چرا تمایل به انجام عمل لیزیک (LASIK) روز به روز کمتر و در مقابل بعضی از چشم پزشکان انجام عمل لیزر (PRK) و عمل لازک (LASEK) را آلترناتیو بهتری می دانند؟

اگر نگاهی به تاریخچه عمل لیزیک (LASIK) و لیزر (PRK) بیندازیم درمی یابیم که در اوایل دهه نود میلادی ابتدا عمل لیزر (PRK) به دنیای چشم پزشکی معرفی گشت وبعلت نامطلوب بودن نتایج اولیه این عمل در …

اگر نگاهی به تاریخچه عمل لیزیک (LASIK) و لیزر (PRK) بیندازیم درمی یابیم که در اوایل دهه نود میلادی ابتدا عمل لیزر (PRK) به دنیای چشم پزشکی معرفی گشت وبعلت نامطلوب بودن نتایج اولیه این عمل در شماره های بالا (نزدیک بینی عمدتا بالای ۶- دیوپتر)، عمل لیزیک (LASIK) به سرعت جانشین آن گردید.

همانطورکه ممکن است اطلاع داشته باشید، در عمل لیزر (PRK) تراش قرنیه از سطح صورت می گیرد و معمولا ۳ تا ۵ روز طول می کشد تا سطح چشم ترمیم گردد و در این مدت علاوه بر درد و ناراحتی، بینایی نیز با تاخیر بیشتری بر می گردد. اما نحوه عمل جراحی در لیزیک بدین شکل است که ابتدا یک لایه (Flap) به ضخامت حدود ۱۶۰ میکرون (هزارم میلیمتر) ایجاد می گردد و سپس متناسب با شماره چشم، عمق قرنیه با لیزر تراشیده و در انتها لایه به جای اولیه خود برگردانده می شود. در عین اینکه عمل لیزیک نسبت به لیزر پیچیده تر بنظر میرسد ولی کاهش چشمگیر میزان و مدت درد پس از عمل به همراه برگشت سریع بینایی، و همچنین امکان کاربرد آن در شماره های بالاتر، این عمل را به یکی از موفقترین و شایعترین نوع عمل در طی ده سال گذشته تبدیل نموده است. ناگفته نماند که هنوز هم مقبولیت عمل لیزیک در بین هم چشم پزشکان و هم بیماران بسیار بالاست.

در طی دهه گذشته با انجام میلیونها عمل لیزیک در سراسر دنیا و گزارشهایی از عوارض بسیار نادر اما در عین حال بسیار جدی عمل لیزیک، سبب گشت که عمل لیزر (PRK) وشق جدیدتر آن یعنی عمل لازک (LASEK) مجددا مورد توجه و بازنگری قرار گیرد. یکی از عوارض بسیارجدی عمل لیزیک ایجاد آستیگماتیسم نامنظم و پیشرونده ای (Keratectasia) است که پس از یک یا چند سال از عمل لیزیک ممکن است حادث گردد. در مورد این عارضه چند نکته را باید مد نظر داشت:

عارضه ایست بسیار نادر می تواند پیشرونده باشد و بینایی را به شدت کاهش دهد. بیشتر در چشمهایی اتفاق می افتد که اندازه ضخامت قرنیه آنها متناسب با میزان شماره اصلاح شده نباشد.

علت دیگری که احتمال وقوع این عارضه را می تواند بیشتر کند، وجود نامنظمی های بسیار خفیف سطح قرنیه در قبل از عمل است که از نظر بالینی هیچگونه علائمی را ایجاد نکرده و ممکن است در زمان معاینات قبل از عمل پوشیده مانده یا به آن بهای لازم داده نشود.

وجود سابقه قوز قرنیه (Keratoconus) حتی نوع بسیار خفیف آن در خود فرد ویا در فامیل وی نیز احتمال وقوع این عارضه را بیشتر می کند. احتمال وجود علل و زمینه های ناشناخته دیگردر ایجاد این عارضه را نیز نمیشود نادیده گرفت.

