بزرگ شدن بچه‌ها

سرعت تكثیر سلول‌های مغزی در دوران داخل رحمی فوق‌العاده زیاد است، به‌ طوری كه در زمان تولد، نوزاد دارای حدود یك میلیارد سلول مغزی است. بیشتر سلول‌های مزبور در این مرحله به هم …

سرعت تكثیر سلول‌های مغزی در دوران داخل رحمی فوق‌العاده زیاد است، به‌ طوری كه در زمان تولد، نوزاد دارای حدود یك میلیارد سلول مغزی است. بیشتر سلول‌های مزبور در این مرحله به هم اتصال ندارند و بدون برقراری اتصال و ایجاد شبكه‌ای پیچیده و به هم پیوسته، در عمل قادر به انجام فعالیت‌های مورد انتظار نیستند. این اتصالات، تعیین‌كننده توانایی‌های هركسی برای فعالیت‌های آینده است و اینكه هر فردی چه فعالیت‌هایی را می‌تواند انجام دهد، چگونه می‌اندیشد و در حقیقت تعیین‌كننده شخصیت هركسی است.

سال اول، بسیار سریع

پیشرفت بسیار سریع اتصالات سلول‌های مغز در سال‌های اول زندگی كودكان اتفاق می‌افتد، دوره‌ای كه عملا در تمام لحظات آن كودك در حال بررسی و كشف مسایل جدید برای نخستین بار است. آن دسته از اتصالات سلول‌های مغز كه به واسطه تجربیات فراوان و مكرر دوران خردسالی فعال هستند، به طور معمول دایمی می‌شوند و باقی اتصالات كه هرگز مورد استفاده قرار نگرفته و یا كمتر از آنها استفاده شده است، از بین می‌روند و این نكته برای برخورداری افراد از پتانسیل عظیم مغز خویش در آینده، از اهمیت بسیاری برخوردار است. تحقیقات علمی نشان می‌دهد كه رشد و تكامل سیستم عصبی مركزی در سال‌های اول زندگی كودك برای موفقیت‌ها و نشاط بقیه عمر، امری اساسی و زیربنایی است. پرورش و مراقبت توام با محبتی كه كودك در نخستین سال‌های زندگی خود دریافت می‌كند و یا فقدان این‌گونه تجربیات مطلوب، آثار پایداری را روی مغز وی باقی خواهد گذاشت.

هدف از اجرای برنامه رشد، مراقبت و تكامل كودكان، آن است كه از نظر جسمی سالم و از نظر مغزی، هوشیار بوده و آمادگی لازم را برای آموختن و فراگیری داشته باشند.

تكامل كودك، چگونه؟

برای اینكه تكامل كودك، او را به حد مطلوب توانایی‌هایش برساند، نیازمند شروع و ادامه تغذیه انحصاری با شیر مادر تا پایان شش ماهگی و سپس اضافه‌كردن میزان مناسب از غذای كمكی مطلوب و ریزمغذی‌ها مانند آهن و ید به رژیم غذایی است تا رشد مطلوب او كه در دوران داخل رحمی شروع شده، با ادامه تغذیه از شیر مادر در دو سال اول عمر، تامین شود. قرارگرفتن كودك در معرض مواد سمی مانند سرب و امثال آنها و همچنین عفونت‌های مكرر، بر فراگیری وی تاثیر منفی می‌گذارد. كودك نیازمند آن است كه حداقل با یك فرد كه از او مراقبت می‌كند روابط مثبت و توام با عشق برقرار كند و محیطی برای او فراهم شود تا فرصت‌هایی برای امنیت عاطفی و فراگیری زودهنگام وی ایجاد شود.

اولین ساعت را دریابید

مطالعات نشان می‌دهد كه ساعت اول تولد نوزاد، از مهم‌ترین و موثرترین زمان‌ها برای برقراری ارتباط میان فرزند و والدین است. نوزاد در این ساعت در اوج هوشیاری و تمركز است و از این تمركز برای برقراری ارتباط نوزاد و والدین باید نهایت استفاده را كرد. یكی از مسایل مهم حضور شوهر در زمان زایمان است. اگر شوهر در كنار همسرش بوده و شاهد تلاش و زحمت همسر خود در زمان زایمان باشد، وظیفه پدرشدن را بهتر درك می‌كند و در آینده زندگی زناشویی، درك مسوولیت و تحكیم روابط او با همسرش تاثیر به سزایی دارد. انجام عمل سزارین در ایران كه متاسفانه آمار آن روزافزون است، یكی از مواردی است كه مادر، ساعت اول تولد نوزاد خود را از دست می‌دهد. شاید این ارتباط به ساعت‌ها پس از تولد موكول می‌شود كه در آن زمان نیز ساعت اوج هوشیاری نوزاد كه یك تا یك و نیم ساعت پس از تولد است، سقوط كرده است. در كنار ساعت اول تولد كه باعث ایجاد ارتباط شدید‌تر مادر و فرزند می‌شود، تغذیه كودك با شیر مادر برای برقراری این رابطه عاطفی، بسیار مهم است. توصیه اكید درباره تغذیه با شیر مادر، آن است كه مادران زمان كافی برای نوزاد خود بگذارند و در زمان شیردادن به نوزاد، تمام توجه خود را به او معطوف كنند و با عشق و علاقه به او شیر دهند و تمام ابزاری كه باعث بی‌توجهی آنان به نوزاد خود می‌شود، مانند تلویزیون و تلفن را از خود دور كنند. توجه و رعایت این مسایل، باعث ایجاد ارتباط قوی‌تر عاطفی میان نوزاد و مادر می‌شود كه در آینده زندگی كودك نقش مهمی را ایفا می‌كند.‌

دكتر علیرضا مرندی