زندگی و زمانه سید حسن تقی‌زاده

موضوع: مشروطه و نقش روشنفكران
نویسنده: سید علی علوی
تاریخ انتشار: بهار ۱۳۸۵
●چكیده متن:
بررسی و شناخت تاریخ معاصر ایران، بدون شناخت انقلاب مشروطه، علل و عوامل، ریشه‌های انحراف،‌علل …

موضوع: مشروطه و نقش روشنفكران

نویسنده: سید علی علوی

تاریخ انتشار: بهار ۱۳۸۵

چكیده متن:

بررسی و شناخت تاریخ معاصر ایران، بدون شناخت انقلاب مشروطه، علل و عوامل، ریشه‌های انحراف،‌علل پیدایش استبداد رضاخانی از دل این انقلاب و موضوعاتی از این دست میسر نخواهد بود؛ در این بررسی، رجال و شخصیت‌های مؤثر تاریخ معاصر سهم به‌سزایی دارد.

در بررسی رجال عصر مشروطه، سید حسن‌ تقی‌زاده از چهره‌های مؤثر به شمار می‌رود. وی كه در بین چهره‌های روشنفكر غربگرا، از شهرت خاصی برخوردار است، نه تنها شعار «از ناخن پا تا موی سر باید غربی شد» را سرداد،‌بلكه به تعبیر خود «اولین بمب تقلید از غرب را در ایران منفجر كرد» و در نهایت به این آموزه‌ها نیز عمل نمود.

سید حسن تقی‌زاده از چهره‌های صاحب نام و ذی‌نفوذ در دستگاه وابسته ماسونی بود و تا مرتبه «استاداعظم»ی ترقی كرد و از همین راه عده‌ای از اهل قلم و فرهنگ این مرز و بوم را به تشكیلات فراماسونری رهنمون ساخت؛ هرچند برای فرار از بیان واقعیات تاریخی و كتمان وابستگی‌ اش به لژهای ماسونی،‌ تجاهل كرده و آن را افسانه‌ای بیش نمی‌خواند.

از دیگر اقدامات ناپسند تقی‌زاده كه البته در مقام پاسخگویی و در توجیه عملش، خودرا «آلت فعل»ی بیش ندانسته، تمدید قرارداد دارسی در عصر رضاخانی است. این اقدام وی در ۱۹۳۳ م. مُهر ننگی دیگر از وابستگی را بر پیشانی‌اش نشاند؛ ننگی كه تا پایان عمر توان زدودن آن را نیافت.

وی كه مبلغ جدایی دین از سیاست بود، در مقابل دین، دیانت و روحانیت ایستاد؛ گواه اقدامات وی، مشاركتش در ترور شهید آیت‌الله سید عبدالله بهبهانی است. این اقدام وی را منفور اهل فتوی گرداند و با صدور فتوای مرحوم آخوند خراسانی و احراز «فساد سیاسی»‌اش، صلاحیت او برای حضور در مجلس شورای ملی رد شد.

بررسی زندگی سید‌حسن تقی‌زاده، شاید نكات كم و بیش مثبتی در عرصه‌های تحقیقی، ادبی و تاریخی به وی نسبت دهد، اما در میدان عمل، سیاست و حكومت، اقدامات خائنانه وی و اطاعت محض از استادان غربی‌اش، از او چهره‌ ای ساخت كه حتی نزدیكترین دوستان و فرزندان فكریش نیز نتوانستند آن طور كه باید و شاید از او دفاع كرده و تطهیرش كنند.

بیش از سه دهه از پایان عمر تقی‌زاده می‌گذرد اما هنوز اسناد و آثاری تاریخی منتشر می‌شود كه نیاز به بررسی و تحلیل زندگی وی را بیش از پیش روشن می‌سازد.

كتاب حاضر توسط دكتر سید علی علوی، استادیار دانشگاه الزهرا (س) نوشته شده و گوشه‌ای از زندگی تقی‌زاده را بیان داشته و تلاش نویسنده را برای نشان دادن چهره واقعی سید حسن تقی‌زاده مشخص می‌سازد.