در انواع خفیف این عارضه، بیمار مجددا نیاز به عینک خواهد داشت ( البته ممکن است عینک همه مشکلات بیمار را حل نکند). انواع متوسط آن نیازبه لنز تماسی از نوع سخت (RGP) پیدا می کنند و انواع شدیدتر آن منجر به عملهای جراحی قرنیه مانند حلقه های داخل قرنیه و یا در نهایت پیوند قرنیه می گردد.

ترس از وقوع این عارضه سبب گشته که امروزه قبل از عمل بیماران بیشتر مورد معاینات و تستهای متعددی مانند توپوگرافی قرنیه، اورب اسکن، و اندازه گیری ضخامت قرنیه قرار بگیرند. در صورت کافی نبودن ضخامت قرنیه یا وجود نامنظمی های سطح قرنیه، دیگر عمل لیزیک علی رغم همه مزایایش به بیمار پیشنهاد نخواهد شد و بسته به مورد، تلاش پزشک یا بر این قرار خواهد گرفت که بیمار را از عمل منصرف کند یا به وی پیشنهاد اعمال جراحی متفاوتی مانند عمل لیزر (PRK) یا لازک (LASEK)، و یا جایگذاری لنزهای داخل چشمی را بدهد.

عارضه دیگری که حتی تا سالها بعد از عمل لیزیک می تواند حادث گردد، جابجایی لایه (Flap) دراثر ضربه یا تصادفات شدید می باشد. چرا که این لایه ایجاد شده در عمل لیزیک هیچگاه نمی تواند استحکام قبلی خود را حتی بعد از سالهای سال باز یابد. با این استدلال برای افرادی که بطور معمول در معرض ضربه و ترومای بیشتری هستند مانند پرسنل نظامی و انتظامی و همچنین ورزشکاران رشته های رزمی، عمل لیزیک ممکن است انتخاب مناسبی نباشد و انجام عمل لیزر (PRK) یا لازک (LASEK) تصمیم منطقی تری باشد.

از طرف دیگر امروزه پس از گذشت حدود یک دهه استفاده از لیزر اگزایمر وبا پیشرفت کیفیت ماشینهای لیزر، استفاده از داروی میتومایسین در ضمن عمل، مصرف ویتامین C بعد از عمل، و اجتناب از نور ماوراء بنفش در هفته های نخست بعد از عمل سبب گشته که نتایج عمل لیزر (PRK) یا لازک (LASEK) با عمل لیزیک برابری نماید. کما اینکه با عمل لیزر یا لازک تمامی عوارضی که مربوط به ایجاد لایه می باشد خودبخود حذف گشته، در ۱۶۰ میکرون ضخامت قرنیه صرفه جویی شده و بنابراین استحکام قرنیه کمتر دست خورده ، مقاومت چشم درمقابل ضربه و حوادث با چشم طبیعی تفاوت نخواهد کرد. از همه اینها گذشته انجام عمل لیزر یا لازک در قرنیه های با ضخامت کم یا با نامنظمی های مختصر ریسک بسیار کمتری برای ایجاد عارضه آستیگماتیسم نامنظم و پیشرونده (Keratectasia) خواهد داشت.لازم به ذکر است که اگر چه از لحاظ تئوری احتمال حدوث این عارضه در عمل لیزر و لازک هم میرود ولی عملا پس از گذشت یک دهه از انجام این عمل، در سرتاسر دنیا هیچگونه گزارشی ازاین عارضه نشده است.

بنابراین اگر کاندید عمل برای اصلاح شماره عینک هستید و مسئله درد و همچنین تاخیر مختصر بازگشت بینایی در روزهای نخست بعد از عمل لیزر و لازک اهمیت چندانی برایتان ندارد، این نوع عمل یعنی لیزر (PRK) یا لازک (LASEK) می تواند آلترناتیو بسیار مناسب و گاها بهتری برای عمل لیزیک باشد. در این مورد می توانید با پزشک معالج خود صحبت کنید.