«ژولیده نیشابوری»

شاعر آیینی و مداح اهل بیت ,استاد محمد حسن فرحبخشیان

● از سرزمین سپیده و صبح ...

محمدحسن فرحبخشیان، فرزند محمداسماعیل، در سال ۱۳۲۰ خیامی در منطقه‌ی فرح‌بخش نیشابور دیده به جهان گشود و روزگار کودکی و نوجوانی را در دیار سپیده و صبح بالید. هر چند تحصیلات وی تا مقطع سیکل متوسطه، بیشتر، فرجام نیافت اما رویدادی در دوره‌ی جوانیش، دریچه‌ی دیگری از زندگی بر روی وی گشود ... خرداد سال ۱۳۴۲ –از این رویداد بیشتر خواهیم گفت- اما اکنون بازگشتی خواهیم داشت به رویش ریشه‌های شعر در نهاد کودکی محمد حسن فرحبخشیان ...

● بارش شعر

وجود محمدحسن فرحبخشیان، از همان اوان کودکی و نوجوانی با دلبستگی به ائمه‌ آمیخته شد، در جایی از آن زمان چنین می‌گوید: «اولین بار که با مادرم در مجلس عزاداری امام حسین (ع) شرکت کرده بودم، سخنران درباره‎ی حضرت فاطمه زهرا (س) و علت شهادت و محل دفن آن بانوی بزرگوار سخن می‌گفت و در پایان مداحی به ذکر مصیبت ایشان پرداخت که من زار زار گریه کردم و در آن هنگام در قلبم جرقه‌ای زد که ای کاش می‌توانستم من هم در مدح و ثنای این بانوی دو عالم شعر بگویم در همانجا از بی‌بی‌خانم فاطمه(س) خواستم مرا کمک کند و همان هم شد.» و سرانجام زلال باران شعر در یکی از روزهای ۱۲ سالگی بر نهاد شیفته‌ی محمد حسن باریدن گرفت ... :«یک شب خوابیده بودم در خواب دیدم وارد مجلسی شدم که بزرگان همه جمع بودند و در مدح اهل بیت شعر می‌گفتند. در میان آنها بشیر و شهریار را دیدم که مورد عنایت اهل بیت قرار گرفتند، خیلی ناراحت شدم که چرا من نباید شعر بگویم، در یک لحظه یکی از بزرگان مرا به اسم صدا زد و گفت، حسن کوچک هم شعر بخواند. صبح آن روز که از خواب بیدار شدم، بی‌اختیار شعر مثل باران از دهانم خارج می‌شد و من که در آن زمان ۱۲ سال بیش نداشتم، شروع کردم به نوشتن اشعاری که می‌سرودم، روز به روز بیشتر از محبت اهل بیت (ع) به خصوص فاطمه زهرا (س) و سرور و سالار شهیدان امام حسین (ع) بهره‌مند شدم.»

● این ژولیده‌ شوریده خاکی

اما نهاد شیفته و طوفانی فرحبخشیان بیست و دو ساله در امتزاج با یکی از بزرگترین وقایع تاریخ معاصر ایران، جوهره‌ای دیگر گرفت؛ وی همزمان با نخستین جرقه‌های انقلاب اسلامی ایران، به رهبری امام خمینی بود، با سرودن دو بیت شعر، که بهای آن، بازداشت و تحمل سه سال و هشت ماه حبس در زندان ساواک بود، با انقلاب ایران همراه شد:

پیــام رهبــر ایران در این جهــان این است

سـکوت در برابر ظالم، خـلاف آییـــن است

چـو دید عکس خمینی، به خود گفتا شاه:

کسی که کاخ مرا زیر و رو کند، این است!

«خرداد سال ۴۲ در مدرسه فیضیه پای منبر امام خمینی(ره) دو بیت شعر درباره اهمیت و ارزش ولایت فقیه سرودم و مجلس چنان متحول شد که بعد از پایان سخنرانی امام، مرا دستگیر و به زندان ساواک قم بردند و تا ۱۵ روز زیر شکنجه دژخیمان در بدترین وضعیت اذیت و آزار و بعد از آن به بند یک زندان قصر منتقل شدم. بعد از چند روز در بین راه بند، تا محل بازپرسی، مرحوم آیت‌الله طالقانی را ملاقات کردم و همین برخورد باعث شد که وی به دژخیمان گفت، این ژولیده‌ی شوریده‌ی خاکی را از کجا آوردید. بعد از آن با این مرد خدا چندین بار دیدار داشتم که او نام ژولیده را بر من نهاد».

ژولیده پس از آزادی از زندان، تا سال ۱۳۵۷، دو بار دیگر و در جمع، ۶ ماه دیگر زندان را تجربه کرد.

وی در دوران جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، نیز در جبهه‌های نبرد حضور یافت و برخی سروده‌های حماسی وی به آن دوران بر‌می‌گردد.

