طراحی صحنه در تلویزیون

دوربین به طور معمول ظاهر طرح هنری و ویژگیهای نمایان دکور رانمایش می دهد اما درپشت صحنه ساخت وتولید این ظاهر زیبا, مجموعه ای از تلاش و فعالیتهای بسیار پردردسر , با بهره گیری از فنونی که متخصصان ویژه این کار عرضه کرده اند, درجریان بوده است

بیشتر دکورها از مجموعه قطعات و مواد خام مخصوص صحنه‌آرایی ساخته می‌شوند . این واحدهای پیش ساخته جهت ایجاد فضاهای مناسب برای صحنه تلویزیون در شکلهای گوناگون انتخاب ، تزیین و تنظیم می‌گردند.انواع وسایل ضروری از قبیل پوششها وپارچه‌های آویزان به عنوان پوشش دیوارهای استودیو که در کشورمان به طور معمول به آن سیکلو می‌گویند ، پرده‌های نقاشی وتزیین‌شده و لته‌های در اندازه‌های مختلف را به دکور صحنه می‌توان اضافه کرد.

●وظیفه و عملکرد دکور:

طراحی صحنه موثر ،‌ سهم عمده‌ای در موفقیت هر برنامه تولیدی دارد، چرا که می‌تواند بیننده را درون محیط مورد نظر ببرد و به برنامه قدرت دهد.

طراحی صحنه ممکن است به شکل و حالتهای گوناگونی باشد ؛ محیط طبیعی را برای بازیگران فراهم کند ، قادر است با استفاده از مواد اولیه تصنعی،‌ واقعیت را تجسم بخشد . دکور صحنه می‌تواند باشد که بیینده در تصوراتش آن را واقعی بپندارد . طراحی صحنه در کل تمام نکات صحنه‌آرایی ( انتخاب ،‌تنظیم یا ساخت اسباب و اثاثیه ومبلمان صحنه ،‌تزیینات دکور ،‌و وسایل صحنه و ...) را دربر می‌گیرد ؛ چه بسا شامل کارهای گرافیکی و عنوانبندی برنامه نیز بشود .

●طراحی صحنه‌آرایی:

طراحی صحنه‌آرایی ممکن است از سوی نویسنده متن ،‌کارگردان یا طراح صحنه ارائه شود.

گاهی کارگردان درخواست می‌کند که طرح وترتیب خاصی برای برنامه‌اش تدارک دیده شود. به نوعی که برای او برنامه به این صورت درست است .

بیشتر اوقات ، طراح صحنه پس از خواندن متن برنامه و انجام صحبتهای مقدماتی با کارگردان ، طرح صحنه ( شاید به شکل طرحهای کشیده شده روی کاغذ ) و وسایل مربوط به آن تهیه نموده ،‌به صورت طرح اولیه به کارگردان عرضه می‌کند . کارگردان روی طرح کارکرده وبراساس فرصتها وامکاناتی که طراح برایش درنظر گرفته ، ‌نماهای ویژه رابه ذهن می‌سپارد.

●شرح تصویر:

دکور صحنه تلویزیون به طور معمول از یک مجموعه واحدهای پیش‌ساخته تولید می‌شود. این واحدها ، براساس طراحیهای انجام شده ، به هم متصل می‌شوند و فضاهای متنوعی برای تولید برنامه‌های تلویزیون به وجود می‌آورند .۱) لته تخت ۲) پنجره ۳)پرده اطراف استودیو ۵)گیره حفاظ دکور ۶)وزنه و حفاظ دکور.

● نکات برجسته طراحی صحنه :

دوربین به طور معمول ظاهر طرح هنری و ویژگیهای نمایان دکور رانمایش می‌ههد . اما درپشت صحنه ساخت وتولید این ظاهر زیبا ،‌مجموعه‌ای از تلاش و فعالیتهای بسیار پردردسر ،‌ با بهره‌گیری از فنونی که متخصصان ویژه این کار عرضه کرده‌اند ، درجریان بوده است . گذشته از اینکه طرح صحنه باید باموضوع و اهداف برنامه مناسبت داشته باشد ، باید از نظر نیازهای ضروری و جنبه‌های عملی برنامه ، خواست کارگردان وگروه تولید ، و در نهایت خواست بینندگان ،‌ رابا توجه به مسائل زیر فراهم سازد:

۱- هزینه تعیین شده با به کارگیری ابتکار و خلاقیت ، می‌توان آثار شگفت انگیزی از طرحهای صحنه را ، حتی بابودجه‌ای محدود ، خلق کرد.

۲_ دکور صحنه باید به قدر کافی محکم و استوار باشد و آسان قابل حمل باشد.

۳- دکور باید متناسب با ابعاد و اندازه‌های استودیو ساخته شود . اگرنتوان آن را از درهای استودیو به داخل برد ،‌کارایی نخواهد داشت .

۴- طرح دکور نباید صرفا به خاطر زیبایی ساخته شود وباید درنظر بگیرد که بازیگر چه کارهایی راباید انجام دهد . مثلا در نمایش رومئو و ژولیت اثر شکسپیر که رومئو از بالکن خانه ژولیت بالا می‌رود بالکن باید طوری طراحی شود که این عمل برای بازیگر شدنی باشد.

۵- طراحی صحنه باید جای مناسبی و کافی برای حرکت دوربینها ،‌ بومهای صدا و غیره در داخل ،‌اطراف و جلو صحنه ،‌در نظر بگیرد.

