند. پخش این رقابت ها از سوی تلویزیون نشان داد كه چقدر یك رسانه ملی می تواند رشته های ورزشی را خوب به مردم بشناساند چنانكه ما را نیز بر آن داشت درباره این رشته تحقیق كنیم و آن را بیشتر به مردم بشناسیم.

● افسانه دراگون بوت

پیشینه رقابت های دراگون بوت به یك افسانه قدیمی چینی بر می گردد كه بعد از اتفاق این افسانه، ماهیگیران چینی برای زنده نگه داشتن این واقعه هر ساله مسابقه ای در چنین روزی برپا می كردند كه بعدها به شكل مسابقه تغییر یافت و به صورت رقابت های ورزشی و جشنواره ای در آمد.

می گویند «كویوان» میهن پرست، فیلسوف، شاعر شهیر فرمانده ایالت چودر بیش از ۲ هزار سال پیش در چین بوده است. وی به اوضاع زمان خود بسیار اعتراض داشته است و به فرمانروای ایالت چو، بی پروا اخطارهایی می داده است كه این فرمانروا هم وی را تبعید می كند. یوان در اعتراض به وضع ایالت سنگی رابغل كرده و خود را در رودخانه «می لو» می اندازد.

ماهیگیران سوار بر قایق كه به او و شعرهای شجاعانه او علاقه مند بودند، سعی كردند یوان را نجات دهند. آنها ماهی های رودخانه را ترساندند. سپس میوه های پخته پیچیده در پارچه های ابریشمی را در رودخانه ریخته تا حواس ماهی هارا پرت كنند تا او را نخورند، اما تلاش ها میسر واقع نشد و یوان خوراك ماهی ها شد.ماهیگیران برای زنده نگاه داشتن یاد یوان هر ساله در پنجمین روز از پنجمین ماه سال چینی مسابقه جشنواره دراگون بوت را به راه انداختند.

● گسترش دراگون بوت در جهان

دراگون بوت، قایقی باریك و بلند است كه در قسمت جلویی قایق سر اژدهایی قرار دارد و در قسمت عقب آن دم اژدها دیده می شود و در داخل قایق به صورت استاندارد ۲۲ نفر كه ۲۰ نفر پاروزن یك نفر طبال و یك نفر سكاندار دیده می شوند. پاروزنان رو به جلو در دو طرف قایق می نشینند تا پارو بزنند. طبال در قسمت جلو قایق می ایستد تا با ضرباهنگ های ریتمیك، پاروزنی پاروزنان را به صورت تند یا كند كنترل كند. در حقیقت او رهبر است كه فرمان صادر می كند. او نقش كلیدی در داخل قایق دارد.

او است كه باید موقعیت قایق را در مقابل سایر قایق ها بسنجد. او باید بداند كه چقدر باید قایق شتاب داشته باشد و ... سكاندار نیز در عقب قایق قرار دارد و با پارویی كه در دست دارد، جهت قایق را هدایت می كند.

در دراگون بوت های كوچك بطور معمول از ۱۰ پاروزن استفاده می شود. اما در دراگون بوت های محلی ۴۰ یا ۵۰ پاروزن، پارو می زنند. در این قایق ها با این همه پارو زن، طبال به طور معمول در وسط قایق می ایستد تا صدای فرمان او را همه بشنوند.

دراگون بوت: این رشته سنتی چینی اكنون به عنوان ورزش همگانی در جهان پذیرفته شده است. چرا كه هر فردی در هر سنی می تواند به آن بپردازد. رشته ای همگانی و بسیار جذاب و پر هیجان كه دارای كار گروهی است.

این رقابت ها ابتدا در چین بویژه هنگ كنگ انجام می شد و بعد ها در جنوب شرق آسیا رواج یافت و از آسیا به اروپا، آمریكای شمالی، استرالیا و آفریقا رفت.

می گویند یك انجمن توریسم در هنگ كنگ نقش عمده در صدور این رشته به خارج از آسیا بویژه آمریكای شمالی داشته است تا آن را به دنیا معرفی كند. در سال ۱۹۸۶م هنگ كنگ قایق هایی را به كانادا هدیه می دهد. كانادایی ها پس از آزمودن این رشته متوجه می شوند كه پتانسیل پرداختن به این رشته ورزشی را دارند و تصمیم می گیرند یك مسابقه تفریحی را با شركت چینی های مقیم كانادا و كانادایی ها در ونكوور برپا كنند و این گونه می شود كه این رشته به طور جدی و فعال در كانادا متولد می شود.

بعد از ونكوور، این مسابقه در ویكتوریا، تورنتو، سیاتل و لوس آنجلس هم برگزار شد و كم كم بذر آن در آمریكای شمالی پاشیده شد. سپس آنقدر این رشته گروهی در خارج از آسیا طرفدار پیدا كرد كه هزاران انجمن، سازمان و باشگاه دراگون بوت شكل گرفت.

