اصلاح طلبان در سفر

طی هفته های اخیر, چهره های شاخص اصلاح طلب با حضور در استان های مختلف کشور, در جلساتی که هواداران اصلاحات برای آنان تدارک دیده بودند, شرکت کردند

● تبلیغات سینه به سینه و رو در رو، تاکتیک یا استراتژی ؟

طی هفته های اخیر، چهره های شاخص اصلاح طلب با حضور در استان های مختلف کشور، در جلساتی که هواداران اصلاحات برای آنان تدارک دیده بودند، شرکت کردند. این روند اگرچه امر جدیدی به شمار نرفته و در میان اصلاح طلبان مسبوق به سابقه است اما با توجه به آغاز فعالیت های غیررسمی جناح ها و احزاب مختلف سیاسی کشور جهت حضور در ماراتن انتخابات مجلس هشتم، سبب بروز گمانه زنی هایی در میان کنشگران و فعالان عرصه سیاسی کشور شده است.

در این میان اما به نظر می رسد به رغم عدم اعلام رسمی در دستور کار قرار گرفتن برگزاری جلسات و همایش های استانی توسط گروه های اصلاح طلب، جنب وجوش اخیر در اردوگاه اصلاح طلبان نسبت به دو سال گذشته از تفاوت هایی برخوردار است و درست بر همین اساس است که برخی گروه های اصولگرا با حساسیت ویژه یی تلاش دارند با استفاده از امکانات رسانه یی خود و اضافه کردن سوالاتی به مصاحبه های معمول خود با چهره های سیاسی جبهه اصلاحات درخصوص سفر اصلاح طلبان به شهرهای مختلف کشور، آن را پروژه یی مصوب و راهبردی تازه برای برقراری ارتباط با بدنه اجتماعی اصلاح طلبان عنوان کنند.

با نگاهی هرچند اجمالی به بخش های خبری خاص شبکه های خبر و دوم سیما و همچنین برخی خبرگزاری های معتدل اصولگرایان می توان ردپای این موضوع را به وضوح مشاهده کرد. اصولگرایان که پس از انتخابات ریاست جمهوری نهم و راهیابی یکی از پنج کاندیدای خود در آن انتخابات، آخرین «سنگر» مورد نیاز خود برای تکمیل «چرخه اصولگرایی» در داخل حاکمیت را نیز فتح شده دیدند، اکنون با نزدیک شدن به زمان انتخابات مجلس هشتم بیش از هر زمان دیگری نگران واگذاری عرصه نابرابر و نامتوازن رقابت های انتخاباتی به رقبای اصلاح طلب خود هستند.

● ویژگی های راهبرد تازه اصلاح طلبان

اما سوال این است که راهبرد جدید اصلاح طلبان از چه ویژگی هایی برخوردار است که تا این حد موجب نگرانی جناح رقیب شده است؟ چهره های سیاسی اصلاح طلب اگرچه در طول دو سال گذشته با تصفیه مدیران میانی و حتی پایین دستی خود در ارگان ها و سازمان های دولتی روبه رو شدند اما برای بازشناسی و ترمیم آسیب و رصدکردن شرایط خاص دیگری که به حذف آنان از عرصه سیاسی کشور منجر شد، فرصت مناسبی را در اختیار داشتند. هم از این رو است که پس از انتخابات شوراهای سوم و پیروزی نسبی در انتخابات فوق از راهبرد ائتلاف به عنوان یکی از دستاوردهای پایدار خود نام برده و آن را یکی از نتایج بازشناسی دلایل شکست در انتخابات ریاست جمهوری عنوان کرد.

ضعف در برقراری ارتباط گسترده با بدنه اجتماعی و اصلاح طلبان و بیان دغدغه ها و نقدهای اصولی و همچنین طرح های مختلف برای اداره کشور نیز یکی دیگر از دلایل عدم نتیجه گیری در انتخابات گذشته عنوان شد. در عین حال اعمال محدودیت های گسترده بر مطبوعات و رسانه های محدود اصلاح طلب و عملکرد واضح و غیرقابل انکار صداوسیما در پوشش اخبار یک طرفه علیه اصلاح طلبان سبب شده تا گروه ها و احزاب اصلاح طلب، همچنان روزنه های ارتباطی با مردم را ناکافی بدانند چه اینکه در دوران اصلاحات و به رغم در اختیار داشتن مجلس، شورای شهر و دولت نیز، این محدودیت های رسانه یی علیه آنان، سبب شکوه های گاه و بی گاه خاتمی، کروبی و بسیاری دیگر از فعالان سیاسی اصلاح طلب شد.