۶- دکور صحنه باید طوری ساخته شود که نورپردازی و صدابرداری مناسب براحتی انجام شود.

۷- نکات ایمنی گوناگو هم باید مراعات شود . این نکات شامل ایمن بودن ساختمان دکور ، آتش سوزیها ،‌ (نشت آب) ، تامین سلامتی بازیگران ،‌مجریان وگروه تولید وسازندگان برنامه نیز می‌شود.

دو طرح مهم، اساس برنامه‌ریزی برای تولید است: نقشه صحنه و مقاطع صحنه

● نقشه صحنه

کشیدن نقشه استودیو درواقع ابتدا ترسیم تمامی ابعاد استاندارد یک استودیوی خالی است. این ابعاد در حال حاضر با سیستم متریک و با نسبت ۱:۵۰ اعمال می‌شود.

این نقشه روی نوعی کاغذ خاص چهارخانه رسم می‌شود و یژگیهای زیر را نشان می‌دهد :

▪ محل قرار گرفتن انبار و فضاهایی مثل اتاق چهره‌پردازی، تعویض لباس و غیره .

▪ تمامی ورودیها ، خروجیها ،‌قفسه‌های ذخیره موقت وسایل صحنه ،‌راه‌پله‌ها ،‌نقاط دسترسی به منابع اصلی نیرو و غیره.

▪ ناحیه یامنطقه صحنه‌پردازی با دکوری که بایدبرپاشود.

▪ فضای ایمنی یک متری ( تقریبا سه فوت) ،‌ یا فضای آتش‌نشانی دور استودیو)) .

▪ موقعیت قرار گرفتن منابع تدارکات مثل (گاز ،‌آب و برق)

▪ موقعیت قرار گرفتن پریزها و رابطهای خاص وسایل فنی برای دوربینها ، وسایل صدا و نور.

▪ موقعیت قرار گرفتن میله‌های آویز و نرده‌های هدایت کننده نورهای بالاسری و غیره.

▪ موقعیت قرارگرفتن نرده‌های محافظ پرده اصلی استودیو.

▪ ارقام و اطلاعات مربوط به ارتفاع ، ظرفیت تحمل وزن ، و اندازه وسایل و لوازمی که باید داخل استودیو)) شود و غیره.

نقشه استودیو چه کاربردهایی دارد

از نقشه استودیو)) اطلاعات اساسی و لازم در مورد محل تولید به دست می‌آید:

▪ طرح صحنه( staging plan ) : طراح صحنه ،‌نقشه محدوده قرار گرفتن دکور را در روی نقشه مربوطه ترسیم می‌کند . در یک تولید مفصل و پیچیده ،‌نسخه‌های متعدد شفافی ، به طور جداگانه ، از نقشه استودیو)) برای گروه دوربینها وگروه نور و صدا تهیه می‌گردد و جهت دستیابی به کیفیت مطلوب کار ، روی هم منطبق می‌شود تا در مجموع ، تمامی شکل اجرایی کار در استودیو ،‌با تطبیق این نقشه‌ها بر روی یکدیگر مشخص گردد.

▪ طرح و نقشه اثاثیه و وسایل صحنه : این طرح صرفا نقشه چیدن وسایل صحنه و اثاثیه است ، که نشان می‌دهد کدام وسیله در کجا قرار می‌گیرد یا کدام پرده در کجا آویزان شود یا تزیینات لازم چگونه نصب گردند و..؟

▪ طرح و نقشه محل دوربینها : کارگردان روی یک نسخه از طرح و نقشه استودیو ،‌تعداد و موقعیت دوربینها )) ، بومهای صدا و حتی محل عبور وکشیده شدن کابل دوربینها را مشخص می‌سازد. این نقشه ،‌در جلسات هماهنگی برای تولید ،‌ وقتی کارگردان افکار و ذهنیات خود را درباره حرکت دوربینها بیان می‌کند، کاربرد دارد. همچنین ،‌گروه دوربین ،‌ گروه صدا و ... به نقشه استودیو و حرکت دوربینها نیاز دارند؛ این نقشه در زمان تمرین ،‌آنان را در چیدن وسایل راهنمایی می‌کند.

▪ طرح و نقشه نور را می‌توان جداگانه یا روی همان نسخه مربوط به دوربینها کشید. نشانه‌های مربوط به منابع نوری ،‌با تعیین مسیر کابلها و رابطهای برق ،‌وسایل کمکی و غیره ، روی نقشه نورمشخص می‌گردد.

▪ شرح تصویر

▪ نقشه استودیو

خطوط کلی طرح و محل قرار گرفتن دکور روی نقشه استودیو کشیده شده است.

▪ مقاطع و ابعاد

این نفشه‌ها جزئیات مربوط به ابعاد عمودی دکور،‌اندازه‌ها ،‌سبک و شکل و سطح ظاهری دیوارها را ، همراه با ویژگیهای خاصی که یک دکور شامل آن است ،‌نشان می‌دهد.

▪ مقاطع و ابعاد دکور

این نقشه اندازه و مقاطع دکور و وسایل را با همان ابعادی که در نقشه استودیو وجود دارد ، از نمای جانبی نشان می‌دهد و تمامی جزئیات بعد عمودی دکور ،‌ساخت و پرداخت دیوارها،‌پله‌ها وغیره را نشان می‌دهد. این نقشه در وهله اول مورد بهره‌برداری کارگاه دکور وگروه سازنده و نصب کننده دکور است و آنها به کمک این نقشه ،‌دکور تمام شده را در ذهن خود مجسم می‌کنند.