گفته می شود ۲۵ سال است این رشته به خارج از آسیا رفته و در خارج از آسیا بوده است و به شكل مسابقه رسمی و سازمان یافته، با قوانین استاندارد درآمده است و حدود ۲۰ سال است كه به صورت استاندارد، رقابت های آن برگزار می شود. دراگون بوت به دو صورت مسابقه ای و جشنواره ای برگزار می شود.

فدراسیون جهانی این رشته با علامت انحصاری IDBF است كه رقابت های رسمی را برگزار می كند. این فدراسیون بیش از ۶۰ عضو دارد و خیلی ها تقاضای عضویت داده اند. مسابقه های این فدراسیون در مسافت های ۲۰۰ متر، ۲۵۰ متر، ۵۰۰ متر، ۱۰۰۰ متر و ۲۰۰۰ متر برگزار می شود. اما در قسمت جشنواره ای بیشتر محلی و غیررسمی است كه در اقصی نقاط جهان برگزار می شود.

رقابت های استقامتی این رشته نیز در چین و استرالیا برگزار می شود. در یكی از ایالت های چین، مسافت مسابقه بیش از ۱۰۰ كیلومتر و در استرالیا بالای ۵۰ كیلومتر است.

قدیمی ترین جشنواره ای كه برگزار شده است، سال ۱۹۷۶ در هنگ كنگ بوده است و در حال حاضر جشنواره های بسیاری در جهان در دراگون بوت برگزار می شود. در میان كشورهای جهان، آمریكای شمالی، متصدی برگزاری بزرگترین جشنواره های دراگون بوت است.

به طوری كه حدود ۴۰ جشنواره در سال برگزار می شود. مانند جشنواره های ونكوور، تورنتو، آنتاریو، اوتاوا، نیویورك و... اما بزرگترین جشنواره متعلق به كانادا است كه در ونكوور و تورنتو در آخرین هفته نزدیك تابستان مطابق با تقویم چینی انجام می شود وحدود ۱۸۰ تیم و ۴ هزار شركت كننده حضور دارند.

● مسابقه های جهانی

فدراسیون جهانی دراگون بوت دو نوع مسابقه رسمی هر دو سال یك بار برگزار می كند كه یكی رقابت های قهرمانی جهان دراگون بوت (WDBRC) و دیگری رقابت های قهرمانی باشگاه های جهان (CCWC) است.

نخستین مسابقه قهرمانی جهان در چین و در سال ۱۹۹۵میلادی و رقابت های قهرمانی باشگاه های جهان در سال ۱۹۹۶م در كانادا برگزار شد. رقابت های قهرمانی جهان در سال های بعد در كشورهای چین، انگلیس، آمریكا، فنلاند، چین و آلمان برگزار شد. امسال هم در استرالیا برگزار می شود اما میزبانی ۲۰۰۹م به مسكو روسیه داده شده است.

رقابت های قهرمانی باشگاه های جهان نیز بعد از كانادا در كشورهای نیوزیلند، ایتالیا، آفریقای جنوبی و كانادا و رقابت های ۲۰۰۸م نیز در مالزی برگزار خواهد شد. این رشته ورزشی، رشته ورزشی المپیكی نیست، اما قرار است در بازی های المپیك ۲۰۰۸م چین، جزو رشته های نمایشی باشد.

● فعالیت این رشته در ایران

رشته ورزشی دراگون بوت سال ۸۴ وارد ایران شد و فدراسیون قایقرانی در این سال تصمیم گرفت این رشته همگانی را در ایران فعال كند. ۵۵ فروند قایق خرید و به استان ها فرستاد و این ورزش در ایران هم جان گرفت و به سرعت مورد علاقه همگانی قرار گرفت و چنین شد كه این رشته در پنجم بهمن ماه سال ۸۴ با حضور فرانس واریفل، عضو فدراسیون جهانی قایقرانی و رئیس كمیته جهانی دراگون بوت و مهندس محمدعلی آبادی رئیس سازمان تربیت بدنی بازگشایی شد.

اكنون استان های تهران، گیلان، مازندران، اصفهان، لرستان، بوشهر، زنجان، خوزستان، كرمانشاه، اردبیل، آذربایجان شرقی و خراسان رضوی در این رشته در دو بخش مردان و زنان فعالیت دارند و تیم های خود را به مسابقه و رقابت های كشوری اعزام می دارند.

نخستین دوره رقابت های دراگون بوت مرداد ماه سال گذشته با حضور ۶۰۰ ورزشكار برگزار شد كه تهران، در بخش بانوان و گیلان در بخش مردان قهرمان شدند و برترین ها به تیم ملی راه یافتند.

تیم ملی دختران هم برای نخستین بار در رقابت های قهرمانی جهان در چین تایپه حضور یافت و در جایگاه چهارمی ایستاد. با توجه به نوپا بودن این رشته در ایران، كسب چنین مقامی بسیار درخور توجه بود. دومین دوره رقابت های قهرمانی كشور نیز دوم و هفتم اردیبهشت ماه در دریاچه آزادی تهران برگزار شد تا راه خود را برای پیشرفت در این رشته هموارتر كند.

سوسن صادقی