مهارت حل مشکلات را به نوجوانان بیاموزیم

به تدریج که کودکان مرحله نوجوانی را می گذرانند باید طریقه مقابله با مشکلات را فرا بگیرند درست است که شما همیشه در کنار فرزندتان نیستید ولی می توانید مهارت های لازم را به او بیاموزید

به تدریج که کودکان مرحله نوجوانی را می گذرانند باید طریقه مقابله با مشکلات را فرا بگیرند. درست است که شما همیشه در کنار فرزندتان نیستید ولی می توانید مهارت های لازم را به او بیاموزید.

در واقع همه ما باید مشکلاتی را حل کنیم ولی مهارت حل مشکلات، اکتسابی است نه غریزی. برای کسب این مهارت بهتر است:

۱) با دقت گوش دهید و در کمال آرامش فکر کنید.

۲) گزینه های پیش رو و نیازهای سایر مردم را در نظر بگیرید.

۳) راه حل های موثر را بیابید و یادتان باشد گاهی باید سازش کنید.

فراموش نکنید مهارت حل مشکلات در تمام طول زندگی به کمک شما می آید.

وقتی نوجوان مهارت لازم را برای حل مشکلات می آموزد اعتماد به نفس بیشتری پیدا می کند و می تواند تصمیمات بهتری بگیرد.

● شش گام برای حل مشکلات

بیشتر مشکلات با مذاکره و سازش حل می شود ولی اگر نتوانستید مشکلی را حل کنید شش گام زیر را بردارید:

۱) شناسایی مشکل

اولین گام این است که مشکل رادقیقاً شناسایی کنید و سپس آن را بر روی کاغذ بیاورید. به عنوان مثال:

الف) فرض کنید فرزندتان بدون اجازه دوستش کتاب او را برداشته است.

ب) فرض کنید فرزندتان یادش رفته به شما بگوید دیر به خانه می آید.

بر روی مسئله تمرکز کنید نه بر روی شخص یا احساسات خود. اگر از فرزندتان بپرسید: «چرا یادت رفت به من بگویی که دیر به خانه می آیی؟ آیا ناراحتی من برای تو اهمیتی ندارد؟» او یا موضع تدافعی می گیرد و یا ناراحت می شود.

به فرزندتان بگویید: «تو باید هر از گاهی با دوستانت بیرون بروی ولی ما هم باید از سلامتی تو مطمئن شویم. اطمینان دارم با کمک هم می توانیم در این زمینه به راه حلی دست یابیم.»

۲) چرا این مسئله یک مشکل محسوب می شود؟

به فرزند خود کمک کنید علت بروز مشکل را توضیح دهد. سؤالات زیر را از او بپرسید:

الف) چرا این مسئله این قدر برای تو اهمیت دارد؟

ب) چرا به حل آن نیاز داری؟

پ) فکر می کنی احتمال دارد چه اتفاقی بیفتد؟

ت) بدترین اتفاق ممکن چه خواهد بود؟

ث) چه چیز تو را ناراحت می کند؟

سعی کنید بدون جر و بحث کردن به حرف های فرزندتان گوش دهید.

او را تشویق کنید که از جملاتی مثل «من نیاز دارم...»، «من می خواهم...»، «من احساس می کنم...» و ... استفاده کند و خودتان نیز این جملات را به کار ببرید.

در مورد دلایل نگرانی خود صریح باشید.

۳) راه حل های ممکن را در نظر بگیرید

فهرستی از تمام راه حل های ممکن تهیه کنید و از پیشداوری خودداری نمایید. اگر فرزند شما راه حلی به نظرش نمی رسد خودتان شروع کنید .شما می توانید در ابتدا یک پیشنهاد مضحک بدهید. این کار راه حل های عملی و جدی را به همراه خواهد داشت. سعی کنید با کمک فرزندتان حداقل هشت راه حل عملی ارائه دهید.

● تمام راه حل ها را بر روی کاغذ بیاورید.

۴) راه حل ها را سبک و سنگین کنید

در مورد نکات مثبت و منفی هرکدام از راه حل ها با فرزندتان صحبت کنید. یادتان باشد اول از همه به نکات مثبت بپردازید. دراین صورت هیچ کس ناراحت نمی شود. سپس راه حل هایی را که نکات منفی آنها به نکات مثبت شان می چربد کنار بگذارید. به امتیازبندی سایر راه حل ها بپردازید و بهترین را انتخاب کنید.

اگر نتوانستید به راه حل مناسبی دست یابید، مجددا به گام سوم رجوع کنید و راه حل های ممکن را یادداشت کنید.

شما درضمن می توانید از سایر اعضای خانواده کمک بگیرید. برای انتخاب راه حل مناسب، سازش را از یاد نبرید.

۵) راه حل انتخاب شده را به مرحله عمل درآورید.

پس از توافق درمورد یک راه حل، درباره عملی کردن آن برنامه ریزی کنید. با یادداشت برداری و درنظرگرفتن مسائل زیر می توانید بهتر به نتیجه برسید:

الف) چه کسی این کار را انجام می دهد؟

ب) این کار چه زمانی انجام خواهدشد؟

پ) برای عملی کردن این راه حل چه عواملی ضروری هستند؟

شما در ضمن می توانید زمانی برای بررسی میزان موفقیت راه حل تعیین کنید.

