پرهیز از شتاب در خصوصی سازی

واگذاری باشگاه ها مشکلات و راهکارها

در حالی که گفتگو و تلاش برای اجرای هرچه بهتر روند خصوصی سازی در فوتبال باشگاه های ایران همچنان ادامه دارد، حرف های گاه ضد و نقیضی که در این خصوص گفته می شود، بر مشکلات افزوده است و حداقل این که نشان داده امر خصوصی سازی باشگاه ها و بی نیاز ساختن آنها از کمک های وسیع دولتی به همین آسانی ها هم نیست و کار وسیعی را می طلبد و مهم تر این که مطالعه عمیق تری را می خواهد. تفاوت اظهارنظرها و حقایق موجود در برخی از آنها، بیش از سایر مسائل نگران کننده است. یکی از آنها را می توان از کاظم اولیایی شنید که می گوید: روند فوق لزوما به معنای بی نیاز شدن باشگاه ها به کمک های دولتی نیست و این دو مقوله ارتباط مستقیمی با یکدیگر دارند. مدیرعامل باشگاه پاس همدان می گوید: خصوصی سازی مغایر با کمک دولت به باشگاه ها نیست و باید به موازات این حرکت، درآمد باشگاه ها رشد کند و کمک های دولتی به نقطه تعادل برسد. این تصور به وجود آمده که وقتی خصوصی سازی شکل گرفت ، دولت دیگر سهمی را برعهده نخواهد گرفت ، اما این طور نیست و بر عکس باید همچنان در ورزش هزینه کند و این از خدماتی است که در همه جای دنیا دیده می شود. در بین ورزش ها هم فوتبال همچنان پرطرفدارترین رشته ورزشی به حساب می آید و در کشورهای دیگر هم دولت ها ورزشگاه در اختیار باشگاه های بزرگ این ورزش می گذارند. البته هرچه قوانین بهتر و مناسب تر باشد، باشگاه ها شرایط بهتری برای کسب درآمد پیدا می کنند و کمک های دولتی شکلی متعادل تر پیدا می کند. فوتبال، محصول کار ما و دولت خریدار آن است اما در روندهای موجود قیمت واقعی آن پرداخت نمی شود. اگر برای حق پخش تلویزیون امکان رقابت وجود داشت، فوتبال به حق واقعی خودش می رسید. در همه جای دنیا نیمی از مخارج باشگاه ها از محل حق پخش تامین می گردد، اما در کشور ما تنها صدا و سیما بازی ها را پخش می کند و شبکه دیگری امکان رقابت را ندارد و به همین سبب قیمت واقعی این مهم پرداخت نمی شود. فوتبال با شعار خصوصی نمی شود و باید شاهد تلاش جدی و هماهنگ در این خصوص بود.

● مشکل اساسی

اولیایی به رغم ناکافی شمردن تلاش های موجود در این زمینه نمی گوید راه صحیح برای رسیدن به مقصود چیست و اگر کنفدراسیون فوتبال آسیا (AFC) برعدم وابستگی باشگاه های این قاره بر بودجه های دولتی و خودکفا شدن شان تاکید کرده، وی چطور هنوز استمرار کمک های دولتی را لازم می شمرد. سخنگوی سازمان تربیت بدنی نیز حرف های چندان امیدوار کننده ای در این خصوص بیان نداشته است. محمد آخوندی گفته است: مشکل اساسی در این بخشش مربوط به باشگاه های فوتبال در کشور است. سازمان در این بخش طرح کاملی را به دولت ارائه کرده است که بر اساس آن و با برنامه ریزی های انجام شده، این باشگاه ها که بسیاری از آنها با بودجه های دولتی فعالیت می کنند، در پروسه زمانی مشخص به بخش خصوصی و مردم واگذار خواهند شد. با این حال اگر بدون مطالعه و برنامه ریزی دقیق و به شکل ناگهانی حمایت دولتی از باشگاه های فوتبال برداشته و این قضیه قطع شود، شاهد تضعیف شدید فوتبال خواهیم بود و مشکلات فراوانی در راه اداره تیم های فوتبال ایجاد خواهد شد که نمونه های آن در جامعه ورزش زیاد به چشم می خورد. از قضا بسیاری از دستگاه های دولتی با توجه به هزینه های فراوان تیمداری در بخش فوتبال، علاقه مند به ادامه این روند نیستند و اگر بدون برنامه مشخص و احساسی با این نکته برخورد شود و پروسه تحویل تیم ها از بخش دولتی به بخش خصوصی به سرعت شکل گیرد، تنها نتیجه آن ایجاد مشکلات جدید برای تیم هایی است که از سوی بنگاه های دولتی اداره می شوند.

● وجه مشترک

اظهارات آخوندی به اندازه کافی گویا و نشانگر مشکلاتی است که در امر خصوصی سازی باشگاه ها وجود دارد و طبعا راهکارهای دقیقی را می خواهد. در حرف های وی و اولیایی یک وجه مشترک دیده می شود و آن پرهیزی است که هر دو از اعمال عجله و شتاب در این روند توصیه می کنند و چنان چیزی را الزامی می دانند.هر دو معتقدند این روند باید به آرامی و به تدریج صورت پذیرد و اگر شتاب اعمال شود، نه تنها باشگاه ها به شکل لازم خصوصی و خودکفا نمی شوند بلکه مشکلاتی ایجاد می گردد که وضعیت فوتبال را از شرایط فعلی اش بدتر خواهد کرد. اولیایی به صراحت می گوید که کمک های دولتی باید ادامه یابد و ناقض روند مستقل ساختن باشگاه ها نیست و آخوندی می گوید باید یک پروسه زمانی مشخص و بالنسبه طولانی صرف خصوصی سازی باشگاه ها شود و اگر ناگهان قطع حمایت شود، خسران های زیادی به بار خواهد آمد. اخیرا یک گردهمایی خصوصی سازی هم داشتیم که در تهران برپا شد و آنجا نیز مدیران برخی باشگاه ها حضور یافتند و به اظهارنظر در این خصوص پرداختند، اما این یک باور عمومی است که تا زمانی که درآمدزایی و منابع و راه های آن حاصل نیاید، قطع حمایت دولت از باشگاه ها نیز فایده ای نخواهد داشت و هدف مورد نظر حاصل نخواهد آمد. شرایط کنونی به ما می گوید که فعلا هیچ باشگاهی به طور خاصی درآمدزا نیست و چند برابر درآمدهایش را هزینه و خرج می کند و فقط باشگاه های متکی بر کارخانه ها مشکلات حاد مالی ندارند. آیا در چنین شرایطی می توان روند خصوصی سازی را کامل دانست و آن را تسریع کرد؟

وحید رسولی