● سکونت در ورامین

ژولیده‌ی نیشابور، پس از رهایی از زندان قصر مدتی در ورامین ساکن شد، و سپس به وطن مراجعت نمود و در مرحله‌ی دوم از سال ۱۳۶۸ در ورامین سکونت گزید و در جوار احترام و مهمان‌نوازی مردمان این دیار، تا واپسین لحظه‌های حیاتش را در این شهر پایید.

سرانجام، ژولیده‌ی نیشابور، در عصرگاه روز پنجشنبه، نوزدهم مهر ۱۳۸۶ خیامی، در بیمارستان سوم شعبان تهران بر اثر سکته‌ی قلبی، دیار خاکی را ترک گفت و پیکر شیدایی‌اش، در گورستان ورامین -موسوم به گلزار شهدای حسین‌ رضا- در کنار فرزند شهیدش، آرام گرفت.

● آثار ژولیده‎ی نیشابور

درونمایه‌ی اغلب سروده‌های این شاعر آئینی و دغدغه‌مند، مذهب، مدح اهل بیت (ع)، انقلاب و دفاع مقدس می‌باشد. از این شاعر نازک‌اندیش و بدیهه‌سرای نیشابوری تا کنون بالغ بر ۳۰ اثر در قالب کتاب و جزوه مشتمل بر مجموعه آثاری از قبیل: «گلبانگ عشق»، «ای قلبها بسوزید»، «ای چشمها بگریید»، «چه کنم، دام می‌سوزد» و ... به زیور طبع آراسته گردیده که برخی از این آثار بیش از ۱۵ بار تجدید چاپ شده است.

اما برخی شعرهای ژولیده‌ی نیشابور، سال‌هاست که همچون جوی روان بر زبان مردم، پوسترها و اعلامیه‌ها و سایر جراید و رسانه‌ها جاری‌اند، از آن جمله‌اند: «در بهار آزادی جای شهدا خالی» و «ای شهیدان وطن پر لاله گلزار شماست» و ... .

● راز شعر عاشورایی

ژولیده، زیارت عاشورا را هم به زبان شعر درآورده است. وی در مصاحبه‌ای با روزنامه‌ی کیهان، انگیزه‌ی این کار را چنین ترسیم می‌نماید: «در یک شب جمعه، بعد از خواندن زیارت عاشورا، به خانم فاطمه زهرا (س) متوسل شدم. بعد از گریه و زاری به خواب رفتم ساعت ۲ بعد از نیمه شب بود که در خانه به صدا درآمد. وقتی رفتم دم در، یک آقای بزرگواری با شال سبز مرا به اسم صدا زد و گفت، چرا زیارت جدم را به شعر نمی‌گویی و سپس از نظر رفت و من آن شب تا صبح تمام زیارت عاشورا را به شعر درآوردم.»

با بازخوانی قطعه شعری ژولیده‌ای، حرمت اندیشه‌اش را پاس مینهیم:

▪ «لطف حق»

دلت را خانــه‌ی مــا کـن، مصفّـا کردنش با من

به‌ ما درد دل افشـا کـن، مـــداوا کردنش با من

اگر گم کــــرده‌ای ای‌دل، کلیـــد استجــابت را

بیا یک لحظــه با ما باش، پیـــدا کردنش با من

بیفشان قطره‌‎ی‌اشکی که من‌هستم خریدارش

بیاور قطــره‌ای اخـــلاص، دریـــا کردنش با من

اگر درهـا به‌رویت بستـــه شـد دل برمکن بازآ

درِ این خـانه دق‌البــــاب کُـــن واکردنش با من

به من گــو حاجت خود را، اجـابت می‌کنم آنی

طلب‎کن آنچه می‌خواهی،مهیّا کردنش با من

بیا قبل از وقـــوع مرگ روشـن کن حسابت را

بیاور نیک و بد را، جمـع و منــها کردنش با من

چو خوردی روزی امـــروز ما را شـکر نعمت کن

غم فــردا مخـور، تأمیـــن فـــردا کردنش با من

به‌ قــرآن آیه‌ی‌رحمت فــراوان است ای انسان

بخـوان این آیه را، تفسیر و معنا کردنش با من

اگر عمـری گنـه کردی، مشو نومیــد از رحمت

تو نام تـــوبه را بنویـس، امضـــا کردنش با من

فهرست منابع:

ـ «ژولیده نیشابوری به جوار رحمت خدا کوچید»، هفته‌نامه‌ی صبح نیشابور، سال نوزدهم، شماره ۷۱۳، یکشنبه ۲۲ مهر ۱۳۸۶، ص۸.

ـ « گفت و گوی کیهان با استاد ژولیده در آخرین روزهای زندگی لقب «ژولیده» را آیت الله طالقانی بر من نهاد »، روزنامه کیهان، سال شصت و ششم، پنجشنبه دهم آبان ماه ۱۳۸۶

ققنوس شرق (فرزند نیشابور)

http://abarshahr.blogfa.com