اکنون اما به نظر می رسد اصلاح طلبان همانند ماه های منتهی به خرداد ۷۶ مصمم شده اند- به رغم محدودیت های اعمال شده در خصوص اجتماع هواداران آنها- با حضور در شهرها و استان های مختلف از روش های ابتدایی اما موثر گفت وگوی مستقیم با مردم بهره گیرند.

● افرادی که به سفر رفتند

با جدی تر شدن موضوع انتخابات مجلس هشتم که به دلیل شرایط خاص داخلی و خارجی در برهه کنونی از آن به عنوان یکی از مهمترین انتخابات پس از انقلاب نام برده می شود، اصلاح طلبان اما با توجه به تجربیات ناخوشایند گذشته، نگرانی های خود را در خصوص نحوه مواجهه احتمالی با کاندیداهای منسوب به خود از سوی دستگاه های نظارتی ابراز داشته و در خصوص برخی موضع گیری های محدود کننده و «زمینه سازی برای رد صلاحیت» خود هشدار می دهند. در عین حال آنان از هم اکنون و با تکیه بر محبوبیت و نفوذ سیدمحمد خاتمی جلساتی را در شهرهای مختلف کشور برگزار کردند تا ضمن بررسی شرایط و فضای سیاسی حاکم بر آن استان، امکان سازماندهی و ترمیم نقاط ضعف خود را با حداقل امکانات موجود بررسی کنند.

نکته جالب توجه اینکه این سفر که بدون تکیه بر کوچک ترین امکانات دولتی و با سازماندهی کاملاً مردمی و با استقبال کم نظیر مردم شیراز صورت پذیرفت، سبب بروز تحلیل های مختلفی در فضای سیاسی کشور شد تا جایی که عده یی از آن به عنوان «جدال محبوبیت» میان اصلاح طلبان و اصولگرایان نام بردند.

اصلاح طلبان نیز واکنش ها به سفر خاتمی را شاهد مثالی برای نگرانی گروه های محافظه کار از نقش و جایگاه بی بدیل خاتمی در میان جامعه دانسته و پروژه تخریب خاتمی که کمی قبل تر از آن آغاز شده بود را در این راستا ارزیابی کردند. اکنون نیز خبر حضور قریب الوقوع خاتمی در دو استان دیگر کشور بر روی خروجی خبرگزاری های رسمی کشور قرار گرفته است. در حالی که مدیر عامل موسسه فرهنگی خیریه حضرت جوادالائمه یزد از دیدار نمایندگان قشرهای مختلف مردم با خاتمی در چهارم مردادماه جاری و حضور خاتمی در سوم مرداد ماه در مسجد روضه محمدیه یزد (حظیره) خبرداد، مجمع روحانیون مبارز کاشان نیز از شنبه هفته آینده به عنوان روز حضور خاتمی و اعضای تهران این مجمع در شهر کاشان نام برد.

چندی قبل نیز مصطفی معین، وزیر علوم دولت اصلاحات و یکی از کاندیداهای اصلاح طلبان در انتخابات ریاست جمهوری گذشته به دعوت شاخه جوانان جبهه مشارکت کاشان به این شهر سفر کرد تا ضمن دیدار با چهره ها و فعالان سیاسی اصلاح طلب کاشان، در جمع جوانان این شهر نیز به سخنرانی پرداخته و به پرسش های آنان پاسخ گوید.

عبدالله رمضان زاده استاندار کردستان و سخنگوی دولت در دولت خاتمی که در حال حاضر به طور غیر رسمی به عنوان سخنگوی جبهه مشارکت شناخته می شود نیز در خردادماه گذشته در سفری به کردستان در جمع اصلاح طلبان سنندج حاضر و به گفته خود در خصوص کنار گذاشتن نیروهای توانمند بومی، عزل و نصب ها و مشکلات و نارسایی های اخیر در خصوص افزایش رقم بیکاران، محدودیت در استفاده از بنزین پیش از اعمال سهمیه بندی و موضوعات دیگر به گفت وگو با آنان پرداخت. روزهای چهارشنبه تا جمعه هفته گذشته نیز اعضای مناطق جنوبی جبهه مشارکت در شهر شیراز گرد هم آمدند تا در خصوص راهکارهای سیاست ورزی اصلاح طلبانه به گفت وگو بپردازند.

