ناقوس مرگ شوروی این‌طور نواخته شد

ماه آگوست ۱۹۹۱ میلادی ـ مرداد ۱۳۷۰ ـ آغاز یک پایان بود، دوران دست و پنجه نرم کردن اتحاد جماهیر شوروی با مرگ و فروپاشی بود، امپراتوری سرخ، امپریالیسم ۷۰ ساله‌ای که بر پایه الحاد، …

ماه آگوست ۱۹۹۱ میلادی ـ مرداد ۱۳۷۰ ـ آغاز یک پایان بود، دوران دست و پنجه نرم کردن اتحاد جماهیر شوروی با مرگ و فروپاشی بود، امپراتوری سرخ، امپریالیسم ۷۰ ساله‌ای که بر پایه الحاد، ولی به اسم عدالت برپا شده بود، در ماه‌های آخر عمر خود با بحران‌های عمیق و بی‌سابقه‌ای مواجه شده بود.

وضعیت اقتصادی و فقر مردم شوروی در آستانه فروپاشی چنان بود که ارزش پول ملی روسیه ۴۰ هزار برابر در مقابل دلار کاهش یافته بود و بدهی‌های خارجی روسیه بیش‌ از ۱۶۰ میلیارد دلار شده بود.

نوزدهم ‏ آگوست ۱۹۹۱، آغازی بر پایان امپراتوری سرخ بود، بعد از اوجگیری مشکلات شدید اقتصادی، نارضایتی عمومی و شکست اصلاحات سیاسی گورباچف، هشت عضو ارشد و رادیکال حزب کمونیست از جمله رئیس کا گ ب، در یک حرکت سریع و کودتاگونه ضمن اعلام برکناری میخائیل گورباچف از رهبری اتحاد جماهیر شوروی، کمیته اضطراری ‏‏‏کشور را تشکیل دادند.

گورباچف، در یک خانه ییلاقی در ساحل دریای سیاه در بازداشت خانگی قرار گرفت. تانک‌ها به خیابان‌های مسکو سرازیر شدند. طرفداران دموکراسی که دل خوشی هم از گورباچف و نظام شوروی نداشتند، در اطراف کاخ سفید مسکو ـ محل اقامت بوریس یلتسین ـ اولین رئیس‌جمهور روسیه، سنگربندی کردند. پس از سه روز رویارویی، کمیته اضطراری شکست را پذیرفت، چند نفر از عوامل کودتا خودکشی کردند، کشورهای جهان هم از شناسایی کودتاگران خودداری کردند و خواستار بازگشت گورباچف به قدرت شدند.‏

توطئه کودتای آگوست ۱۹۹۱ توسط کمونیست‌های رادیکال و افراطی، با کمک یلتسین ـ از عوامل نزدیک به غرب ـ نقش برآب شد، یکی دیگر از دلایل شکست کودتای کمونیست‌های افراطی، رشد ملی‌گرایی روسی بود که در چندسال آخر حکومت شوروی عملا به خاطر سیاست‌های گورباچف رشد کرده بود و به یک دغدغه عمومی در برابر کمونیسم تبدیل شده بود.

طراحان کودتای آگوست ۱۹۹۱ می‌خواستند حزب کمونیست و اتحاد شوروی را حفظ کنند، ولی عملا باعث فروپاشی حزب کمونیست و اتحاد شوروی شدند. وقایع بسرعت در پیش بود، جمهوری‌های شوروی یکی پس ازدیگری، اعلام استقلال می‌کردند.

در هشتم دسامبر ۱۹۹۱ رهبران روسیه، اکراین و بلاروس در جنگل‌های بلاروس با یکدیگر دیدار و پیمانی را امضا کردند که بر اساس آن کشورهای مستقل مشترک‌المنافع به وجود آمدند. روسیه خود را به عنوان جانشین اتحاد جماهیر شوروی معرفی کرد‏. در بیست و پنجم دسامبر، میخائیل گورباچف از سمت خود کناره‌گیری کرد و اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی بعد از ۷۰ سال به طور رسمی در ۲۵ دسامبر ۱۹۹۱ از هم فروپاشید.

یک روز پس از آن در ۲۶ دسامبر ۱۹۹۱، پارلمان اتحاد جماهیر شوروی، اعلامیه انحلال شوروی را تصویب کرد و اتحاد جماهیر شوروی برای همیشه به موزه‌های سیاسی جهان پیوست.