فساد در فوتبال محرز اما اثبات نشدنی

در غفلت نهادهای ناظر و مدیریتی ورزش, فساد در فوتبال ایران روز به روز بیشتر می شود

فساد، واژه‌ای نامانوس و تاسف‌برانگیز است که درون خود حجم قابل توجهی از معانی نامطلوب را در بر دارد. در حالی که فساد در هر زمان و مکان مقوله‌ای سرزنش‌آمیز و مذموم بوده و هست، فوتبال ایران ارتباط مستحکمی با آن پیدا کرده است. آن هم در حالی که هنوز عده‌ای آن را کتمان می‌کنند، عده‌‌ای که شاید خود سرمنشا رگه‌هایی از فساد موجود در فوتبال ایران باشند!

غلظت فساد موجود در فوتبال ایران بیشتر شده و این غلظت همچنان به حالت تصاعدی بالا می‌رود. فساد در فوتبال ایران تنها به یک موضوع خاص مربوط نمی‌شود. فساد فوتبالی تنها به معنای مشکلات اخلاقی نیست، تبانی و شرط‌بندی هم به عنوان تنها معنای فساد به شمار نمی‌رود، پولشویی و ابهامات مالی نیز معنای خاص و بی‌بدیل فساد در فوتبال نیست، در واقع معنای فساد در فوتبال طویل‌تر و عریض‌تر از آن است که در یک واژه یا یک موضوع خاص گنجانده شود. فساد موجود در فوتبال ایران آنقدر پروبال گرفته که موضوعات مختلفی را شامل می‌شود و چهار موضوع مالی، اخلاقی، تبانی و دلالان مهم‌ترین موضوعات مرتبط با این فساد هستند.

● یک مربع تاسف‌برانگیز

فساد فوتبالی در ایران به شکل نامحسوسی یک شکل هندسی برای خود تشکیل داده است، یک شکل هندسی به نام مربع که در یک ضلع آن فساد مالی قرار دارد، یک ضلع آن فساد اخلاقی است، یک ضلع به تبانی اختصاص یافته است و ضلع چهارم نیز به دلالان مربوط می‌شود. مثال‌های فراوانی برای چهار موضوع یاد شده موجود است، برخی از این مثال‌ها به عینیت مشاهده شده‌ و سندیت دارد، اما برخی دیگر تنها در حد حرف است هر چند وجود آنها حتی بدون سند هم باورپذیر است. مصداق‌های فساد در فوتبال ایران انگشت‌شمار نیست. گاهی برخوردهای جدی و قهرآمیز با این فسادها صورت گرفته است اما گویا این برخوردها جدی و کارساز نبوده، چرا که اگر این طور بود رشد فساد در فوتبال ایران متوقف می‌شد و متولیان فساد، قدرتمندتر و پولدارتر نمی‌شدند. فوتبال و فساد اکنون کاملا با یکدیگر عجین شده‌اند.

● فساد مالی

بعد مالی مهم‌ترین و بزرگ‌ترین موضوع مرتبط با فساد در فوتبال است. شگفت‌انگیزترین نکته‌ای که در رابطه با فساد مالی وجود دارد این است که با وجود رسوایی‌های متعدد، این پدیده همچنان در حال رشد است و تخلفات صورت گرفته روز به روز پررنگ می‌شـود. دعوای پر سر و صدای مالک و مدیرعامل وقت باشگاه متمول تهرانی بارزترین نمونه در چند سال اخیر محسوب می‌شود. ناپدید شدن میلیون‌ها تومان پول در چرخه مدیریت ناصحیح چند باشگاه به دفعات طی سال‌های گذشته مشاهده شده، اما فقدان مدارک موجود برای جلوگیری از این پولشویی‌ها و رانت‌خواری‌ها باعث شده، متخلفان مشکل چندانی برای ادامه تخلفات اثبات نشده خود نداشته باشند. پولشویی، اتفاقی غیرقابل انکار در برخی از باشگاه‌هاست، این پولشویی همیشه در لفافه قرار داشته و قرار نیست جزئیات آن فاش شود. اتفاقات مربوط به باشگاه مورد اشاره تنها نمونه‌ای جزئی در این زمینه به شمار می‌رود و بقیه اتفاق‌ها، مشابه با آنچه در این باشگاه رخ داد در سکوت کامل خبری و به نوعی به صورت چراغ خاموش پیش رفت. حتی برخی از مواردی هم که بازتاب قابل توجهی در رسانه‌ها داشت بدون این‌که به سرانجامی برسد به حال خود رها شد، مانند ناپدید شدن چند صد میلیون پول در یکی از باشگاه‌های پرطرفدار.