هادی خانیکی معاون سابق وزارت علوم و عضو شورای مرکزی مشارکت نیز به عنوان یکی دیگر از چهره های شاخص اصلاح طلب، در جمع هم حزبی های خود حضور یافته و به سخنرانی پرداخت. در این میان برخی چهره های سیاسی نیز گمانه زنی هایی را در خصوص نوعی تقسیم کار میان اصلاح طلبان برای تداوم حضور در شهرهای مختلف کشور ابراز داشته اند چه اینکه بلافاصله پس از این اردو در شهر شیراز، حمیدرضا جلایی پور نظریه پرداز سرشناس اصلاح طلبان که صاحب کرسی استادی در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران نیز هست با حضور در جمع اصلاح طلبان اصفهان در دفتر «تدبیر زمان» که وابسته به تشکل های اصلاح طلب این استان است در خصوص الگوهای چهارگانه تغییرات اجتماعی در ایران سخن گفت.

● نیاز به توجه به ضعف ها و قوت ها

با توجه به اظهارات برخی از فعالان اصلاح طلب و با نگاهی اجمالی به مقاصد انتخاب شده برای حضور اصلاح طلبان در استان ها به نظر می رسد استان هایی نظیر اصفهان که پس از انقلاب و به واسطه حضور و نفوذ آیت الله طاهری اصفهانی امام جمعه پیشین اصفهان و نماینده بنیانگذار فقید جمهوری اسلامی در این استان، به عنوان خاستگاه سنتی جناح چپ اسلامی به شمار می روند، به عنوان نقطه آغاز این حرکت انتخاب شده اند.

شیراز، کاشان، سنندج و تمامی شهرها و استان های کشور نیز دارای چهره های شاخص اصلاح طلب بوده و هم از این رو است که سفر چهره هایی که بومی این استان ها به شمار می روند کاملاً منطقی به نظر می رسد. تلاش برای تجدید سازماندهی و گردهمایی اصلاح طلبان هر استان به واسطه حضور فعالان سیاسی مشهور اصلاح طلب در آن استان و گفت وگوی مستقیم معلمان، دانشجویان، اقشار کارگری و صنوف مختلف برای انعکاس نظرات به ستاد ائتلاف اصلاح طلبان نیز یکی دیگر از نقاط قوت این جلسات به شمار می رود. اضافه کردن بار تئوریک و علمی به این جلسات با بررسی الگوهای علمی حرکت اصلاحی و همچنین کاهش ضعف ناشی از نداشتن رسانه های فراگیر برای ارتباط با اصلاح طلبان سراسر ایران نیز می تواند به عنوان اهداف بعدی این حرکت شناخته شود.

● تفاوت های ماهوی

همان طور که اشاره شد طی روزهای گذشته همانند بسیاری موارد مشابه تلاش خاصی از سوی برخی رسانه ها و ارگان های خبری اصولگرایان صورت گرفت تا با تعبیر «سفرهای استانی» نوعی شباهت میان حرکت معمول حزبی و غیر دولتی اردوگاه اصلاح طلبان با سفرهای دولت نهم در اذهان تداعی شده تا نتیجه محتمل آن ایجاد ابهاماتی در خصوص انتقادات اصلاح طلبان به سفرهای استانی دولت نهم باشد.

به نظر می رسد نگاهی هر چند اجمالی به شیوه عمل اصلاح طلبان از زمان حضور در عرصه انتخابات ریاست جمهوری دوم خرداد ۷۶ و سفرهای خاتمی در کسوت رئیس جمهور به استان ها و برگزاری جلسات مختلف از سوی اصلاح طلبان در استان ها در طول ده سال گذشته تفاوت ماهوی میان آنچه اکنون از سوی برخی مقامات رسمی در حال پیگیری است با جلسات استانی اصلاح طلبان را به وضوح آشکار می کند.

حامد طبیبی