احتمال دارد فرزند شما برای عملی کردن پیشنهاد خود از اعتماد به نفس کافی برخوردار نباشد. فرض کنید فرزندتان می خواهد با دوست خود آشتی کند ولی نمی داند به او چه بگوید. شما می توانید دراین زمینه وی را راهنمایی کنید.

۶) نتایج را مورد بررسی قرار دهید

وقتی پیشنهاد مناسب به مرحله عمل درآمد باید نتایج آن را مورد بررسی قرار دهید.

ممکن است فرزندتان در حل مشکلات با موانعی روبه رو شود. دراین صورت صبر پیشه کنید و از شتابزدگی بپرهیزید.

درضمن یادتان باشد تمام راه حل ها موثر واقع نمی شود و گاهی لازم است بیشتر از یک راه حل را امتحان کنید. مسئله مهم دیگر این است که وقتی اوضاع بر وفق مراد پیش نمی رود راه های دیگری را بیازمایید.

از فرزند خود سؤالات زیر را بپرسید:

۱) به چه نتیجه مثبتی دست یافتی؟

۲) درکدام مسئله موفق نبودی؟

۳) برای بهترشدن اوضاع چه کاری از دست ما ساخته است؟

اگر مشکل تان حل نشد به گام اول رجوع کنید. شاید در شناسایی مشکل اشتباه کرده اید و یا راه حل مناسب را نیافته اید؟

برای حل مشکلات شخصی خود از این روش استفاده کنید. دراین صورت فرزندتان نیز تشویق به این کار خواهدشد.

● مشاجره

به احتمال قوی شما با فرزند نوجوان خود بیشتر از زمان کودکی اش مشاجره می کنید.

کوتاه آمدن از مواضع خود و دادن اختیار تصمیم گیری به نوجوان کار آسانی نیست ولی یادتان باشد فرزندتان برای تبدیل شدن به یک انسان مسئولیت پذیر باید این مرحله را پشت سربگذارد. فرض کنید شما و فرزندتان در مورد رفتن او به یک جلسه با یکدیگر مشاجره می کنید.

● شما می خواهید...

الف) فرزندتان را به محل جلسه برسانید و سپس او را به خانه برگردانید.

ب) از نظارت یک بزرگسال مطمئن شوید.

پ) فرزندتان ساعت یازده در خانه باشد.

● فرزند شما می خواهد...

الف) به همراه دوستانش به جلسه برود.

ب) با تاکسی به خانه برگردد

پ) هر زمان که توانست به خانه برگردد.

در این مواقع چگونه با هم به توافق می رسید؟

در اینجا مهارت حل مشکلات می تواند کارساز باشد.

۱) مشکل خود را شناسایی کنید

مشکل خود را بر روی کاغذ بیاورید. به عنوان مثال:

الف) تو می خواهی با دوستانت به میهمانی بروی و با تاکسی به خانه برگردی

ب) من نگران سلامتی تو هستم ولی ما باید در این مورد با یکدیگر به توافق برسیم.

۲) چرا آن مسأله یک مشکل محسوب می شود؟

از فرزندتان بپرسید چه چیزی برای او اهمیت دارد و خودتان نیز به او توضیح دهید که به چه چیز بیشتر اهمیت می دهید.

به عنوان مثال از فرزندتان بپرسید: «چرا نمی خواهی در زمان مشخصی در خانه باشی؟» سپس به دقت به دلایل او گوش دهید.

۳) راه حل های ممکن را در نظر بگیرید

بهتر است شما و فرزندتان هر کدام حداقل چهار راه حل ارائه دهید. به عنوان مثال شما می توانید فرزندتان را به میهمانی برسانید. ولی او در مورد زمان این کار تصمیم گیری کند و یا اینکه فرزندتان می تواند در راه برگشت به خانه به همراه دوستان خود تاکسی بگیرد.

۴) راه حل ها را بررسی کنید

نکات مثبت و منفی هر کدام از راه حل ها را مورد بررسی قرار دهید. از نکات مثبت شروع کنید و راه حل هایی را که از نظر هیچ کدام از طرفین قابل قبول نیست کنار بگذارید. به عنوان مثال اینکه فرزندتان به تنهایی سوار تاکسی شود. ممکن است شما در مورد زمان خاصی تاکید داشته باشید. به عنوان مثال اینکه فرزندتان حتماً قبل از ساعت یازده در خانه باشد. در هر صورت همیشه یک راه حل اضافی در نظر داشته باشید.

۵) راه حل مورد توافق را به مرحله عمل درآورید.

پس از توافق درباره یک راه حل، باید به روشن کردن موضوع بپردازید. بهتر است موارد را به روی کاغذ بیاورید و تمام جزئیات را مشخص کنید.

۶) نتایج را بررسی کنید

پس از امتحان کردن راه حل در رسیدن به نتیجه شتاب نکنید. با صرف وقت و انرژی برای آموختن مهارت حل مشکلات، به نوجوان این پیام را می فرستید که به تصمیمات او اهمیت می دهید و این کار رابطه شما را با وی بهبود می بخشد.

ترجمه از آذر شایان