● فساد اخلاقی

برخی جریان‌های موجود در فوتبال با ارزش‌های اخلاقی همسو نیست و حتی در نقطه مقابل آن قرار می‌گیرد. رفتارهایی که گاه از تعدادی از اهالی فوتبال، بخصوص بازیکنان سر می‌زند و با هیچ چیزی قابل توجیه نیست. نمونه فسادهای اخلاقی در فوتبال بیش از اندازه زیاد شده است. بعضی از این موارد چنان است که حتی نمی‌توان به آن اشاره کرد. روندی که در فسادهای مالی وجود دارد در فساد اخلاقی نیز به چشم می‌خورد، به این ترتیب که بسیاری از پرونده‌های مرتبط با فساد، مدارک مستندی ندارد که بتوان از تکرار آنها جلوگیری کرد. مصرف مواد مخدر، حضور در محافل مشکل‌دار و دیگر تخلفات اخلاقی که حتی نمی‌توان نامی از آنها برد، فقط بخشی قابل توجه از مفاسد اخلاقی فوتبال است. شاید ننگ‌آورترین فسادهای اخلاقی چند سال اخیر به ماجرای یک مدرسه فوتبال وابسته به یکی از باشگاه‌ها مربوط باشد، ماجرایی که البته خیلی زود فراموش شد.

● تبانی

رد پای تبانی همیشه در فوتبال دنیا وجود دارد و فوتبال ایران از این قاعده مستثنی نیست. هرگز سند محکمی برای موضوع مهمی به نام تبانی وجود نداشته، هر چند به دفعات اخباری در این رابطه به گوش رسیده است. بحث بر سر تبانی موجود بین دو تیم یا بازیکنانی که ماموریت شکست خوردن تیمشان را به عهده می‌گیرند از دهه پنجاه آغاز شد. در دهه ۶۰ نیـــز اخباری ضد و نقیض درباره تبانی پخش شد و دهه ۷۰ هم مواردی مشکوک به چشم خورد که البته هرگز به شکل رسمی اثبات نشد. بازی دو تیم استقلال و سایپا در سال ۷۶ که به شکست استقلالی‌ها و برکناری ناصر حجازی منجر شد از مواردی بود که حرف‌وحدیث‌های زیادی را در رسانه‌ها در مورد تبانی ایجاد کرد؛ موضوعی که جواد زرینچه مدتی پیش تلویحا آن را تائید کرد. دهه ۸۰ نیز تبانی به شکل و شمایلی مختلف خود را نشان داد و مانند یک زخم سر باز کرد که این جریان تا امروز که دو سال از دهه ۹۰ گذشته است، ادامه دارد. نبود سند محکم، قابل قبول و اثبات شده از یک سو و مهارت پنهان کردن زوایای ماجرا توسط کسانی که بانی به وجود آمدن تبانی هستند سبب شد رگه‌های تبانی همچنان در فوتبال وجود داشته باشد. پیشنهاد‌های مالی قابل توجه به بازیکنان، داوران و حتی مربیان برای ثبت نتایج مورد نظر در فوتبال ایران سابقه داشته است، هر چند ا ین روزها نمونه‌ای از آن مشاهده نشده است. خیلی​ها می‌گویند اگر برنامه‌ای هدفمند و جامع برای زدودن تبانی از چهره فوتبال وجود داشت این مشکل هرگز مشاهده نمی‌شد.

● دلالانی برای همه فصول

هر اقدام بازدارنده‌ای هم که صورت بگیرد باز هم کمکی به حذف کامل دلالان از بدنه فوتبال نمی‌کند، این موضوعی است که حداقل تا امروز ثابت شده. دلالان نقش زیادی در غلیظ کردن میزان فساد در فوتبال ایفا کرده‌اند که اجرای این نقش رقت‌انگیز همچنان ادامه دارد. این گروه سودجو با اقدامات غیرقانونی خود چرخه پیشرفت فوتبال را بسیار کند کردند و همین شد که برخی بازیکنان شایسته بیرون خط ماندند و برخی دیگر که توانایی فنی آنها به شکل قابل توجهی ضعیف و غیرقابل توجیه بود سر از تیم‌های بزرگ درآورند. دلالان فوتبالی آنقدر در انجام کارهای غیرقانونی خود جرات و پر و بال پیدا کردند که حتی در زمینه نقل و انتقال‌های بازیکنان به خارج از کشور هم هنر دلالی خود را نشان دادند و میلیون‌ها تومان به جیب زدند. پول چند میلیونی و حتی چند صد میلیونی که دلالان طی سال‌های اخیر به جیب زدند حساب و کتابی ندارد. هر شخصی می‌تواند در دایره دلالان فوتبال ایران قرار بگیرد، از مربی معروف گرفته تا روزنامه‌نگاری که اکنون در شمال تهران ملک و املاک زیادی دارد. دلالان جریان فساد در فوتبال ایران را سریع‌تر کرده‌اند. این دلالان حتی یک استراحت کوتاه مدت هم به خود نمی‌دهند، آنها در تمام فصول به رسوخ بیشتر فساد به فوتبال ایران ادامه می‌دهند.

● این جریان ادامه دارد...

جریان فساد در فوتبال ایران به همه لایه‌ها نفوذ کرده و دامنه آن اکنون گسترده‌تر از هر زمانی است و دنباله طویلی هم برای آن تصور می‌شود. فوتبال اکنون با این تخلف‌ها چهره مخدوشی پیدا کرده است. شاید تنها نکته طنز مبحث فساد این باشد که هنوز عده‌ای آن را باور ندارند و معتقدند فوتبال ایران پاک است. واقعا چه کسی پاک بودن فوتبال ایران را باور دارد؟!

هیلدا حسینی‌خواه